Niektórym pracownikom szef musi wyrównać pensję

Sytuacje, w których szef musi wypłacać pracownikowi wyrównanie,są ograniczone. Obowiązek ten powstaje tylko w ściśle określonych okolicznościach i na podstawie konkretnych przepisów. Kto więc może liczyć na dodatek?

Pracownica w ciąży lub karmiąca dziecko piersią podlega szczególnej ochronie. Również wtedy, gdy pracodawca zmienia jej dotychczasowe warunki pracy, skraca czas pracy lub przenosi do wykonywania innych obowiązków. Jeśli takie działanie jest związane z obniżeniem wynagrodzenia, to pracownicy należy się dodatek wyrównawczy (art. 179 § 4 k.p.). A jego wysokość to nic innego jak różnica między poprzednim a nowym wynagrodzeniem (§ 7 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy, DzU nr 62, poz. 289 ze zm., dalej rozporządzenie dotyczące dodatków wyrównawczych). Oznacza to, że szef praktycznie nic nie zaoszczędzi na zmniejszeniu pensji takiej pracownicy. Musi bowiem wypłacać dodatek wyrównawczy przez cały okres, w którym pracownica pracuje w zmienionych warunkach pracy, korzysta ze skróconego okresu pracy lub została przeniesiona na inne stanowisko. To jeszcze nie wszystko. Gdyby okazało się, że pracownica na nowym stanowisku pracy jest mniej wydajna, to pracodawca nie może zmniejszyć z tego powodu wypłacanego jej dodatku wyrównawczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 maja 1976 r., I PRN 32/76, oraz z 5 maja 1976 r., IPRN27/76).

Ale jest też dobra informacja. Pracodawca nie musi bowiem wypłacać dodatku wyrównawczego za okres, w którym pracownica korzysta z zasiłku chorobowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 stycznia 1995 r., I PRN 118/94). Art. 179 k.p. nakazuje bowiem wyrównywać jedynie wynagrodzenie. Nie dotyczy natomiast innych świadczeń wypłacanych w tym czasie.

Dodatek wyrównawczy należy się również pracownikowi, który z uwagi na stwierdzone u niego objawy choroby zawodowej został przeniesiony czasowo do innej pracy. Ale ma do niego prawo tylko wtedy, gdy przeniesienie spowodowało obniżenie wynagrodzenia (art. 230 § 2 k.p.).

W tym wypadku jednak pracodawca musi wypłacać różnicę między dotychczasową a nową pensją maksymalnie przez 6 miesięcy. I nie ma przy tym znaczenia, jak długo pracownik będzie wykonywał pracę, do której został przeniesiony. Jeśli więc ten okres przekracza 6 miesięcy, wówczas po jego upływie pracodawca nie musi już wypłacać dodatku wyrównawczego.

Obowiązek wypłacania dodatku wyrównawczego istnieje także wtedy, gdy pracownik został przeniesiony do innej pracy, bo do dotychczasowej stał się niezdolny wskutek choroby zawodowej lub wypadku przy pracy (art. 231 k.p.). Choć w tej sytuacji przeniesienie ma charakter stały, to reguły wypłaty wyrównania są takie same jak przy przeniesieniu na inne stanowisko ze względu na powstanie objawów choroby zawodowej. A to oznacza, że:

- przeniesienie musi być związane ze zmniejszeniem wynagrodzenia,

- dodatek ma być wypłacany nie dłużej niż 6 miesięcy.

Do dodatku wyrównawczego są także uprawnione osoby chronione przed zwolnieniem z pracy. Należy im się on w razie wypowiedzenia warunków pracy i płacy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, powodujących obniżenie wynagrodzenia. Powinien być wypłacany do końca okresu, w którym korzystaliby ze swojej ochrony (art. 5 ust. 6 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, DzU nr 90, poz. 844 ze zm., dalej ustawa o zwolnieniach grupowych).

