Ile VAT od samochodu odliczy przedsiębiorca prowadzący firmę w domu

Zdarza się, że podatnik prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w domu. Oprócz posiadania prywatnego samochodu decyduje się również na zakup służbowego samochodu osobowego. W tym celu zamierza prowadzić szczegółową ewidencję przebiegu pojazdu służbowego i zastrzec w regulaminie, że może on być wykorzystywany tylko na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Warto się zastanowić czy takiemu przedsiębiorcy przysługuje prawo do 100 proc. odliczenia VAT od zakupu oraz wydatków eksploatacyjnych dotyczących samochodu służbowego >patrz ramka.

Czytaj także: Cały VAT od auta do odpisu

Regulamin...

Nie ma przepisów określających, w jaki sposób podatnik ma wyeliminować potencjalną możliwość eksploatowania pojazdów do celów prywatnych. Wielu przedsiębiorców decyduje się na wprowadzenie wewnętrznego regulaminu używania samochodów zabraniającego pracownikowi korzystania z nich w celach prywatnych. Nie zawsze jednak ustanowienie takiego regulaminu jest wystarczające dla uzyskania prawa do pełnego odliczenia VAT.

...nie zawsze wystarczy

Zdaniem organów podatkowych, samochód służbowy stojący po godzinach pracy w miejscu zamieszkania jest pojazdem służącym również do celów osobistych. Podobne stanowisko zajmują sądy administracyjne. I tak, np. w wyroku z 12 czerwca 2015 r. (I FSK 1764/13) NSA orzekł, że zapewnienie pracownikom transportu z miejsca zamieszkania do pracy służy zasadniczo celom prywatnym pracowników, a nie działalności gospodarczej. Sądy mają również na uwadze wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-285/95. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału, przewóz pracowników przez pracodawcę na odcinku od miejsca zamieszkania do miejsca pracy z wykorzystaniem samochodu służbowego powinien być traktowany jak przewóz na osobiste potrzeby pracowników.

Ważna jest specyfika pracy

Sam fakt pozostawienia pojazdu pod prywatnym domem, w oderwaniu od specyfiki pracy danego podmiotu, nie może jednak wpływać na ograniczenie prawa do pełnego odliczenia podatku naliczonego. W sytuacjach, gdy parkowanie pod domem pracownika jest uzasadnione charakterem wykonywanej pracy, powinno być uznane za działanie związane z działalnością przedsiębiorcy. Dotyczy to m.in. handlowców czy kontrolerów, którzy wykonują swoje obowiązki służbowe na terenie innego województwa niż siedziba firmy lub muszą pozostać w gotowości. Różnica polega na tym, że taka osoba rozpoczyna pracę już w momencie wyjścia z domu, bez odwiedzania siedziby firmy. Takie wnioski płyną również z orzecznictwa polskich sądów (z wyroków NSA z 21 lutego 2017 r., I FSK 1200/15 i I FSK 1201/15 oraz z 22 marca 2017 r., I FSK 1180/15).

Czytaj także: Czy spółka może odliczyć cały VAT od samochodu - chłodni

Wystarczy potencjalna możliwość

Co jednak będzie w sytuacji, gdy to przedsiębiorca parkuje pojazd w miejscu zamieszkania, które jednocześnie stanowi siedzibę jego działalności gospodarczej? W interpretacji indywidualnej z 2 stycznia 2018 r. (0111-KDIB3-1.4012. 617.2017.1.BW) dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że „(...) okoliczności faktyczne w jakich użytkowany będzie samochód osobowy przemawiają za stwierdzeniem, że istnieje potencjalna możliwość użycia go do celów prywatnych, a stworzony regulamin nie wyklucza możliwości użycia tego pojazdu do celów prywatnych". Ponadto stwierdził, że „(...) w opisanych warunkach nie jest możliwie stworzenie procedur/zasad wykorzystania pojazdu wykluczających jego użytek prywatny". W konsekwencji organ uznał, że samochód ten nie będzie wykorzystywany jedynie w działalności gospodarczej i bez znaczenia jest prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność w miejscu zamieszkania. Za nieistotny uznał również fakt posiadania przez podatnika drugiego prywatnego samochodu. Podobne stanowisko zajął dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 23 grudnia 2014 r. (IBPP2/443-950/14/WN).

Podejście fiskusa...

Wydaje się jednak, że organy podatkowe podchodzą do możliwości parkowania służbowego samochodu w miejscu zamieszkania zbyt rygorystycznie. Należałoby bowiem wziąć pod uwagę specyfikę jednoosobowej działalności, w której adres zamieszkania jest zbieżny z adresem siedziby firmy. Jeżeli prowadzona jest ewidencja przebiegu pojazdu służbowego w powiązaniu ze stanem licznika, potwierdzająca, że auto nie jest używane do innych podróży niż służbowe, to wówczas wykluczone zostaje prawdopodobieństwo korzystania z niego w celach osobistych. Nie można bowiem twierdzić, że jest ono wykorzystywane inaczej tylko na podstawie hipotetycznej możliwości.

W wyroku z 3 września 2015 r. (I SA/Po 410/15) WSA w Poznaniu słusznie zauważył, że: „(...) dopóki mamy do czynienia z tzw. czynnikiem ludzkim zawsze istnieje potencjalne zagrożenie, że dany pojazd może zostać wykorzystany do celów innych niż związane z działalnością gospodarczą spółki. Okoliczności tej nie da się całkowicie wyeliminować, chodzi zatem jedynie o stworzenie takich mechanizmów i wprowadzenie takich zasad używania pojazdów, które dadzą maksymalną gwarancję wykorzystania ich wyłącznie w działalności gospodarczej podatnika".

...jest zbyt rygorystyczne

Podsumowując, podatnik prowadzący jednoosobową działalność w miejscu zamieszkania powinien mieć realną możliwość odliczenia 100 proc. podatku naliczonego od zakupu i wydatków eksploatacyjnych ponoszonych w związku z użytkowaniem samochodu służbowego, jeśli spełni szczególne warunki (stworzy zasady wykorzystywania pojazdu, np. w postaci regulaminu i prowadzi ewidencję przebiegu). W tym przypadku parkowanie pojazdu pod domem jest uzasadnione charakterem prowadzonej działalności i nie stanowi argumentu za ograniczeniem prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Autorka jest młodszym konsultantem podatkowym w ECDDP Sp. z o.o.