Sąd rejonowy oddalił powództwo. Stwierdził, że z porozumieniem stron ustawodawca nie wiąże żadnych roszczeń, a zatem pozwana nabyła prawo do odszkodowania, które należy interpretować jako swoisty rodzaj „odprawy". Taki rodzaj „odszkodowania" nie korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Sąd podkreślił, że strony, zawierając ugodę, nie były w sporze co do tego, że kwota 62.000 zł będzie wypłacona jako nominalna. Nadto pracodawca, jako profesjonalny uczestnik obrotu, powinien był ewentualnie zadbać, aby kwota objęta ugodą została wyraźnie ustalona jako kwota brutto i aby jej tytuł był wpisany do treści ugody w sposób niebudzący wątpliwości w aspekcie obciążeń publicznoprawnych.
Spółka wniosła apelację, którą sąd II instancji oddalił. Spółka wniosła skargę kasacyjną, podnosząc m.in. zarzut naruszenia art. 56 k.c. w zw. z art. 65 § 2 k.c. i art. 300 k.p., tj. dokonania nieprawidłowej wykładni oświadczeń woli stron.
Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną.
Komentarz eksperta
Michał Prokop, adwokat, warszawskie biuro Rödl & Partner
Wyrok stał się asumptem do wypowiedzenia się przez Sąd Najwyższy m.in. w kwestii dopuszczalności ustalenia w stosunkach pracowniczych wynagrodzenia w kwocie netto. Dokonując analizy zarzutów nieprawidłowej wykładni oświadczeń woli stron wskazał na wstępie, że podziela wyrażany już wcześniej w orzecznictwie pogląd, zgodnie z którym ustalenie wynagrodzenia w kwocie netto nie narusza zasad polskiego prawa pracy, a w szczególności art. 18 § 2 k.p. i art. 87 k.p. (wyrok SN z 7 lutego 2001 r., I PKN 237/00, postanowienie SN z 6 lutego 2013 r., I PZP 3/12). Poprzez ustalenie wynagrodzenia w kwocie netto pracownik decyduje, czy ten sposób ustalenia wysokości wynagrodzenia jest dla niego korzystny oraz uzyskuje gwarancję otrzymania zawsze umówionej kwoty, niezależnie od zmiany obciążeń podatkowych i składkowych. Takie ustalenie nie jest zaś sprzeczne z art. 84 k.p., ani nie stanowi obejścia prawa (art. 58 k.c. i art. 18 § 2 k.p.). Wprawdzie może się zdarzyć, że ustalenie kwoty wynagrodzenia netto pracownika w umowie o pracę może, lecz nie musi, być niezgodne z normami prawa określającymi minimalne stawki wynagrodzenia brutto. Korzystność dla pracownika uzgodnienia wynagrodzenia netto wyraża się ogólnie w tym, że kwota, którą faktycznie otrzymuje, jest uniezależniona od wysokości stawek podatkowych i stawek składek ubezpieczeniowych. Ponadto, pracownika interesuje jedynie kwota realnie otrzymywanego wynagrodzenia „do ręki". Choć zasadą jest, że wynagrodzenie pracownika jest wynagrodzeniem brutto (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 7 sierpnia 2001 r., III ZP 13/01), to jednak nic nie stoi na przeszkodzie, żeby strony wyraźnie ustaliły wynagrodzenie w kwocie netto. Umowa w takiej sytuacji ma skutki tylko dla stron, a zobowiązanym do opłacania podatków i składek ubezpieczeniowych pozostaje wciąż płatnik, czyli pracodawca.
Sąd Najwyższy, odwołał się również do utrwalonego orzecznictwa, zgodnie z którym przyjęta na tle art. 65 k.c. tzw. kombinowana metoda wykładni w przypadku oświadczeń woli składanych innej osobie przyznaje pierwszeństwo temu znaczeniu oświadczenia, które rzeczywiście nadawały mu obie strony w chwili jego złożenia (subiektywny wzorzec wykładni). Odnosi się ono do prymatu badania, jaki był zgodny zamiar stron umowy, a nie opierania się na dosłownym brzmieniu umowy. Subiektywne rozumienie oświadczenia woli w chwili jego złożenia można wykazywać wszelkimi środkami dowodowymi. Ich prowadzeniu w celu ustalenia nie stoi na przeszkodzie art. 247 k.p.c., gdyż dowody zgłaszane dla wykazania tych okoliczności nie są skierowane przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu, a jedynie służą jej ustaleniu w drodze wykładni. Na rozumienie danego oświadczenia woli może wskazywać także zachowanie się stron (np. sposób wykonania umowy) już po złożeniu oświadczenia woli. Przy interpretacji oświadczenia woli powinno się brać pod uwagę, oprócz kontekstu językowego, także okoliczności złożenia oświadczenia, czyli tzw. kontekst sytuacyjny, na który składają się w szczególności dotychczasowe doświadczenia stron, ich status, przebieg negocjacji. Przy dokonywaniu wykładni umowy należy kierować się również jej celem, lecz nie jest konieczne, aby był on uzgodniony przez strony, wystarcza bowiem by był zamierzony przez jedną stronę, wiadomy drugiej, a wątpliwości interpretacyjne, które nie dają się usunąć w drodze ogólnych dyrektyw wykładni oświadczeń woli, powinny być rozstrzygnięte na niekorzyść strony, która zredagowała tekst je wywołujący.