Do tej uprzywilejowanej grupy należą:

- pracownicy w wieku przedemerytalnym,

- pracownice w ciąży i pracownicy w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego,

- członkowie rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego,

- członkowie zarządu zakładowej organizacji związkowej,

- członkowie zakładowej organizacji związkowej, upoważnieni do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy,

- członkowie specjalnego zespołu negocjacyjnego lub europejskiej rady zakładowej,

- członkowie specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego lub przedstawiciele pracowników w spółce europejskiej,

- członkowie specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego lub przedstawiciele pracowników w spółdzielni europejskiej,

- społeczni inspektorzy pracy,

- pracownicy powołani do odbycia czynnej służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej albo przeszkolenia wojskowego,

- członkowie rad pracowników lub określeni w porozumieniu dotyczącym informowania pracowników i prowadzenia z nimi konsultacji.

Nieco inaczej jest z dodatkiem wyrównawczym dla pracowników chronionych przed zwolnieniem z pracy, którzy mogą ją jednak stracić z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Oczywiście należy się on, jeśli szef wypowiada im warunki pracy i płacy na podstawie art. 10 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych, czego efektem jest obniżenie wynagrodzenia. Ale tylko przez maksymalnie 6 miesięcy. W ogóle nie mają do niego prawa osoby korzystające z ochrony w okresie przebywania na urlopie lub nieobecności w pracy z innych usprawiedliwionych powodów (art. 10 ust. 4 ustawy o zwolnieniach grupowych).

Dodatek wyrównawczy należy się również osobom wykonującym pracę nakładczą, czyli:

- kobiecie w ciąży, której powierzono inną pracę, dającą mniejsze zarobki - do wysokości najniższego [obecnie minimalnego] wynagrodzenia (§ 20 rozporządzenia Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą, DzU z 1976 r. nr 3, poz. 19 ze zm.),

- wykonawcy, któremu powierzono inną pracę ze względu na powstanie objawów choroby zawodowej, dającą mniejsze zarobki niż dotychczas - do wysokości najniższego wynagrodzenia przez 3 miesiące, a jeśli dotychczasowy przebieg leczenia rokuje odzyskanie przez wykonawcę zdolności do pracy poprzednio wykonywanej lub podobnej - przez 6 miesięcy (§ 24 rozporządzenia w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą),

- wykonawcy, któremu powierzono inną pracę, gdyż stał się niezdolny do wykonywania poprzedniej z uwagi na wypadek przy pracy lub chorobę zawodową - do wysokości najniższego wynagrodzenia przez 6 miesięcy (§ 25 rozporządzenia w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą).

U pana Jana stwierdzono objawy choroby zawodowej. Lekarz zalecił przeniesienie go do innej pracy na rok od 1 grudnia. Pracodawca wykonał to zalecenie, ale obniżył pensję pana Jana do 1800 zł, od której będzie liczona premia regulaminowa.

Przed przeniesieniem pan Jan miał stałe wynagrodzenie w wysokości 2300 zł oraz premię regulaminową w wysokości 10 proc. wynagrodzenia podstawowego, czyli 230 zł, a w listopadzie otrzymał również nagrodę jubileuszową za 20 lat pracy. W tej sytuacji panu Janowi należy się przez 6 miesięcy dodatek wyrównawczy w wysokości 550 zł (2300 zł + 230 zł) - (1800 zł + 180 zł). Przy obliczaniu jego wysokości nie uwzględnia się nagrody jubileuszowej.

Gdyby pan Jan w styczniu przebywał na zwolnieniu lekarskim przez 5 dni (wszystkie robocze), wówczas w tym miesiącu należny mu dodatek wyrównawczy będzie niższy. Wyniesie on 458,35 zł, co wynika z następującego wyliczenia:

- 550 zł : 30 dni = 18,33 zł

- 18,33 zł x 5 dni = 91,65 zł

- 550 zł - 91,65 zł = 458,35 zł