Czy podzial majatku generuje przychód w likwidowanej spółce

Z przepisów nie wynika wprost, aby przekazanie składników majątku spółki na rzecz wspólnika w związku z zakończeniem jej funkcjonowania powodowało powstanie po jej stronie obowiązku rozliczenia podatku dochodowego.

Publikacja: 10.12.2018 01:00

Czy podzial majatku generuje przychód w likwidowanej spółce

Foto: 123RF

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 30 sierpnia 2018 r. (II FSK 2353/16).

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że w przyszłości zostanie podjęta uchwała o likwidacji spółki. Po likwidacji majątek spółki zostanie podzielony pomiędzy udziałowców. Po zakończeniu postępowania likwidacyjnego, a przed wykreśleniem spółki z rejestru, w majątku spółki mogą się znajdować m.in.: udziały lub akcje, papiery wartościowe, certyfikaty inwestycyjne. Podatnik zamierza wydać swoim udziałowcom składniki majątku w naturze.

Czytaj także: Spółka, która aż do momentu likwidacji nie oddała wspólnikowi pożyczki nie uzyskuje przychodu

Spór powstał wokół kwestii, czy w razie likwidacji spółki po jej stronie powstanie przychód i obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych w związku z wydaniem udziałowcom składników majątku. Zdaniem podatnika wydanie przez spółkę składników majątku swoim udziałowcom nie spowoduje powstania przychodu, zatem żaden podmiot nie będzie zobowiązany do odprowadzenia podatku dochodowego z tego tytułu. Natomiast organ w interpretacji indywidualnej stwierdził, że skutkiem podatkowym wydania wspólnikom aktywów niepieniężnych, w ramach podziału majątku likwidacyjnego, jest uzyskanie przez likwidowaną spółkę przychodu podatkowego, o którym mowa w art. 14a ustawy o CIT. Spółka wniosła skargę na tę interpretację do WSA, który uchylił ją wyrokiem z 19 kwietnia 2016 r. (I SA/Łd 146/16). Na wyrok ten organ interpretacyjny wniósł skargę kasacyjną do NSA.

NSA przyznał rację podatnikowi. Zauważył, że do zastosowania art. 14a ustawy o CIT dochodzi w sytuacji kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek: musi istnieć stosunek zobowiązaniowy oraz zobowiązanie musi być uregulowane przez wykonanie świadczenia niepieniężnego. Ponadto, aby można było mówić o dochodzie, musi wystąpić przychód. Wydanie rzeczy nie jest przychodem dla podmiotu, który wydał rzecz. Co więcej, aktualne brzmienie art. 12 ust. 1 ustawy o CIT eliminuje nadużycie prawa, które było obecne w poprzednim stanie prawnym, kiedy przychód ujmowany był według wartości nominalnej udziałów. Jeżeli udziałowiec wnosi do spółki określoną rzecz, to wówczas podlega ona opodatkowaniu. Gdyby spółka, zwracając daną rzecz podczas likwidacji, opodatkowała ją po raz drugi, mielibyśmy do czynienia z podwójnym opodatkowaniem.

Justyna Tuleja, współpracowniczka zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Paweł Śleboda starszy konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

1 stycznia 2015 r. do ustawy o CIT został dodany art. 14a. Zgodnie z nim, w przypadku gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości lub w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), przychodem takiego podatnika jest zasadniczo wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia.

Pomimo niewymienienia w przytoczonym przepisie sytuacji przekazania wspólnikom majątku w ramach likwidacji, już w pierwszych miesiącach po wejściu w życie art. 14a ustawy o CIT pojawiły się wątpliwości w zakresie jego zastosowania w takich przypadkach. Organy podatkowe przyjęły w tym względzie – w zasadzie jednolite – negatywne dla podatników podejście, zgodnie z którym likwidowana spółka powinna rozpoznać przychód z tytułu wydania wspólnikom majątku w naturze w toku likwidacji.

W orzecznictwie sądów administracyjnych nie wypracowano dotąd zgodnego stanowiska w tym zakresie. W ostatnim czasie pojawiły się wyroki potwierdzające profiskalne podejście prezentowane przez organy podatkowe (m.in. wyroki: NSA z 27 czerwca 2017 r., II FSK 658/17 oraz WSA w Warszawie z 10 sierpnia 2018 r., III SA/Wa 3442/17). W wyrokach tych wskazuje się m.in., że w toku likwidacji po stronie spółki powstaje zobowiązanie do wypłacenia na rzecz wspólników określonych kwot pieniężnych, a zatem wydanie tym podmiotom majątku w naturze spełnia przesłankę, od której art. 14a ustawy o CIT uzależnia powstanie przychodu. Sądy dodają ponadto, że katalog zdarzeń podlegających opodatkowaniu, wymieniony we wspomnianym przepisie, ma charakter otwarty, o czym świadczy użycie przez ustawodawcę wyrażenia „w tym". Brak literalnego wskazania w nim likwidacji pozostaje zatem bez wpływu na możliwość jej opodatkowania CIT.

Równocześnie, istnieje wiele wyroków kwestionujących prawidłowość przedstawionego stanowiska (m.in. wyroki WSA w Warszawie: z 20 września 2017 r., III SA/Wa 3036/16 oraz z 5 września 2017 r., III SA/Wa 2625/16). Wskazuje się w nich przede wszystkim, że zgodnie z poglądami doktryny, według kodeksu spółek handlowych wydanie wspólnikom majątku w toku likwidacji nie jest uregulowaniem zobowiązania, ale czynnością o odmiennym, szczególnym charakterze prawnym. Co więcej, w przypadku wydania przez spółkę aktywów jej wspólnikom, nie sposób mówić o jakimkolwiek przysporzeniu tej pierwszej, co jest podstawowym warunkiem powstania przychodu w świetle art. 12 ustawy o CIT, czyli przepisu określającego podstawowe zasady rozpoznawania przychodów przez podatników CIT. Wypada również dodać, że art. 14a ustawy o CIT stanowi wyjątek względem tego ostatniego, co podkreśla się również w niekorzystnych dla podatników rozstrzygnięciach. Nieuwzględnienie w jego literalnym brzmieniu likwidacji świadczy zatem o braku możliwości jej opodatkowania w myśl obowiązującej w prawie podatkowym zasady, zgodnie z którą wyjątki nie podlegają rozszerzaniu.

Rozstrzygnięcie zawarte w komentowanym wyroku należy, w świetle tych argumentów, uznać za słuszne. Podatnicy powinni jednak – planując czynności likwidacyjne – mieć na względzie sporą liczbę dotychczasowych negatywnych wyroków. Obecnie wydaje się, że ostateczne rozstrzygnięcie komentowanego zagadnienia może nastąpić dopiero w przypadku wydania przez NSA uchwały w powiększonym składzie. Podjęcie kroków w tym zakresie byłoby zatem pożądane z perspektywy pewności i jednolitości stosowania prawa.

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 30 sierpnia 2018 r. (II FSK 2353/16).

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że w przyszłości zostanie podjęta uchwała o likwidacji spółki. Po likwidacji majątek spółki zostanie podzielony pomiędzy udziałowców. Po zakończeniu postępowania likwidacyjnego, a przed wykreśleniem spółki z rejestru, w majątku spółki mogą się znajdować m.in.: udziały lub akcje, papiery wartościowe, certyfikaty inwestycyjne. Podatnik zamierza wydać swoim udziałowcom składniki majątku w naturze.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami