Wyjechałem na wakacje do Australii. Wszystko załatwiałem w ostatniej chwili i zapomniałem wysłać do urzędu skarbowego wypełniony PIT-28 (termin mija 31 stycznia, ale ponieważ jest to sobota, można złożyć zeznanie w poniedziałek 2 lutego). Problem w tym, że w kraju ląduję 2 lutego o godz. 23. Mam małe szanse, aby dotrzeć do domu, zabrać PIT i zdążyć nadać przesyłkę poleconą na poczcie. Nikomu nie zostawiłem kluczy do domu, nie mogę więc nikogo poprosić, by wysłał PIT w moim imieniu. Słyszałem jednak, że można złożyć tzw. czynny żal i wtedy fiskus daruje mi spóźnienie. Czy to prawda? – pyta czytelnik.
Tak.
Podatnik może skorzystać z instytucji czynnego żalu. Aby jednak nie poniósł żadnych konsekwencji spóźnienia, muszą być spełnione konkretne warunki. Są one określone w art. 16 kodeksu karnego skarbowego. Przepis ten mówi, że nie podlega karze za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, kto po popełnieniu czynu zabronionego (czyli np. niezłożeniu na czas rocznego zeznania podatkowego PIT-28) zawiadomił o tym organ ścigania. Takie zawiadomienie powinno – poza informacją o niezłożeniu na czas deklaracji – dodatkowo wyjaśniać przyczyny i okoliczności niezłożenia jej w terminie. Powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu.
Gdy podatnik chce skorzystać z czynnego żalu, powinien pamiętać, aby przesłać do urzędu skarbowego najpierw zawiadomienie o spóźnieniu, a dopiero potem deklarację. Może też złożyć je jednocześnie. Nie należy jednak postępować odwrotnie: czyli nie należy wysyłać najpierw deklaracji, a dopiero potem czynnego żalu, bo wtedy będzie nieskuteczny. To dlatego, że organ podatkowy, otrzymując deklarację, dostanie informację o popełnieniu przewinienia i złożony choćby dzień później czynny żal nie będzie skuteczny, gdyż organ podatkowy będzie posiadał udokumentowaną wiedzę na temat popełnionego czynu.
Zawiadomienie o fakcie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego można też złożyć ustnie do protokołu. Nie jest przy tym istotne, czy protokół będzie spisywany w związku ze zgłoszeniem się sprawcy przestępstwa do organu w tym właśnie celu. Wystarczy sam fakt jego złożenia. Warto dopilnować, aby oświadczenie zostało właściwie zamieszczone w protokole, gdyż tylko to umożliwi skorzystanie z instytucji czynnego żalu.
Odpowiedzialności karnej mogą uniknąć także osoby przebywające poza granicami kraju. Oświadczenie zawierające czynny żal może być bowiem złożone również za pośrednictwem upoważnionego pełnomocnika. W przypadku czytelnika nie wchodzi to jednak w grę, gdyż – jak wynika z pytania – trudno zakładać, aby takiego ustanowił przed wyjazdem.
