Zgodnie z art. 172 § 1 i 2 kodeksu cywilnego, posiadacz nieruchomości (tj. części powierzchni ziemskiej stanowiącej odrębny przedmiot własności – grunt, budynków trwale z gruntem związanych lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią one odrębny od gruntu przedmiot własności), niebędący jej właścicielem, nabywa własność w drodze zasiedzenia pod warunkiem, że posiada nieruchomość nieprzerwanie od 20 lat jako posiadacz samoistny. Jeśli uzyskał posiadanie w złej wierze, wówczas może stać się właścicielem nieruchomości dopiero po upływie 30 lat. Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania nieruchomości, obecny jej posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada nieruchomość, czas posiadania swojego poprzednika (w sytuacji jednak uzyskania przez poprzedniego posiadacza – posiadania nieruchomości w złej wierze, wówczas czas jego posiadania może być doliczony tylko wówczas, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi on przynajmniej 30 lat).
Czytaj także: W jaki sposób ująć w księgach służebność przesyłu
Na gruncie prawa bilansowego, nabyta w drodze zasiedzenia nieruchomość zaliczana jest – co do zasady – do środków trwałych (art. 3 ust. 1 pkt 15 lit. a ustawy o rachunkowości). Podlega ona (z wyjątkiem gruntów niesłużących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową) odpisom amortyzacyjnym lub umorzeniowym, zmniejszającym jej wartość początkową, dokonywanym w celu uwzględnienia utraty jej wartości wskutek używania lub upływu czasu (art. 31 ust. 2 ustawy o rachunkowości). Również w ujęciu podatkowym, budynki i budowle podlegają amortyzacji podatkowej, dokonywanej od ich wartości początkowej. Amortyzacji takiej nie podlegają natomiast grunty (art. 22a ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 22h ust. 1 pkt 1 oraz art. 22c pkt 1 ustawy o PIT; art. 16a ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 16h ust. 1 pkt 1 oraz art. 16c pkt 1 ustawy o CIT).
Jaką wartość odpisywać
Zgodnie z KSR nr 11 „Środki trwałe", wartość początkową przyjętych nieodpłatnie w drodze zasiedzenia budynków i budowli ustala się w wysokości ceny sprzedaży (rynkowej) takiego samego lub podobnego przedmiotu. Cenę sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu szacuje się na podstawie cen wynikających z bieżących ofert sprzedaży takich samych przedmiotów notowanych na rynku (z uwzględnieniem stopnia ich zużycia). Jeżeli dostępne są informacje o szacunkowych różnicach między oferowaną ceną sprzedaży, a rzeczywiście zapłaconymi cenami sprzedaży, wówczas należy uwzględnić je przy określaniu ceny sprzedaży na potrzeby wyceny początkowej ww. środków trwałych.
Z kolei, w przypadku braku informacji o cenie sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu należy wykorzystać inne techniki pomiaru wartości (np. koszt odtworzenia lub metody właściwe dla podejścia dochodowego).
