CIT: kontrole podatkowe – organy w natarciu

W wyniku zmian organizacyjnych w strukturach administracji skarbowej, 1 marca 2017 r. utworzona została Krajowa Administracja Skarbowa (KAS), która odpowiada m.in. za przeprowadzanie kontroli podatkowych w obszarze cen transferowych. 8 marca 2018 r. KAS opublikowała podsumowanie pierwszego roku funkcjonowania. W podsumowaniu zostało podkreślone, że jednym z głównych celów administracji skarbowej jest zmniejszenie liczby kontroli wszczynanych przez urzędy skarbowe przy jednoczesnej poprawie ich efektywności.

W przypadku kontroli w zakresie cen transferowych w 2017 r. trend ten został osiągnięty w porównaniu z 2016 r. W 2017 roku przeprowadzonych zostało 150 kontroli i postępowań z zakresu cen transferowych i agresywnej optymalizacji podatkowej, a wartość doszacowania z tego tytułu wyniosła 1,4 mld zł. Dla porównania, w roku 2016 urzędy skarbowe przeprowadziły 376 kontroli podatkowych w zakresie cen transferowych, a wartość doszacowania wyniosła ponad 650 mln zł. Przy spadku liczby kontroli o 40 proc wartość doszacowania w 2017 roku w porównaniu z 2016 rokiem wzrosła ponad dwukrotnie. Realizuje się więc zapowiedź Ministerstwa Finansów oraz KAS o wzroście efektywności kontroli podatkowych.

Najczęściej weryfikowanymi transakcjami są nadal transakcje finansowe oraz usługowe.

Jednym z narzędzi, które ma służyć wzrostowi efektywności kontroli podatkowych jest odpowiednie i efektywne typowanie podmiotów do kontroli. Zgodnie z założeniami ma ono opierać się na analizie ryzyka i kierowaniu kontroli podatkowych tam, gdzie istnieją nieprawidłowości. Ministerstwo Finansów, zgodnie z zapowiedzią, ma być „myśliwym", który celnie typuje podmioty do kontroli.

Typowanie podmiotów

W obszarze cen transferowych funkcjonują dwa centra kompetencyjne:

- centrum kompetencyjne ds. cen transferowych i optymalizacji podatkowych utworzone przy Urzędzie Kontroli Skarbowej w Warszawie oraz

- centrum kompetencyjne ds. cen transferowych utworzone przy Izbie Skarbowej w Łodzi.

Centrum kompetencyjne w Łodzi zajmuje się m.in. opracowywaniem i wdrażaniem kryteriów typowania podmiotów do działań kontrolnych w zakresie cen transferowych na poziomie krajowym.

Obowiązkami z zakresu cen transferowych zostały objęte podmioty, których przychody lub koszty w rozumieniu ustawy o rachunkowości przekroczyły w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartość 2 mln euro. Rozszerzone obowiązki (odnoszące się m.in. do sporządzenia analizy danych porównawczych czy też złożenia formularza CIT-TP) dotyczą większych podatników.

Z opublikowanego podsumowania działalności KAS wynika, że najwięcej kontroli podatkowych przeprowadzanych jest u mikro podatników. Przy czym w raporcie nie zostały wyodrębnione statystyki w odniesieniu do kontroli w zakresie cen transferowych.

Należy zaznaczyć, że rok 2017 był rokiem wielu istotnych zmian oraz nowych obowiązków w zakresie cen transferowych, w tym wprowadzenia formularza CIT-TP/PIT-TP. Formularz ten obowiązani są składać średni i duzi podatnicy (których przychody lub koszty w danym roku podatkowym przekroczą wartość 10 mln euro). Dzięki informacjom zawartym w formularzu, organy podatkowe będą mogły celnie typować obszary ryzykowne, które powinny zostać poddane kontroli. W przyszłości typowanie podmiotów do kontroli będzie zatem jeszcze bardziej precyzyjne. Zakłada się, że wpłynie to na zwiększenie efektywności kontroli podatkowych.

Rozwijanie kompetencji kadry

Zgodnie z informacjami przedstawionymi w podsumowaniu działalności, KAS koncentruje się na rozwoju zasobów ludzkich. W ramach KAS funkcjonuje Krajowa Szkoła Skarbowości, która odpowiada za podnoszenie kwalifikacji pracowników poprzez realizację szkoleń, kursów oraz studiów podyplomowych dla swoich pracowników i funkcjonariuszy, w tym również w zakresie cen transferowych.

Dodatkowo, Ministerstwo Finansów posiada dostęp do specjalistycznych baz danych, które są wykorzystywane do sporządzania analiz danych porównawczych przez wykwalifikowanych pracowników.

Ministerstwo Finansów również pozyskuje w swoje szeregi wykwalifikowaną kadrę, w tym praktyków z biznesu, firm doradczych, a także ze świata nauki.

W rezultacie działań podejmowanych przez KAS oraz Ministerstwo Finansów, widać już efekty kształcenia kadry odpowiedzialnej za prowadzenie kontroli podatkowych w zakresie cen transferowych. Są one jednak widoczne głównie na wyższych szczeblach wśród pracowników wspomnianych instytucji. Organy podatkowe wykazują się już w niektórych przypadkach znajomością tematyki cen transferowych, zadając trafne pytania. Jednak wciąż widoczna jest duża dysproporcja poziomu wiedzy między pracownikami KAS czy Ministerstwa Finansów a urzędów odpowiedzialnych za przeprowadzanie kontroli.

Wsparcie dla podatników

O tym, że podatnicy mają co raz więcej wątpliwości dotyczących interpretacji przepisów o cenach transferowych może świadczyć fakt, że jednym z najpopularniejszych tematów wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej w roku 2017 w podatkach bezpośrednich było właśnie zagadnienie cen transferowych.

Ministerstwo Finansów nie zostawia podatników bez wsparcia. Wychodząc naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom podatników przedłużono termin na złożenie dokumentacji cen transferowych. Intensyfikowane są również działania podejmowane w celu wsparcia podatników w rozwiązywaniu wątpliwości w zakresie cen transferowych. Od początku roku wydane zostały trzy interpretacje ogólne, tj. interpretacja ogólna w zakresie progów dotyczących obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych, w zakresie obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej przez zakład zagraniczny oraz w sprawie aktualizacji dokumentacji podatkowej. Ministerstwo Finansów powołało również Forum Cen Transferowych, które ma być platformą dyskusyjną o cenach transferowych między administracją skarbową a biznesem, światem nauki i organizacjami pozarządowymi. Forum Cen Transferowych ma się odbywać kwartalnie, a rezultaty prac mają być publicznie dostępne. (Pierwsze spotkanie Forum Cen Transferowych, które dotyczyło analiz danych porównawczych, odbyło się 12 kwietnia 2018 r.).

Ministerstwo Finansów podejmuje również działania mające na celu wsparcie podatników w interpretacji przepisów w zakresie cen transferowych. Przykładem takich działań jest zamieszczanie przez Ministerstwo Finansów na stronie internetowej wyjaśnień dotyczących np. obowiązków związanych z CbC czy też objaśnienia dotyczące wypełnienia CIT-8 w związku z przedłużeniem terminów w zakresie cen transferowych. W Ministerstwie Finansów działa Departament Kluczowych Klientów, a ministerstwo pracuje również nad uruchomieniem Centrum Obsługi Kluczowych Podmiotów.

Pomimo tego, że widoczne są pozytywne zmiany i proaktywna postawa w kierunku wsparcia podatników na szczeblu KAS oraz Ministerstwa Finansów, podatnicy realnie odczują ich pozytywny skutek dopiero wówczas, gdy organy podatkowe będą prezentowały podobne stanowisko w ramach kontroli podatkowej. Nawet w sytuacji uzyskania pozytywnej interpretacji indywidualnej podatnik nie ma bowiem gwarancji bezpieczeństwa, ponieważ spora część interpretacji indywidualnych wydanych przez dyrektora KIS idzie w zupełnie innym kierunku niż stanowisko wyrażane przez Ministerstwo Finansów czy KAS. Podatnicy, którzy działają racjonalnie biznesowo, powinni mieć komfort, że postępując zgodnie z interpretacjami ogólnymi czy objaśnieniami publikowanymi przez Ministerstwo Finansów, przejdą kontrole z wynikiem pozytywnym.

Mniej kontroli, ale większe doszacowania

Po roku funkcjonowania KAS można zaobserwować pierwsze następstwa w postaci zmniejszenia liczby przeprowadzanych kontroli przy równoczesnym wzroście kwoty doszacowań. Jednak liczba kontroli w zakresie cen transferowych nadal stanowi niski odsetek wśród przeprowadzanych kontroli, generując równocześnie niewielkie wpływy do budżetu. Można przypuszczać, że w związku ze zmianami w przepisach w zakresie cen transferowych oraz rozwojem kompetencji po stronie organów podatkowych, tendencja ta się zmieniać w kolejnych latach.

Na zwiększenie efektywności kontroli przeprowadzanych przez ograny podatkowe ma wpływ wiele czynników. Organy podatkowe zyskały nowe narzędzia do typowania podmiotów do kontroli podatkowej. Równocześnie kadra pracownicza ciągle się kształci i bierze udział w szkoleniach, zwiększając swoje kompetencje z zakresu cen transferowych. Centra kompetencyjne w Łodzi i w Warszawie przyczyniają się do sprawnego typowania podmiotów do kontroli podatkowych. Dzięki działaniom podjętym na różnych poziomach kontrole cen transferowych są coraz bardziej skoordynowane i efektywne. Obrazowe porównanie Ministerstwa Finansów do myśliwego wygłoszone przez pracowników tego ministerstwa na konferencji dotyczącej cen transferowych staje się rzeczywistością. Równocześnie podatnicy mogą liczyć na większe wsparcie ze strony administracji, która podejmuje aktywne działania na rzecz rozwiewania wątpliwości podatników. Zmiany dotyczą jednak w głównej mierze Ministerstwa Finansów oraz KAS. Wciąż widoczna jest natomiast duża potrzeba kształcenia w zakresie cen transferowych pracowników lokalnych organów. Gdy zaczną one mówić spójnym językiem z KAS i Ministerstwem Finansów, a podejście do kwestii związanych z cenami transferowymi zostanie ujednolicone, podatnicy, działający racjonalnie biznesowo oraz wywiązujący się z obowiązków w zakresie cen transferowych, ze spokojem przejdą kontrole z pozytywnym wynikiem.

Podstawa prawna: ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 2343 ze zm.)