Przepisy Ustawy dotkną nie tylko doradców podatkowych, adwokatów, czy radców prawnych bezpośrednio zaangażowanych w doradzanie klientom w sprawach podatkowych, ale również innych profesjonalnych doradców, zwłaszcza z sektora finansowego. Określony w Ustawie krąg podmiotów zobowiązanych do przekazywania informacji o schematach podatkowych jest bardzo szeroki. Obejmuje on tzw. „promotorów", czyli podmioty, które opracowują, oferują, udostępniają lub wdrażają uzgodnienie lub zarządzają jego wdrażaniem, w szczególności doradców podatkowych, adwokatów, radców prawnych, pracowników banków lub innej instytucji finansowej doradzających klientom, a także „wspomagających", tj. podmioty, które przy zachowaniu staranności ogólnie wymaganej w dokonywanych czynnościach, przy uwzględnieniu zawodowego charakteru działalności, obszaru specjalizacji oraz przedmiotu wykonywanych czynności, podjęły się udzielić, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia uzgodnienia, w szczególności biegłego rewidenta, notariusza, osobę świadczącą usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowego lub dyrektora finansowego, bank lub inną instytucję finansową, a także ich pracownika.
W przypadku gdy promotor lub wspomagający objęci są obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej i nie zostaną z tego obowiązku zwolnieni, ciężar raportowania przerzucony zostanie na podmiot wdrażający schemat podatkowy (tj. na „korzystającego").
Nowe regulacje mogą oznaczać więc rewolucyjne zmiany w relacjach z klientami takich podmiotów jak banki, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, czy domy maklerskie, które często nie mają wiedzy, czy dokonywane za ich pośrednictwem czynności są częścią szerszego schematu, który mógłby zostać uznany za schemat podatkowy podlegający raportowaniu. Takiej wiedzy mogą nie mieć też notariusze, czy księgowi. Wymienione podmioty w większości przypadków nie będą również dysponowały narzędziami, aby taką wiedzę pozyskać, co może skutkować wprowadzeniem ogólnej atmosfery podejrzliwości. Jak wynika bowiem z nowych przepisów - wspomagający, który poweźmie wątpliwości, czy czynność, w której uczestniczy stanowi część schematu podatkowego powinien w terminie 5 dni roboczych zwrócić się do promotora lub korzystającego z prośbą o oświadczenie, że nie mamy do czynienia ze schematem. Wymaga się jednak także, aby w tym samym terminie poinformował o swoich wątpliwościach organy podatkowe, niezależnie od odpowiedzi promotora lub korzystającego. Wspomagający naraża się więc na utratę zaufania klienta, w razie przekazania informacji o transakcji, która w rzeczywistości nie była częścią schematu. Musi mieć on jednak na uwadze, że niewywiązanie się z powyższych obowiązków w zakresie raportowania będzie groziło wysokimi sankcjami. Zgodnie z art. 80f, który Ustawa wprowadziła do Kodeksu karnego skarbowego, kara grzywny może wynieść do 720 stawek dziennych, tj. aktualnie do 20.160.000 zł.
Nowe przepisy – co muszą zmienić pomocnicy w transakcjach?
Mając na uwadze powyższe, konieczne będzie wypracowanie takich rozwiązań, które zabezpieczą zarówno interesy klientów, jak i doradców, a jednocześnie nie narażą ich na odpowiedzialność związaną z niewłaściwym raportowaniem.
Wszystkie podmioty, które mogłyby zostać uznane za promotorów lub wspomagających powinny poddać analizie w zasadzie wszelkie dokonywane transakcje, wydawane opinie i zawierane umowy pod kątem spełniania warunków raportowania. Konieczna będzie ocena m.in., czy klient jest tzw. „kwalifikowanym korzystającym", czy mamy do czynienia ze „schematem transgranicznym", czy spełniona jest przynajmniej jedna „ogólna cecha rozpoznawcza" (tu w szczególności potrzebna będzie rewizja stosowanych wzorów umów) lub „szczególna cecha rozpoznawcza", o których mowa w nowym art. 86a Ordynacji podatkowej. Dodatkowe utrudnienie w tym kontekście stanowi fakt, że część warunków uznania danego uzgodnienia za schemat podatkowy ma charakter nieobiektywny, zwłaszcza kryterium „głównej korzyści", które wymaga oceny w jaki sposób zachowałby się „podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej".
Takie analizy będą wymagać zarówno zaangażowania odpowiednich zasobów ludzkich, jak i technicznych, o czym należy zacząć myśleć już dziś, aby przed końcem roku dysponować odpowiednimi rozwiązaniami. Pewną wskazówkę może stanowić wprowadzany ustawą obowiązek stworzenia wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania niewywiązywaniu się z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych w największych firmach doradczych, zawierającej m.in. zasady przechowywania dokumentów i informacji, upowszechniania wiedzy wśród pracowników odnośnie przepisów w zakresie raportowania, czy zasady kontroli wewnętrznej. Należy też rozważyć dostosowanie wzorów umów do nowych regulacji, czy też odbieranie od klientów oświadczeń, że określona czynność nie stanowi części schematu podatkowego podlegającego zgłoszeniu jeszcze przed rozpoczęciem świadczenia usług.