Na czym polega odpowiedzialność posiłkowa przewidziana w kodeksie karnym skarbowym? Czy oznacza ona, że jeśli sąd orzeknie wobec mnie grzywnę za przestępstwo skarbowe, a ja nie będę w stanie jej uiścić, to będzie płaciła np. moja rodzina, która czerpała korzyści z prowadzonej przeze mnie działalności? – pyta czytelnik.
O odpowiedzialności posiłkowej mówi art. 24 k.k.s. Zgodnie z tym przepisem podmiotem odpowiedzialnym posiłkowo może być osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznały zdolność prawną. Warunki, jakie muszą być spełnione do nałożenia odpowiedzialności posiłkowej, to ustalenie, że sprawcą czynu zabronionego jest zastępca podmiotu prowadzącego jego sprawy jako pełnomocnik, zarządca, pracownik lub działający w jakimkolwiek innym charakterze (ale oczywiście reprezentując interesy tego podmiotu za jego wiedzą), a zastępowany podmiot odniósł albo mógł odnieść z popełnionego przestępstwa skarbowego jakąkolwiek korzyść majątkową. Odpowiedzialności posiłkowej nie będzie można nałożyć, jeśli nie zostanie spełniony którykolwiek z wymienionych warunków, czyli np. jeśli zastępca prowadził cudze sprawy bez zlecenia czy bez zgody i wiedzy podmiotu.
O odpowiedzialności posiłkowej sąd orzeka w wyroku. Może uczynić odpowiedzialnego posiłkowo zobowiązanym do uregulowania w całości bądź w części grzywny orzeczonej wobec sprawcy przestępstwa skarbowego. Gdy pociągniętych do odpowiedzialności jest kilka osób czy podmiotów, odpowiedzialność posiłkowa jest solidarna. A to oznacza, że każdy z odpowiedzialnych posiłkowo odpowiada za całość zobowiązania, natomiast spełnienie go przez któregokolwiek z nich zwalnia pozostałych. Sąd może też uznać – z uwagi na okoliczności sprawy – że zakres odpowiedzialności powinien być dostosowany do korzyści majątkowej osiągniętej (lub tej, która mogła być osiągnięta) przez każdego z odpowiedzialnych posiłkowo.
Istotne jest to, że ustalając stawkę dzienną grzywny wymierzonej oskarżonemu, sąd bierze pod uwagę dochody odpowiedzialnego posiłkowo, jego warunki osobiste i rodzinne (jeżeli odpowiedzialnym posiłkowo jest osoba fizyczna), stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Co prawda w momencie orzekania o odpowiedzialności posiłkowej sąd nie zakłada, że sprawca nie wywiąże się z nałożonej kary grzywny, ale taką okoliczność musi brać pod uwagę, oceniając realność zapłaty grzywny przez oskarżonego czy następnie przez odpowiedzialnego posiłkowo.
Ważne jest również to, że odpowiedzialność posiłkowa nie wygasa w razie śmierci sprawcy skazanego po uprawomocnieniu się orzeczenia. Odpowiedzialność ta nie obciąża jednak spadku.
