75 lat temu został zgładzony rotmistrz Pilecki

25 maja, czyli rocznica wykonania wyroku śmierci na rotmistrzu Witoldzie Pileckim w więzieniu przy ul. Rakowieckiej, został ustanowiony przez Europejski Parlament Międzynarodowym Dniem Bohaterów Walki z Totalitaryzmem.

Aktualizacja: 24.05.2023 10:05 Publikacja: 23.05.2023 14:16

Witold Pilecki

Witold Pilecki

Foto: Archiwum IPN

Obchody 75. rocznicy śmierci rtm. Witolda Pileckiego organizuje Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, Instytut Pamięci Narodowej, swojego patrona będzie wspominał też Instytut Pileckiego.  

Rocznica śmierci Pileckiego: Co zaplanowano?

25 maja o godz. 10 na plenerowej scenie przy ul. Rakowieckiej, gdzie znajduje się muzeum odbędą się oficjalne uroczystości, w tym Apel Pamięci. Uroczystość zakończy składanie kwiatów przy Ścianie śmierci, gdzie wykonywane były wyroki śmierci w czasach stalinowskich. Wieczorem tego dnia odprawiona zostanie msza święta, którą poprzedzi o godz. 19 występ Orkiestry Reprezentacyjnej Wojsk Obrony Terytorialnej. Po mszy będzie koncert muzyki kameralnej „Nieugięty, Niezłomny, Niepokonany” w wykonaniu zespołu „Boarte Piano Trio”. O godzinie 21.30 czyli w godzinę egzekucji rotmistrza zostanie oddany hołd pod Ścianą śmierci.

Czytaj więcej

Ile za cierpienie rotm. Pileckiego? Prokurator mówi 1,5 mln zł. Syn chce 26 mln

Rocznicę upamiętni też Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego. Zorganizuje zbiórkę krwi, w której wezmą udział m.in. ukraińscy wolontariusze pracujący w Centrum Lemkina, założonym przez Instytut Pileckiego w celu gromadzenia i zapisywania świadectw rosyjskich zbrodni w Ukrainie. Krwiobus stanie 25 maja w godz. 10-15 przy Placu Piłsudskiego (parking Dowództwa Garnizonu Warszawa). Mobilnej zbiórce krwi będzie towarzyszyć prezentacja życia i misji Witolda Pileckiego. Materiały o rotmistrzu będą wyświetlane na telebimie, Instytut przygotował specjalnie na tę okoliczność również kartki pocztowe z wizerunkiem Pileckiego i fragmentami z raportów. 

Instytut przygotował też akcję informacyjną w pociągach PKP. Spot opowiadający o życiu Witolda Pileckiego będzie wyświetlany od 25 do 31 maja w pociągu PKP Intercity „Pilecki” relacji Bielsko-Biała–Białystok i w kilkunastu innych pociągach PKP Intercity obsługiwanych przez pojazdy typu Dart.

27 maja Instytut Pileckiego organizuje spacer po Warszawie, w trakcie którego przybliżona zostanie historia Witolda Pileckiego i jego związki ze stolicą. Rozpocznie się on o godz. 11 pod pomnikiem rotmistrza na Żoliborzu, gdzie zostaną m.in. odczytane fragmenty raportu z Auschwitz. Następnym przystankiem będzie Al. Wojska Polskiego 40, gdzie Witold Pilecki dał się ująć w łapance, aby przedostać się do obozu. Stamtąd trasa wycieczki poprowadzi nad Wisłę i zakończy się na plaży, na której w czasach pokoju rotmistrz spędzał czas z rodziną. Zbiórka 27 maja o godz. 11 przy pomniku rtm. Pileckiego, Al. Wojska Polskiego 32. Liczba miejsc ograniczona, zgłoszenia do 26 maja pod adresem: edukacja@instytutpileckiego.pl.

Kim był Witold Pilecki?

Witold Pilecki urodził się 13 maja 1901 r. w Ołońcu w północnej Rosji, dokąd jego rodzina została przesiedlona w ramach represji za udział w powstaniu styczniowym. Od 1910 r. mieszkał i uczył się w Wilnie. Maturę zdał w 1921 r.

W latach 1918-21 służył w Wojsku Polskim, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej (walczył m.in. w bitwie warszawskiej). W 1939 r. wziął udział w kampanii wrześniowej, a po jej zakończeniu przedostał się do Warszawy, gdzie stał się jednym z organizatorów konspiracyjnej Tajnej Armii Polskiej.

W 1940 r. podczas łapanki w Warszawie pozwolił się aresztować, by przedostać się do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz i zdobyć informacje o panujących tam warunkach. Był jednym z inicjatorów konspiracji w obozie. Opracowywał sprawozdania przesłane później do dowództwa w Warszawie i dalej na Zachód. W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 r. zdołał uciec z obozu wraz z dwoma współwięźniami.

Czytaj więcej

Muzeum Dom Rodziny Pileckich otwarte. Ukazuje w nowym świetle wielkiego bohatera

W latach 1943-44 Pilecki służył w oddziale III Kedywu KG AK i wziął udział w Powstaniu Warszawskim. Po jego upadku trafił do niewoli niemieckiej w oflagu VII A w Murnau, a następnie dołączył do 2. Korpusu Polskiego we Włoszech. Na rozkaz gen. Władysława Andersa wrócił do Polski, by rozpocząć zbieranie informacji wywiadowczych o sytuacji w Polsce, w tym o żołnierzach AK i 2 Korpusu więzionych w obozach NKWD i deportowanych do Rosji.

W 1947 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i osadzony w więzieniu mokotowskim. Niecały rok później Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na śmierć. Wyrok wykonano 25 maja 1948 r. (jego unieważnienie nastąpiło dopiero w 1991 r.) Ciało rotmistrza do dziś nie zostało odnalezione.

Witold Pilecki został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1995) i Orderem Orła Białego (2006). Jest patronem szkół w kilku miastach, jego imieniem nazwano także kilka ulic.

Społeczeństwo
Muzeum Dom Rodziny Pileckich otwarte. Ukazuje w nowym świetle wielkiego bohatera
Prawo dla Ciebie
1,5 mln zł dla syna rotmistrza Pileckiego. Skarb Państwa składa apelację
Historia
Śledczy bada zbrodnię wojenną Wehrmachtu w Łaskarzewie
Historia
Niemcy oddają depozyty więźniów zatrzymanych w czasie powstania warszawskiego
Historia
Kto mordował Żydów w miejscowości Tuczyn