VAT i PCC: jak rozliczyć konwersję pożyczki na kapitał spółki

Gdy spółka będąca dłużnikiem z tytułu otrzymanej pożyczki spełnia zobowiązanie przez wydanie wierzycielowi udziałów lub akcji, jest to czynność, która nie podlega VAT. Nie jest także obciążona podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Publikacja: 17.08.2015 05:40

VAT i PCC: jak rozliczyć konwersję pożyczki na kapitał spółki

Foto: 123RF

- Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością otrzymała od swojego wspólnika pożyczkę. Wspólnik rozważa możliwość konwersji tej pożyczki na kapitał zapasowy lub kapitał zakładowy spółki. Czy planowana konwersja spowoduje obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług oraz podatku od czynności cywilnoprawnych? – pyta czytelnik.

Stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Tym samym należy rozstrzygnąć, czy konwersja pożyczki na kapitał jest dostawą towarów czy świadczeniem usług. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy o VAT). Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT towarami w rozumieniu ustawy są rzeczy i ich części, a także wszelkie postacie energii.

Konwersja pożyczki na kapitał jest formą zapłaty zobowiązania. W takim przypadku powstaje wierzytelność spółki, która może zostać potrącona z wierzytelnością wspólnika z tytułu pożyczki udzielonej spółce. W rezultacie wygasają wzajemne wierzytelności wspólnika i spółki. W efekcie wspólnik, który udzielił spółce pożyczki, może przeprowadzić jej konwersję na kapitał.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, którego nie można uznać za rzecz. Tym samym wierzytelność nie jest towarem w rozumieniu ustawy o VAT. W konsekwencji wniesienie wierzytelności nie może być uznane za dostawę towarów.

Świadczenie związane ze stosunkiem prawnym

Definicję świadczenia usług zawiera art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym usługą jest każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów (...). Należy jednak podkreślić, że nie każda czynność niebędąca dostawą towarów może być uznana za świadczenie usług. Świadczenie usług musi się bowiem wiązać z istnieniem stosunku prawnego, w ramach którego można wyróżnić usługodawcę (wykonującego świadczenia) oraz usługobiorcę (beneficjenta świadczenia).

Zobowiązanie wygasa

W tym kontekście należy zauważyć, że konwersja wierzytelności na kapitał (zapasowy lub zakładowy) stanowi przejaw wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu. Konwersja wierzytelności wspólnika na udziały spółki jest więc jedynie formą wygaszenia wierzytelności, jaka przysługuje wspólnikowi względem spółki. Dochodzi w ten sposób do wniesienia wierzytelności własnej, a w konsekwencji zobowiązanie dłużnika (spółki) nie zostaje uregulowane, lecz wygasa wskutek tzw. konfuzji. Nie można więc mówić o jakichkolwiek usługach polegających na odzyskiwaniu wierzytelności świadczonych przez podmiot przejmujący wierzytelność. Z tych względów nie można powiedzieć, żeby spółka wykonywała jakiekolwiek świadczenie na rzecz wspólnika lub odwrotnie. Konwersja wierzytelności z pożyczki na kapitał nie jest zatem czynnością opodatkowaną VAT.

Zmiana umowy

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: ustawa o PCC) podatkowi podlega czynność cywilnoprawna umowy spółki. Stosownie natomiast do art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o PCC podatkowi podlegają także zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych z zastrzeżeniem art. 1 ust. 3 pkt 4 tej ustawy.

Należy zatem ustalić, czy w przypadku konwersji pożyczki na kapitał można mówić o zmianie umowy spółki. Jak stanowi art. 1 ust. 3 pkt 2 ustawy o PCC, w przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się przy spółce kapitałowej podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki oraz dopłaty. W przepisie tym mowa jest jedynie o podwyższeniu kapitału zakładowego. Oznacza to, że podwyższenie innych kapitałów spółki kapitałowej (m.in. kapitału zapasowego) nie jest objęte tą regulacją.

Gdy zatem nastąpi konwersja pożyczki na kapitał spółki, działanie to będzie czynnością opodatkowaną PCC (jako zmiana umowy spółki) tylko wtedy, gdy podwyższony zostanie kapitał zakładowy. Jeśli natomiast podwyższenie dotyczyłoby w całości kapitału zapasowego, to czynność ta nie będzie opodatkowana PCC.

Według stawki 0,5 proc.

W przypadku podwyższenia kapitału zakładowego obowiązek podatkowy powstanie z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki (art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy o PCC). Podatnikiem będzie spółka (a nie wspólnik). Zgodnie bowiem z art. 4 pkt 9 ustawy o PCC obowiązek podatkowy co do zasady ciąży przy umowie spółki cywilnej – na wspólnikach, a przy pozostałych umowach spółki na spółce. W analizowanym przypadku to na spółce będzie zatem ciążył obowiązek zapłaty podatku (art. 5 ust. 1 ustawy o PCC).

Stosownie natomiast do art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. b ustawy o PCC przy wniesieniu lub podwyższeniu wkładów do spółki osobowej albo podwyższeniu kapitału zakładowego podstawą opodatkowania jest wartość wkładów powiększających majątek spółki osobowej albo wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy. Podstawa opodatkowania będzie jednak pomniejszona o określone wydatki związane z procesem podwyższenia kapitału zakładowego. Stanowi o tym art. 6 ust. 9 ustawy o PCC. Zgodnie z tym przepisem od podstawy opodatkowania odlicza się:

1)

kwotę wynagrodzenia wraz z podatkiem od towarów i usług, pobraną przez notariusza za sporządzenie aktu notarialnego umowy spółki albo jej zmiany, jeżeli powoduje ona zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego;

2)

opłatę sądową związaną z wpisem spółki do rejestru przedsiębiorców lub zmianą wpisu w tym rejestrze dotyczącą wkładu do spółki albo kapitału zakładowego;

3)

opłatę za zamieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ogłoszenia o wpisach, o których mowa w pkt 2.

Podstawą opodatkowania będzie zatem kwota, o którą w spółce zostanie podwyższony kapitał zakładowy po odpowiednich odliczeniach. Stawka PCC wyniesie 0,5 proc. (art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o PCC).

W przypadku konwersji pożyczki na kapitał zakładowy może mieć zastosowanie zwolnienie z art. 9 pkt 11 lit. b ustawy o PCC.

Kiedy przysługuje zwolnienie

Zgodnie z tym przepisem zwalnia się od podatku umowy spółki i ich zmiany związane z podwyższeniem kapitału zakładowego pokrytego z niezwróconych wspólnikom lub akcjonariuszom dopłat albo z niezwróconej pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez wspólnika lub akcjonariusza, które były uprzednio opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska.

Przepis ten zwalnia czynność podwyższenia kapitału zakładowego z niezwróconej pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez wspólnika, która była uprzednio opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska.

Wskazane zwolnienie zależy więc od spełnienia dwóch warunków:

1. podwyższenie kapitału zakładowego jest pokryte z niezwróconej pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez wspólnika;

2. pożyczka ta uprzednio była opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska.

WNIOSEK

Konwersja wierzytelności wspólnika na kapitał zakładowy bądź zapasowy nie jest czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. W przypadku podwyższenia kapitału zakładowego będzie to czynność opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych, która jednak przy spełnieniu określonych warunków może korzystać ze zwolnienia z tego podatku. Zwolnienie nie dotyczy natomiast konwersji na kapitał zapasowy.

Autorka jest doradcą podatkowym, kierownikiem zespołu VAT w ECDDP sp. z o.o.

- Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością otrzymała od swojego wspólnika pożyczkę. Wspólnik rozważa możliwość konwersji tej pożyczki na kapitał zapasowy lub kapitał zakładowy spółki. Czy planowana konwersja spowoduje obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług oraz podatku od czynności cywilnoprawnych? – pyta czytelnik.

Stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Tym samym należy rozstrzygnąć, czy konwersja pożyczki na kapitał jest dostawą towarów czy świadczeniem usług. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy o VAT). Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT towarami w rozumieniu ustawy są rzeczy i ich części, a także wszelkie postacie energii.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona