Lepiej wystąpić ze spółki osobowej, niż sprzedać w niej udziały

Wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki osobowej (np. jawnej) zawartą na czas nieokreślony na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. Termin ten może zostać skrócony w umowie spółki.

[srodtytul]Wypłacony udział, zwrócony wkład[/srodtytul]

Wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej powoduje obowiązek rozliczenia udziału kapitałowego wspólnika. Rozliczenie poprzedza ustalenie wartości udziału kapitałowego występującego wspólnika przez sporządzenie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki, czyli wartość jej majątku w obrocie prawnym i gospodarczym.

Ustalony w ten sposób udział kapitałowy powinien być wypłacony występującemu wspólnikowi w pieniądzu, a rzeczy wniesione do spółki przez wspólnika tylko do używania zwraca się w naturze (art. 65 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1D9A774B71D4B143F1B7184C008F7C87?id=133014]k.s.h.[/link]).

[ramka][b]Przykład[/b]

Jan Nowak, wspólnik spółki jawnej Alfa, wypowiedział umowę spółki (posiada 50-proc. udział w zyskach). Wniesiony przez niego wkład pieniężny wynosił 10 tys. zł. Jednocześnie bilans spółki jawnej wykazuje niewypłacone zyski z lat ubiegłych w wysokości 60 tys. zł, a wartość zbywcza aktywów (w szczególności gruntów) wynosi 1 mln zł (ich wartość księgowa wynosi 800 tys. zł). Brak jest zobowiązań i rezerw. Jakie są konsekwencje (podatkowe) wystąpienia Jana Nowaka ze spółki? [/ramka]

Zwrot wniesionego wkładu (tu 10 tys. zł) nie podlega opodatkowaniu (art. 21 ust. 1 pkt 50 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8792BE0B9CF8E62B95D501C5A9ECDEBD?id=80474]ustawy o PIT[/link]). Z orzecznictwa wynika również, że wypłata zysku już opodatkowanego w części przypadającej na występującego wspólnika (tu 30 tys. zł) nie skutkuje powstaniem u niego przychodu podlegającego opodatkowaniu (tak [b]wyrok NSA z 7 października 2004 r.[/b], [b]FSK 594/04[/b], [b]wyrok WSA w Białymstoku z 25 marca 2009 r.[/b], [b]I SA/Bk 557/08[/b]).

Natomiast przypadająca na niego nadwyżka wartości zbywczej majątku nad wartością księgową (tu 100 tys. zł) odpowiadająca cichym rezerwom (niezrealizowanym zyskom) podlega opodatkowaniu, ponieważ przekracza wartość uprzednio opodatkowaną jak zysk spółki (zob. [b]wyrok WSA w Gdańsku z 19 lutego 2009 r., I SA/Gd 785/08[/b]).

[srodtytul]Spór o źródło przychodów[/srodtytul]

Organy podatkowe często zajmują stanowisko, że dochód ten należy kwalifikować do źródła „prawa majątkowe” w rozumieniu art. 18 ustawy o PIT (zob. np. [b]interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 15 stycznia 2009 r., ITPB1/415-699/08/MM[/b]). W ich opinii spółka, wypłacająca wspólnikowi należną mu część majątku, jako płatnik musi odprowadzić zaliczkę na PIT. Jednak sądy przyjmują trafnie, że tego rodzaju dochód jest dochodem z działalności gospodarczej, który można opodatkować według stawki liniowej (zob. [b]wyrok WSA w Gdańsku z 19 lutego 2009 r., I SA/Gd 785/08[/b]). Skoro zatem ustawodawca podatkowy wskazał, że źródłem przychodów wspólników spółek osobowych jest działalność gospodarcza, to otrzymywane na skutek podziału majątku przysporzenie majątkowe w postaci równowartości „cichych rezerw” powinno być zakwalifikowane również do tego źródła przychodów.

[srodtytul]Skutki zbycia udziału[/srodtytul]

Wspólnik handlowej spółki osobowej może też zbyć swój „udział” (ogół praw i obowiązków) w spółce. Można go przenieść na inną osobę, gdy umowa spółki tak stanowi. Przeniesienie udziału w spółce uzależnione jest również od pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

[ramka][b]Przykład[/b]

Przyjmijmy, że Jan Nowak zbędzie ogół praw i obowiązków w spółce jawnej Alfa (w której m.in. posiadał 50-proc. udział w zyskach). Uzgodniona cena sprzedaży wynosi 140 tys. zł. Jakie są konsekwencje (podatkowe) tej transakcji? [/ramka]

[srodtytul]Przychód z praw majątkowych[/srodtytul]

Organy podatkowe kwalifikują przychody ze sprzedaży udziału jako przychody ze zbycia praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 18 ustawy o PIT (tak np. [b]Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 12 grudnia 2008 r., IPPB1/415-1234/08-2/EC[/b]).

Należy wykluczyć uznanie tego rodzaju przychodów za przychody z kapitałów pieniężnych (art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT), skoro art. 17 ust. 1 pkt 6 przewiduje wyraźnie, że chodzi o przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną.

Można natomiast mieć wątpliwości co do celowości różnicowania źródeł przychodów w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej i zbycia udziału w spółce osobowej.

[srodtytul]Kosztem wartość wkładu[/srodtytul]

Przyjęcie, że mamy w tym wypadku do czynienia z przychodem z praw majątkowych, oznacza, że podatek jest ustalany na zasadach ogólnych według skali podatkowej (18 proc., 32 proc.). Przychód powstaje dopiero w momencie jego faktycznego otrzymania (lub postawienia do dyspozycji), a nie z chwilą, kiedy stał się należny. Dochód (ewentualnie stratę) wykazuje się w zeznaniu rocznym.

Organy podatkowe dopuszczają uwzględnienie jako koszt uzyskania przychodów wyłącznie wartości wniesionego wkładu. W naszym przykładzie oznacza to, że dochód ze zbycia wyniesie 130 tys. zł (140 tys. zł – 10 tys. zł wniesione jako wkład pieniężny).

[srodtytul]Co się bardziej opłaca[/srodtytul]