Podatnicy prowadzący działalności gospodarczą za pośrednictwem zakładu zobowiązani są opodatkować zyski pochodzące z tej działalności w państwie źródła (w państwie położenia zakładu). Na gruncie prawa prywatnego, każda ze spółek tworzących grupę kapitałową stanowi odrębny od siebie podmiot praw i obowiązków. Także międzynarodowe prawo podatkowe traktuje te spółki jako odrębne, niezależne od siebie podmioty, bez względu na relacje kapitałowe między nimi. Jakie zatem muszą zostać spełnione przesłanki, aby współpraca ze spółką powiązaną doprowadziła do ukonstytuowania się zakładu typu podstawowego?
Czytaj także: TSUE o prawie spółek holdingowych do odliczenia VAT
Definicja w umowach
Według poszczególnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, przez zakład typu podstawowego należy rozumieć stałą placówkę, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność gospodarcza przedsiębiorstwa. Co do zasady, do ukonstytuowania się zakładu w państwie źródła dojdzie, gdy podatnik posiada placówkę działalności gospodarczej (każde pomieszczenie, środki lub urządzenia bez względu na tytuł prawny do nich), o stałym charakterze (pod względem materialnym oraz temporalnym), za pośrednictwem której prowadzona jest działalność gospodarcza.
W pewnych okolicznościach współpraca pomiędzy spółkami powiązanymi może doprowadzić do powstania zakładu. Należy przy tym mieć na uwadze, iż ze względu na to, że każda ze spółek w grupie kapitałowej stanowi niezależny podmiot, zakład podatkowy może powstać zarówno w relacji spółka dominująca – spółka zależna (a także w kierunku odwrotnym), jak i na każdym innym poziomie powiązań.
Sama kontrola nie wystarczy
W poszczególnych umowach w sprawie unikania podwójnego opodatkowania obowiązuje regulacja, zgodnie z którą sam fakt, że spółka mająca siedzibę w jednym państwie kontroluje lub jest kontrolowana przez spółkę, która ma siedzibę w drugim państwie, albo która prowadzi działalność w tym drugim państwie (przez posiadany tam zakład albo w inny sposób), nie wystarcza, aby którąkolwiek z tych spółek uważać za zakład drugiej spółki. A zatem same powiązania kapitałowe pomiędzy spółkami z siedzibą w różnych państwach nie powodują powstania zakładu. Do powstania zakładu nie dojdzie, nawet jeżeli spółka matka kontroluje działalność spółki w drugim państwie. Do powstania zakładu dojdzie jednak, jeżeli spółka powiązana udostępnia stałą placówkę, za pośrednictwem której druga spółka będzie prowadzić działalność gospodarczą. Jak się jednak podkreśla, układanie relacji biznesowych pomiędzy podmiotami powiązanymi w ten sposób, że spółka zależna stanowi jedynie formalnie wyodrębnioną formę prawną, która w rzeczywistości służy wyłącznie realizacji celów gospodarczych innej spółki powiązanej, może wykraczać poza zakres kontroli i powinno prowadzić do powstania zakładu. Takie bowiem działanie może mieć na celu uniknięcie powstania zakładu podatkowego.
