NSA: klauzula obejścia prawa podatkowego nie działa wstecz

Przepisy przeciwko unikaniu opodatkowania mają zastosowanie do czynności dokonanych po ich wejściu w życie.

Aktualizacja: 29.11.2021 13:03 Publikacja: 29.11.2021 07:20

Naczelny Sąd Administracyjny

Naczelny Sąd Administracyjny

Foto: Fotorzepa / Paweł Rochowicz

Generalna klauzula obejścia prawa podatkowego, czyli przepisy przeciwko unikaniu opodatkowania, od początku wywoływały wiele emocji i wątpliwości. Jedną z nich było, czy fiskus może ją stosować wstecz, czyli do zdarzeń, które nastąpiły przed jej wejściem w życie. Naczelny Sąd Administracyjny właśnie potwierdził, że nie.

Pytania bez odpowiedzi

Sprawa dotyczyła wniosku interpretacyjnego. Spółka chciała się upewnić co do podatkowych skutków nabycia znaków towarowych, opłat licencyjnych i przekształcenia. Odpowiedzi się jednak nie doczekała. Fiskus najpierw się upewnił, czy w sprawie może mieć zastosowanie klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. A gdy dostał opinię potwierdzającą że sprawa może podpadać pod klauzulę, interpretacji zgodnie z przyznanym mu prawem odmówił.

Spółka zaskarżyła odmowę, a WSA we Wrocławiu ją uchylił. Kluczowa okazała się ocena sądu dotycząca zakresu stosowania samych przepisów klauzulowych. Wrocławski WSA zauważył, że zgodnie z art. 7 ustawy zmieniającej przepisy art. 119a–119f ordynacji podatkowej mają zastosowanie do korzyści podatkowej uzyskanej po dniu wejścia jej w życie, czyli po 14 lipca 2016 r.

Zdaniem sądu regulacja ta wyraźnie wskazuje, że przepisy o klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania mają zastosowanie do czynności dokonanych po dniu wejścia w życie nowelizacji. Zakres czasowy stosowania ustawy został wyraźnie powiązany z dokonaniem czynności. Tymczasem dla każdej czynności można ustalić konkretny moment, datę jej dokonania. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania będzie stosowana do każdej czynności stanowiącej unikanie opodatkowania dokonanej pod rządami ustawy. Istotne będzie, kiedy, tj. przed czy po wejściu w życie ustawy, nastąpi dokonanie czynności. Moment jej przygotowywania nie ma żadnego znaczenia dla stosowania ustawy. Tak samo bez znaczenia jest, czy czynność stanowiąca unikanie opodatkowania została poprzedzona innymi czynnościami i ile ich było.

Sąd zauważył, że w spornej sprawie dla fiskusa czynnością, która miała walor sztuczny, było nabycie znaków towarowych, a następnie przekształcenie spółki. Ale umknęło mu, że nabycie miało miejsce w sierpniu 2013 r., a przekształcenie w kwietniu 2015 r. Tym samym zdaniem WSA czynności te nie mogły być oceniane przez organ interpretacyjny pod kątem zastosowania art. 119a ordynacji podatkowej, czyli klauzuli.

Poza analizą znajduje się także kwestia uzyskania korzyści w postaci amortyzacji znaków towarowych. WSA nie miał wątpliwości, że fiskus nie jest uprawniony do stosowania art. 119a ordynacji z mocą wsteczną wbrew wyraźnemu zapisowi art. 7 ustawy zmieniającej i intencją ustawodawcy.

Czytaj więcej

Klauzula obejścia prawa podatkowego: skarbówka nie może sięgać po rozwiązanie, którego nie było

Czas ma znaczenie

Ostatecznie potwierdził to Naczelny Sąd Administracyjny, który również zwrócił uwagę na wejście w życie klauzuli. Jak tłumaczył sędzia NSA Maciej Jaśniewicz, sąd pierwszej instancji słusznie stwierdził, że skoro zdarzenia związane z nabyciem znaków i przekształcenia miały miejsce przedtem, to nie można mówić o stosowaniu do nich klauzuli.

Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: II FSK 670/19

Opinia dla „Rzeczpospolitej"
Artur Nowak, radca prawny, partner w kancelarii DZP Domański Zakrzewski Palinka

Dobrze się stało, że uprawomocnił się wyrok WSA we Wrocławiu, bo to jeden z ważniejszych dla podatników wydanych w tym roku. W jego kontekście można śmiało powiedzieć, że nie do końca powiodła się koncepcja pomysłodawców przepisu nowelizacyjnego odnoszącego się do daty powstania korzyści, która miała umożliwiać retroaktywne stosowanie klauzuli poprzez ocenę czynności dokonanych przed jej wprowadzeniem. Warto podkreślić, że regulacje o klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania wprowadziły do ordynacji podatkowej całkowicie nowe pojęcia, zasady i definicje, m.in. dotyczące unikania opodatkowania, sztuczności działania czy przesłanki uznania działania za sztuczne. Całe to precyzyjnie rozbudowane i skomplikowane instrumentarium normatywne obowiązuje jednak dopiero od 15 lipca 2016 r. i nie ma podstaw, by przykładać je do czynności sprzed tej daty.

Generalna klauzula obejścia prawa podatkowego, czyli przepisy przeciwko unikaniu opodatkowania, od początku wywoływały wiele emocji i wątpliwości. Jedną z nich było, czy fiskus może ją stosować wstecz, czyli do zdarzeń, które nastąpiły przed jej wejściem w życie. Naczelny Sąd Administracyjny właśnie potwierdził, że nie.

Pytania bez odpowiedzi

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawnicy
Awans prokuratora szykanowanego za Ziobry i Święczkowskiego
Prawo karne
Prokuratura przeszukała dom Zbigniewa Ziobry. "Okien nie wybijano"
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe