Od 2019 roku obrót wyrobami zwolnionymi z akcyzy tylko z e-dokumentem

19 września 2018 r. weszła w życie ustawa z 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy – Prawo celne. W kolejnym artykule naszego cyklu dotyczącego zmian w ustawie akcyzowej omawiamy nowe obowiązki w zakresie zwolnienia wyrobów akcyzowych ze względu na ich przeznaczenie. Omawiane obowiązki zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2019 r.

Czytaj także: Kiedy węgiel i koks są zwolnione z podatku akcyzowego

Paliwa, gaz i alkohol

Wykonanie określonych czynności lub wystąpienie określonych stanów faktycznych dotyczących wyrobów akcyzowych skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku akcyzowym oraz, co do zasady, w konsekwencji zapłatą tego podatku. Niemniej jednak niektóre wyroby akcyzowe z uwagi na przeznaczenie ich do użycia na określone w przepisach akcyzowych cele mogą zostać objęte zwolnieniem od akcyzy. Przykładowo do wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie należą paliwa lotnicze przeznaczone dla statków powietrznych, paliwa używane do celów żeglugi, gaz płynny wykorzystywany do celów opałowych, napoje alkoholowe używane do wytwarzania produktów leczniczych. Jednym z warunków zastosowania zwolnienia od akcyzy wobec tych wyrobów jest zastosowanie dokumentu dostawy przy ich przemieszczaniu do podmiotu zużywającego.

Co się zmieni

Natomiast od 1 stycznia 2019 r. przemieszczanie na terytorium kraju poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie, będzie się odbywało z użyciem systemu EMCS PL2 na podstawie elektronicznego dokumentu dostawy e-DD, a w przypadku awarii tego systemu - na podstawie dokumentu zastępującego e-DD.

Zasady obrotu...

W systemie EMCS będzie rejestrowany cały obrót na terytorium kraju tymi wyrobami zwolnionymi od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie. Rejestracja tego obrotu będzie polegała na wysyłaniu odpowiednich raportów dotyczących wysyłki lub odbioru wyrobów do systemu EMCS. W konsekwencji podmioty komunikujące się z systemem EMCS będą miały obowiązek zarejestrowania się jako użytkownicy tego systemu. Z tym, że w przypadku podmiotów zużywających obowiązek rejestracji w systemie EMCS dotyczy tylko przedsiębiorców, z wyjątkiem tych, którzy nie mają miejsca zamieszkania, siedziby lub miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju (odbierający wyroby energetyczne – paliwa lotnicze i żeglugowe bezpośrednio do zbiornika na stałe zamontowanego na statku powietrznym lub jednostce pływającej). W przypadku gdy odbierający wyroby nie będzie zarejestrowany jako użytkownik systemu EMCS (np. osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej), to obowiązek wysyłania raportów dotyczących odbiorów wyrobów będzie ciążył na wysyłającym.

W każdym przypadku przemieszczanie wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie będzie mogło rozpocząć się dopiero po przesłaniu do systemu EMCS projektu dokumentu e-DD i otrzymaniu z tego systemu potwierdzenia, że przygotowany dokument e-DD jest kompletny i prawidłowy. System automatycznie odnotuje obciążenie zabezpieczenia akcyzowego wysyłającego wyroby kwotą akcyzy albo kwotą akcyzy i opłaty paliwowej, które mogą stać się należne. Jednocześnie nadawany będzie numer referencyjny identyfikujący dokument e-DD.

Zakończenie przemieszczania wyrobów w systemie EMCS następuje po ich fizycznym odbiorze przez odbierającego (np. podmiot pośredniczący, podmiot zużywający) i po przesłaniu raportu odbioru do systemu EMCS w terminie pięciu dni od dnia ich odbioru. Moment rejestracji w systemie EMCS raportu odbioru powoduje także automatyczne zwolnienie zabezpieczenia akcyzowego złożonego przez wysyłającego. Cała operacja przemieszczenia wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie powinna zostać zakończona w terminie 30 dni od dnia ich wysyłki, wskazanego w dokumencie e-DD. W przypadku braku dochowania tego terminu wysyłający zobowiązany będzie do zapłaty akcyzy od tych wyrobów.

Ustawa o podatku akcyzowym przewiduje jednak możliwość zwrotu zapłaconej akcyzy pod warunkiem otrzymania raportu odbioru lub dokumentu zastępującego raport odbioru potwierdzających odbiór tych wyrobów. W celu otrzymania zwrotu akcyzy wysyłający będzie musiał złożyć stosowany wniosek do naczelnika urzędu skarbowego w terminie roku, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności akcyzy.

Przemieszczanie i odbiór wyrobów akcyzowych zwolnionych z akcyzy ze względu na przeznaczenie może podlegać kontroli naczelnika urzędu celno-skarbowego.

