Rzeczpospolita Prawo

Fiskus sprawdzi konta bankowe podatników

Naczelnik urzędu skarbowego ma prawo do wystąpienia do instytucji finansowych o przekazanie informacji dotyczących kontrolowanego lub strony w związku z prowadzonym postępowaniem lub wszczętą kontrolą.

Aktualizacja: 11.03.2019 05:22 Publikacja: 10.03.2019 15:00

Fiskus sprawdzi konta bankowe podatników

Foto: Adobe Stock

Kamil Jagodziński

W cieniu licznych zmian w materialnych przepisach prawa podatkowego, które weszły w życie z początkiem bieżącego roku, ustawodawca wyposażył organy podatkowe w nową broń przeciwko podatnikom. Co istotne, nowe uprawnienie zostało przyznane naczelnikom urzędów skarbowych, czyli organom podatkowym, z którymi kontakt – bezpośredni lub pośredni – posiada znaczna większość społeczeństwa. Na skutek nowelizacji ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (dalej: ustawa o KAS) – począwszy od 2 stycznia 2019 r. – urzędy skarbowe mają ułatwione zadanie w pozyskiwaniu od instytucji finansowych informacji objętych tajemnicą bankową.

Czytaj też: Banki przekażą skarbówce informacje o kontach osób fizycznych

Jak było do końca 2018 r.

W stanie prawnym obowiązującym przed nowelizacjami, art. 49 ustawy o KAS nakładał na niektóre kategorie podmiotów obowiązek sporządzenia i przekazania informacji dotyczących kontrolowanego lub strony postępowania. Podmioty, o których mowa w przepisie, to przede wszystkim banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe, instytucje prowadzące działalność maklerską (inne niż banki), czy też towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Pierwotnie, uprawnienie do wystąpienia z żądaniem na podstawie cytowanego przepisu – przysługiwało wyłącznie naczelnikowi urzędu celno – skarbowego. Organ mógł wystąpić do wskazanych instytucji o przekazanie informacji dotyczących kontrolowanego, w związku z wszczętą kontrolą celno – skarbową (w zakresie określonym w przepisach) lub prowadzonym postępowaniem podatkowym.

Z początkiem roku, uprawnienie do wystąpienia z żądaniem, wynikające z art. 49 ustawy o KAS, zostało rozszerzone na Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Uprawnienie dla nowego organu

Co ciekawe, efekt ten został osiągnięty poprzez zmianę brzmienia tego przepisu, na skutek wejścia w życie ustawy zmieniającej z dniem 1  stycznia 2019 r. Z kolei, następnego dnia (2 stycznia 2019 r.) wejście w życie ustawy z 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz niektórych innych ustaw spowodowało ponowną zmianę treści tego przepisu.

Ostatecznie, katalog organów podatkowych, uprawnionych do wystąpienia z żądaniem do podmiotów wskazanych w przepisie, został poszerzony o naczelnika urzędu skarbowego. Tym samym – począwszy od 2 stycznia 2019 r. – organ ten, w związku z wszczętą kontrolą podatkową lub prowadzonym postępowaniem podatkowym - ma prawo do wystąpienia z żądaniem przekazania informacji dotyczących kontrolowanego lub strony postępowania.

Nieograniczony zakres czasowy

Zmiana ta w znacznym stopniu ułatwia organom pozyskiwanie informacji wrażliwych, dotyczących sytuacji majątkowej podatnika. Urząd skarbowy jest obecnie uprawniony do pozyskania od konkretnej instytucji finansowej, m.in. informacji dotyczących kontrolowanego (lub strony postępowania) w zakresie:

- posiadanych lub współposiadanych rachunków bankowych lub posiadanych pełnomocnictw do dysponowania rachunkami bankowymi, a także obrotów i stanów na rachunkach,

- posiadanych lub współposiadanych rachunków pieniężnych, rachunków papierów wartościowych lub posiadanych pełnomocnictw do dysponowania takimi rachunkami, a także obrotów, stanów tych rachunków oraz ich historii,

- zawartych umów kredytowych lub umów pożyczki lub obrotu innymi papierami wartościowymi.

Regulacja nie precyzuje przy tym, czy żądane informacje mają dotyczyć tylko i wyłącznie okresu objętego kontrolą czy postępowaniem podatkowym. Literalne brzmienie przepisu wskazuje zatem, że organ podatkowy może również sięgnąć po informacje wykraczające poza zakres czasowy konkretnych czynności (kontroli lub postępowania podatkowego).

