Wdowa katyńska o historii mordu jej męża w Katyniu

Rozmowa: Zofia Romanowska, najstarsza wdowa katyńska

Publikacja: 19.09.2011 01:13

ma 104 lata, mieszka w Gdyni

ma 104 lata, mieszka w Gdyni

Foto: Fotorzepa, Darek Golik DG Darek Golik

RZ: Jest pani jedną z kobiet, które Warszawskie Stowarzyszenie Rodzina Policyjna 1939 i Dom Maklerski IDMSA, w piątek, podczas Gali Wdów Katyńskich, uhonorowały pamiątkowym medalem. To hołd dla żon żołnierzy zamordowanych w Katyniu w 1940 roku, które nierzadko były represjonowane i cierpiały przez lata w milczeniu...

Zofia Romanowska: Jestem ogromnie wdzięczna organizatorom gali. Po raz pierwszy uczestniczyłam w uroczystości, na której tak wyraźnie podkreślano, że jest poświęcona naszym pomordowanym mężom.  W czasach komunistycznych nie można było o tym mówić. W pracy musiałam ukrywać, kim był mój mąż, drżałam na każde wezwanie do działu kadr.

A kim był pani mąż?

Nazywał się Antoni Romanowski, przed wojną był aspirantem policji, pracował w Urzędzie Śledczym w Radomiu.

Kiedy widziała go pani po raz ostatni?

Gdy Niemcy zbliżali się do Polski, zarządzono, by rodziny polskich policjantów wywieźć samochodami na wschód. Nasi mężowie jechali za nami na rowerach, bo zabrakło samochodów. Gdy wkroczyli Sowieci, cofnięto nas z Łucka do Włodzimierza Wołyńskiego, gdzie spotkałam kobietę, która pozwoliła mi u siebie przenocować z moim trzyletnim dzieckiem. Tam odnalazł mnie mąż. Pamiętam, że rzuciłam jego rewolwer w kartofle, żeby bolszewicy go nie znaleźli. Kiedy szukaliśmy transportu z powrotem do Radomia, zatrzymali nas na ulicy sowieccy żołnierze. Ktoś widocznie doniósł, kim jest mój mąż. Zaprowadzili go do więzienia. Kiedy któregoś poranka przyszłam jak zwykle pod więzienie, dowiedziałam się, że wszystkich wywieźli poprzedniego wieczora na dworzec i zapakowali do wagonów.

Próbowała się pani czegoś dowiedzieć o mężu?

Kiedy Niemcy wkroczyli na Łotwę, dostałam list od siostry męża, która mieszkała w Rydze. Mąż pisał, że jest w Ostaszkowie i jest mu tam dobrze. Pewnie musiał tak pisać, bo inaczej pismo nie przeszłoby przez cenzurę. Wtedy zaczęłam słać listy do Czerwonego Krzyża w Szwajcarii z prośbą o pomoc. Dostałam odpowiedź, że na terenie ZSRR nie ma Czerwonego Krzyża, więc są bezradni.

W pewnym momencie przyszła informacja, ktoś z zagranicy napisał nam, że Sowieci rozstrzelali Polaków z trzech obozów, w tym z Ostaszkowa. Chciałam, by ksiądz odprawił mszę żałobną, ale odmówił, bo nie było oficjalnej informacji, że mąż nie żyje. I dopiero kiedy w 1990 roku ówczesny prezydent Jaruzelski pojechał do ZSRR, Rosjanie ujawnili listę pomordowanych w obozach.

Dowiedziałam się, kiedy dokładnie zginął mój mąż.

Długo miała pani nadzieję, że mąż wróci?

Do końca myślałam, że to wszystko nieprawda, że wróci. Mogłam w tym czasie dwukrotnie wyjść za mąż, ale nie chciałam, dopóki nic się nie wyjaśni. Kochałam swego męża.

RZ: Jest pani jedną z kobiet, które Warszawskie Stowarzyszenie Rodzina Policyjna 1939 i Dom Maklerski IDMSA, w piątek, podczas Gali Wdów Katyńskich, uhonorowały pamiątkowym medalem. To hołd dla żon żołnierzy zamordowanych w Katyniu w 1940 roku, które nierzadko były represjonowane i cierpiały przez lata w milczeniu...

Zofia Romanowska: Jestem ogromnie wdzięczna organizatorom gali. Po raz pierwszy uczestniczyłam w uroczystości, na której tak wyraźnie podkreślano, że jest poświęcona naszym pomordowanym mężom.  W czasach komunistycznych nie można było o tym mówić. W pracy musiałam ukrywać, kim był mój mąż, drżałam na każde wezwanie do działu kadr.

Historia
Pomogliśmy im odejść z honorem. Powstanie w getcie warszawskim
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Historia
Jan Karski: nietypowy polski bohater
Historia
Yasukuni: świątynia sprawców i ofiar
Historia
„Paszporty życia”. Dyplomatyczna szansa na przetrwanie Holokaustu
Historia
Naruszony spokój faraonów. Jak plądrowano grobowce w Egipcie