Prawo do odliczenia VAT z otrzymanej faktury - kiedy się przedawnia

Prawo do odliczenia VAT naliczonego od zakupów powstaje w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy przy zakupach krajowych, jednak nie wcześniej niż nabywca otrzyma fakturę dokumentującą nabyte towary bądź usługi. Innymi słowy, w sytuacjach, kiedy faktura jest wystawiana po dostawie towaru lub wykonaniu usługi, nabywca jest uprawniony do odliczenia VAT z faktury dokumentującej transakcję w swojej deklaracji za miesiąc, w którym otrzymał fakturę.

Zdarzają się jednak sytuacje, w których podatnicy z różnych względów nie odliczają podatku w rozliczeniu za miesiąc otrzymania faktury, np. po otrzymaniu faktury dokument czeka jeszcze na akceptację określonych osób w firmie. Wówczas u podatników pojawiają się wątpliwości czy mają jeszcze prawo rozliczyć podatek naliczony i w jakim terminie mogą to zrobić.

Ustawodawca przewidział dodatkowe terminy, w których podatnik może odliczyć VAT, jeżeli nie zrobi tego we wskazanym powyżej terminie podstawowym. I tak, jeśli podatnik nie odliczy VAT w miesiącu otrzymania faktury, to może to zrobić w rozliczeniu za jeden z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych (art. 86 ust. 11 ustawy o VAT).

A co w sytuacji, kiedy podatnik nie odliczył VAT również w tym dodatkowym terminie. Przepisy ustawy o VAT wskazują, że w takiej sytuacji podatnik może obniżyć kwotę podatku należnego o podatek naliczony poprzez korektę deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do odliczenia. Może to jednak zrobić nie później niż w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym powstało to prawo (art. 86 ust. 13 ustawy o VAT).

Przykład

W lipcu 2017 r. spółka A otrzymała fakturę zakupową od swojego kontrahenta. Spółka uznała, że kwota na fakturze jest za wysoka i zgłosiła swoją wątpliwość kontrahentowi. W związku z zastrzeżeniami co do otrzymanej faktury spółka nie odliczyła VAT. Pomiędzy stronami trwały rozmowy dotyczące kalkulacji wartości faktury. W styczniu 2018 r. spółka A ostatecznie przyznała rację kontrahentowi i uznała w pełni otrzymaną fakturę.

W opisanej sytuacji spółka A ma prawo do odliczenia VAT z tytułu otrzymanej faktury. Będzie to jednak mogła zrobić wyłącznie poprzez korektę deklaracji VAT (brak możliwości odliczenia VAT „na bieżąco"). Spółka nie ma jednak prawa do wyboru okresu, w którym odliczy VAT, tak jak to można zrobić w przypadku odliczenia VAT na bieżąco po otrzymaniu faktury (tj. w miesiącu otrzymania faktury lub w dwóch następnych okresach rozliczeniowych). Zgodnie bowiem z literalnym brzmieniem przepisu odliczenie może być dokonane wyłącznie w okresie, w którym powstało prawo do odliczenia VAT (tj. w rozliczeniu za lipiec 2017 r.).

Przykład

W listopadzie 2013 r. spółka B otrzymała fakturę zakupową od swojego kontrahenta. Faktura została zagubiona w archiwum firmy i w konsekwencji nie doszło do odliczenia VAT w 2013 r. Faktura została odnaleziona w lutym 2018 r.

W opisanym przypadku spółka B nie może mogła odliczyć VAT z tej faktury. Do odliczenia VAT niezbędne jest bowiem skorygowanie deklaracji VAT za listopad 2013 r., przy czym korekta ta może zostać zrobiona nie później niż w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do odliczenia. W chwili odnalezienia faktury, tj. w lutym 2018 r., upłynął już okres pięciu lat od początku roku, w którym powstało prawo do odliczenia. Tym samym, prawo do odliczenia VAT przedawniło się 31 grudnia 2017 r.

Przykład

Od grudnia 2012 roku spółka C prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług dotyczących instalacji elektrycznych. Na potrzeby prowadzonej działalności spółka C nabywała towary i usługi. Z różnych względów spółka C nie zarejestrowała się dla potrzeb VAT przed rozpoczęciem działalności, nie składała na bieżąco organowi podatkowemu deklaracji VAT oraz nie płaciła kwot należnego podatku. W 2018 roku spółka C zauważyła to zaniechanie i zarejestrowała się dla celów VAT. W wyniku rejestracji spółka C wystawiła faktury VAT dokumentujące transakcje przeprowadzone w toku prowadzonej działalności, złożyła zaległe deklaracje podatkowe wraz z wykazanym podatkiem naliczonym do odliczenia oraz zapłaciła wynikające z nich zaległości.

W tym przypadku należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 70 § 1 ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Uchwała NSA z 29 czerwca 2009 r. (I FPS 9/08) oraz orzecznictwo sądów administracyjnych potwierdza, że przepis ten odnosi się również do rozliczeń VAT. Tym samym, spółka C była zobowiązana do wystawienia zaległych faktur oraz rozliczenia zaległego podatku należnego za okres od grudnia 2012 r. Jednocześnie, VAT z faktur zakupowych mogła odliczyć wyłącznie w stosunku do faktur otrzymanych od stycznia 2014 r. W konsekwencji, za okres od grudnia 2012 r. do grudnia 2013 r. spółka będzie musiała rozliczyć należny VAT bez możliwości uwzględnienia VAT naliczonego z zakupów realizowanych w tamtym okresie.

Warto zatem pamiętać o tym, że prawo do odliczenia VAT jest ograniczone szczególną regulacją zawartą w ustawie o VAT i w konsekwencji, przedawnia się szybciej niż zaległości podatkowe z tytułu nierozliczonego VAT należnego.