...i kontrola

Powiadomienie o zamiarze przeprowadzenia kontroli przesyłane jest przez system EMCS do odbierającego wyroby. W takim przypadku odbierający wyroby musi wysłać do systemu EMCS powiadomienie dla organu kontrolującego o przybyciu wyrobów. Do czasu przeprowadzenia kontroli wyroby nie mogą zostać rozładowane. Zgodnie z „Instrukcją dla podmiotów, jako użytkowników systemu EMCS PL/EMCS PL2", od momentu przesłania zawiadomienia organ kotrolujący ma dwie godziny (w czasie godzin pracy urzędu) albo sześć godzin (poza godzinami pracy urzędu i w święta) na przeprowadzenie kontroli. Dopiero po kontroli sporządza się w systemie EMCS raport odbioru. Natomiast w przypadku gdy odbiorca wyrobów nie jest użytkownikiem systemu, to zarówno powiadomienie o zamiarze przeprowadzenia kontroli, jak i informacja o przybyciu wyrobów dokonywana jest poza systemem EMCS. Do czasu przeprowadzenia kontroli, również w tym przypadku, wyroby nie mogą zostać rozładowane.

Przykład:

Podmiot pośredniczący wysyła paliwo żeglugowe do kontrahenta z zastosowaniem elektronicznego dokumentu dostawy e-DD. Kontrahent nie jest użytkownikiem systemu EMCS. Przebieg obrotu paliwem żeglugowym będzie następujący:

1. Podmiot pośredniczący sporządza w systemie EMCS projekt e-DD.

2. System EMCS sprawdza przesłany projekt pod względem kompletności i prawidłowości danych zawartych w tym dokumencie.

3. System EMCS obciąża zabezpieczenie akcyzowe wysyłającego w wysokości uwzględniającej ilość wysłanych wyrobów i stawkę akcyzy, która miałaby zastosowanie do tych wyrobów, gdyby nie były objęte zwolnieniem z akcyzy ze względu na przeznaczenie.

4. System EMCS nadaje numer referencyjny projektowi e-DD. Jeżeli dane są niekompletne lub nieprawidłowe, to system przesyła prowadzącemu skład podatkowy informację o błędach w projekcie e-DD.

5. Naczelnik urzędu celno-skarbowego przesyła informację do kontrahenta o zamiarze przeprowadzenia kontroli.

6. Kontrahent zawiadamiania naczelnika urzędu celno-skarbowego o przybyciu wyrobów. Wyroby nie mogą być wyładowane. Od momentu przesłania zawiadomienia organ kontrolujący ma dwie godziny (w czasie godzin pracy urzędu) lub sześć godzin (poza godzinami pracy urzędu i w święta) na przeprowadzenie kontroli.

7. Kontrola odbieranych wyrobów.

8. Po kontroli kontrahent potwierdza odbiór wyrobu na wydruku e-DD dołączonym do transportu wyrobów i niezwłocznie przekazuje go do podmiotu pośredniczącego. Odbiór wyrobów kontrahent może również potwierdzić elektronicznie za pomocą urządzenia umożliwiającego odwzorowanie pisma własnoręcznego, poprzez czytelny podpis zawierający imię i nazwisko.

9. Na podstawie otrzymanego potwierdzenia odbioru podmiot pośredniczący sporządza w systemie EMCS raport odbioru wyrobów, w terminie pięciu dni, licząc od dnia potwierdzenia odbioru wyrobów akcyzowych zwolnionych ze względu na przeznaczenie przez ich odbiorcę.

10. System EMCS zwalnia zabezpieczenie akcyzowe podmiotu pośredniczącego.

Przykład:

W przypadku gdyby kontrahent był użytkownikiem systemu EMCS, przebieg obrotu paliwem żeglugowym byłby następujący:

1. Wysyłający sporządza w systemie projekt e-DD.

2. System EMCS sprawdza przesłany projekt pod względem kompletności i prawidłowości danych zawartych w tym dokumencie.

4. System EMCS nadaje numer referencyjny projektowi e-DD. Jeżeli dane są niekompletne lub nieprawidłowe, to system przesyła podmiotowi pośredniczącemu informację o błędach w projekcie e-DD.

5. System przesyła dokument e-DD do kontrahenta.

6. Naczelnik urzędu celno-skarbowego za pomocą systemu przesyła informację do kontrahenta o zamiarze przeprowadzenia kontroli.

7. Kontrahent zawiadamiania poprzez system EMCS naczelnika urzędu celno-skarbowego o przybyciu wyrobów. Wyroby nie mogą zostać rozładowane do momentu przybycia kontrolujących. Od momentu przesłania zawiadomienia organ kontrolujący ma dwie godziny (w czasie godzin pracy urzędu) lub sześć godzin (poza godzinami pracy urzędu i w święta) na przeprowadzenie kontroli.

8. Kontrola odbieranych wyrobów.

9. Kontrahent sporządza i przesyła do systemu EMCS projekt raportu odbioru wyrobów w terminie pięciu dni, licząc od dnia ich odbioru.

10. System EMCS po sprawdzeniu kompletności i prawidłowości danych, automatycznie przesyła raport odbioru do kontrahenta i do podmiotu pośredniczącego oraz zwalnia zabezpieczenie akcyzowe złożone przez tego ostatniego.

11. Termin na sporządzenie w systemie raportu odbioru wynosi pięć dni, licząc od dnia potwierdzenia odbioru.

Problemy techniczne

Znowelizowane przepisy ustawy o podatku akcyzowym przewidują również, jak ma to miejsce w przypadku stosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy, procedurę awaryjną w sytuacji niedostępności systemu EMCS. Procedura awaryjna ma zastosowanie gdy niedostępność systemu EMCS powstała przed rozpoczęciem przemieszczania wyrobów akcyzowych. Sam zaś fakt braku możliwości wysyłania dokumentów za pośrednictwem systemu EMCS i niedostępności tego systemu musi zostać potwierdzony przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi (jednostka pełniąca funkcję centrum wsparcia systemu EMCS) po otrzymaniu od użytkownika (podmiotu wysyłającego) zawiadomienia o awarii systemu EMCS. Zastosowanie procedury awaryjnej wymaga zatem potwierdzenia awarii działania systemu EMCS przez centrum wsparcia. Oznacza to, że nie można zastosować procedury awaryjnej w przypadku braku możliwości wykorzystania systemu EMCS w związku z problemami technicznymi występującymi wyłącznie po stronie użytkownika tego systemu.

Procedura awaryjna

Po potwierdzeniu awarii systemu EMCS, zarówno wysyłający, jak i odbierający zobowiązani są do przekazywania naczelnikowi urzędu skarbowego i naczelnikowi urzędu celno-skarbowego wszelkich tych informacji dotyczących przemieszczanych wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczanie, które w normalnym trybie powinny być przekazywane do systemu EMCS przed rozpoczęciem wysyłki tych wyrobów. Wysyłający przekazuje tym organom:

- dokument zastępujący e-DD oraz dołącza do niego kopię dokumentu potwierdzającego złożenie zabezpieczenia akcyzowego,

- oświadczenie w sprawie zabezpieczenia akcyzowego, które obejmuje informacje o terminie ważności i kwocie wolnej zabezpieczenia generalnego lub o wysokości i terminie ważności zabezpieczenia ryczałtowego.

Zakończenie przemieszczania wyrobów potwierdza się dokumentem zastępującym raport odbioru, sporządzanym w terminie pięciu dni od dnia odbioru. Odbierający wyroby powinien przekazać ten dokument organom podatkowym Po przywróceniu dostępności systemu, podmiot wysyłający sporządza elektroniczny dokument e-DD, któremu system nada numer referencyjny, do którego będzie przyporządkowany dokument zastępujący e-DD. Również podmiot odbierający uzupełnia w systemie EMCS elektroniczny raport odbioru wyrobów. A jeżeli odbierający nie jest użytkownikiem systemu EMCS, to wówczas wysyłający przekazuje do tego systemu również elektroniczny raport odbioru wyrobów.

Kary pieniężne

Nowelizacja ustawy wprowadziła także całkowicie nowe przepisy umożliwiające nałożenie organom podatkowym kar pieniężnych w związku z przekroczeniem przez podmiot odbierający, który jest użytkownikiem systemu EMCS, pięciodniowego terminu na sporządzenie raportu odbioru wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie. W takim przypadku naczelnik urzędu skarbowego może w drodze decyzji nałożyć karę pieniężną w wysokości 5 tys. zł. Może on jednak odstąpić od nałożenia tej kary, poprzestając na pouczeniu, jeżeli naruszenie jest znikome, a podmiot zaprzestał naruszania prawa. Dodatkowo naczelnik może odstąpić także od nałożenia kary, jeżeli przemawia za tym ważny interes przedsiębiorcy lub ważny interes publiczny. Celem wprowadzenia możliwości zastosowania kary pieniężnej jest zdyscyplinowanie odbierającego wyroby do sporządzenia raportu odbioru. Rozwiązanie to jest konsekwencją braku możliwości wyegzekwowania przez wysyłającego wyroby sporządzenia takiego raportu. Natomiast opóźnienie sporządzenia raportu skutkuje negatywnymi konsekwencjami finansowymi dla wysyłającego. Raport odbioru kończy bowiem przemieszczanie wyrobu i do czasu sporządzenia tego komunikatu i wysłania go do systemu wyroby są objęte zabezpieczeniem akcyzowym wysyłającego. W przypadku nieprzesłania przez odbierającego raportu odbioru, będzie on zobowiązany do zapłaty akcyzy od tych wyrobów. ?

Adam Bigas jest prawnikiem w Kancelarii ZIMNY Doradcy Podatkowi

Marcin Zimny jest doradcą podatkowym, partnerem w Kancelarii ZIMNY Doradcy Podatkowi

podstawa prawna: art. 46a -46p i art. 32 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1114 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy – Prawo celne (DzU z 2018 r. poz. 1697)