Przykład

Pan X posiada w banku rachunek bieżący na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Ponadto, posiada rachunek inwestycyjny, za pomocą którego nabywa oraz sprzedaje papiery wartościowe. Oba rachunki zostały przez klienta założone w 2015 r. Urząd skarbowy zakwestionował prawo podatnika (pana X) do odliczenia VAT naliczonego w odniesieniu do kilku faktur zakupowych w okresie październik – grudzień 2017 r. Wszczęto w tym zakresie postępowanie podatkowe. Naczelnik urzędu skarbowego wystąpił z żądaniem do banku podatnika o przekazanie informacji dotyczących transakcji na obu rachunkach podatnika – za pierwsze półrocze 2015 r.

Mając na uwadze obowiązujące brzmienie art. 49 ustawy o KAS, urząd skarbowy może być uprawniony do pozyskania żądanych informacji. Dotyczą one bowiem podatnika (klienta banku) będącego stroną prowadzonego przez organ postępowania podatkowego. Co więcej, informacje te mogą posłużyć do wszczęcia kontroli lub postępowania w całkowicie innym zakresie (dotyczącym innego okresu lub należności).

Banki, a także osoby w nich zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, są obowiązane zachować tajemnicę bankową, która obejmuje wszystkie informacje dotyczące konkretnej czynności bankowej. Tajemnica bankowa obejmuje zarówno informacje uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania, a także w roku realizacji umowy, na postawie której bank wykonuje daną czynność. Tym samym – co do zasady – informacje dotyczące m.in. posiadacza rachunku bankowego, a także przeprowadzanych przez niego transakcji, pozostają w tajemnicy wobec osób trzecich. Niemniej jednak, ustawa -Prawo bankowe zawiera katalog podmiotów, a także przypisany im zakres czynności, w związku z którymi banki są obowiązane do udzielenia informacji objętych tajemnicą bankową.

Zmiany w zakresie tajemnicy bankowej

Zmiany wprowadzone do ustawy o KAS pociągnęły za sobą konieczność dostosowania regulacji w prawie bankowym. W konsekwencji, począwszy od 2 stycznia 2019 r. – zgodnie z art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy Prawo bankowe – banki mają obowiązek udzielania informacji na żądanie naczelnika urzędu skarbowego, jeżeli wobec klienta prowadzona jest kontrola podatkowa albo toczy się postępowanie podatkowe. Zakres żądania oraz termin przekazania informacji określane są każdorazowo przez organ podatkowy.

Nowa broń dla urzędników

Ustawodawca, wykorzystując zawirowanie wokół licznych zmian w prawie podatkowym – w szczególności w zakresie podatków dochodowych – wyposażył urzędy skarbowe w bardzo silne narzędzie do obracania sporów z podatnikami na swoją korzyść. Lektura uzasadnienia do ustawy zmieniającej wskazuje, że rozszerzenie uprawnień naczelnika urzędu skarbowego zmierzało do zapewnienia realizacji zasadniczych i podstawowych celów KAS, jakim jest m.in. ograniczenie szarej strefy czy też umożliwienie prowadzenia uczciwej i niezakłóconej działalności gospodarczej przez uczciwych przedsiębiorców. O ile nadanie przedmiotowych uprawnień Szefowi KAS, zgodnie z uzasadnieniem – na potrzeby postępowań przeciwko unikaniu opodatkowania – można uznać pod pewnymi względami za uzasadnione, o tyle objęcie nimi również naczelnika urzędu skarbowego można uznać za zbytnią daleko idącą ingerencję w sferę działalności podatników.

—Kamil Jagodziński jest doradcą podatkowym, konsultantem podatkowym w ECDP Sp. z o.o.

www.ecdpgroup.com

Podstawa prawna: art. 49 ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 508 ze zm.)

art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy z 29 sierpnia 1997 r. –Prawo bankowe (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2187 ze zm.)

© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita

Postępowanie Podatkowe Nowe Prawo Kontrola w Firmie
I zastępca Prokuratora Generalnego Prokurator Krajowy Dariusz Korneluk
Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Elektryczne BMW iX już od 1500 PLN netto/mies. w ofercie BMW Comfort Lease.
Materiał Promocyjny
Elektryczne BMW iX już od 1500 PLN netto/mies. w ofercie BMW Comfort Lease.
Adobe Stock
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Agnes Trawny
Nieruchomości
Odszkodowanie dla Agnes Trawny za ziemię na Mazurach. Będzie apelacja
Wymiana prezesów sądów na Śląsku i w Zagłębiu. Nie wszędzie Bodnar dostał zgodę
Sądy i trybunały
Wymiana prezesów sądów na Śląsku i w Zagłębiu. Nie wszędzie Bodnar dostał zgodę
Nowe, całkowicie elektryczne MINI Cooper już od 153 300 zł brutto.
Materiał Promocyjny
Nowe, całkowicie elektryczne MINI Cooper już od 153 300 zł brutto.
Naczelny Sąd Administracyjny
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego
Samochód w leasing na firmę? Sprawdź czy to się opłaca!
Materiał Promocyjny
Samochód w leasing na firmę? Sprawdź czy to się opłaca!
e-Wydanie