Pomnik polskiego generała w dawnym obozie

Na terenie dawnego niemieckiego obozu koncentracyjnego w Sachsenchausen powstał pomnik generała Bolesława Roi.

Publikacja: 01.05.2022 12:40

Więźniowie w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen

Więźniowie w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen

Foto: Archiwum IPN

Pomnik stanął obok upamiętnienia poświęconego gen. Stefanowi Roweckiemu ps. Grot, w okolicach budynku komendantury obozu.

W styczniu 2018 roku środowisko kombatantów i byłych więźniów obozów koncentracyjnych, skupione w Stowarzyszeniu Pamięci Narodowej „Czwartak" w Kielcach zwróciło się do Prezydenta Kielc z prośbą o podjęcie rozmów z władzami Muzeum KL Sachsenhausen w sprawie upamiętnienia generała Bolesława Jerzego Roi. Pomnik powstał przy współpracy urzędu miasta Kielce oraz Instytutu Pamięci Narodowej.

Bolesław Roja urodził się 4 kwietnia 1876 r. we wsi Bryńce Zagórze, powiat Bóbrka (obecnie w obwodzie lwowskim na Ukrainie). Pobierał naukę w gimnazjach we Lwowie i Krakowie oraz szkole kadetów w Wiener Neustadt koło Wiednia. Następnie służył w armii austro-węgierskiej. Pracował dla wywiadu austriackiego. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 r. prowadził szkolenie wojskowe Drużyn Sokolich. Rozpoczął służbę w Legionach Polskich, najpierw w szeregach 2 pułku piechoty. Jednostka ta wchodziła w skład II Brygady legionowej, nazywanej później Żelazną lub Karpacką.

Wraz z 2 pułkiem Bolesław Roja brał udział w ciężkich walkach pod Mołotkowem i Rafajłową. Wiosną 1915 r. stanął na czele 4 pułku piechoty, utworzonego pod Piotrkowem Trybunalskim W tym czasie został podpułkownikiem. Na przełomie lipca i sierpnia 1915 r. wziął udział w boju pod Jastkowem, koło Lublina. W listopadzie tego roku otrzymał awans na stopień pułkownika.

Na przełomie 1915 i 1916 r. czwartacy stacjonowali pod Optową nad Styrem. Powstałe tam obozowisko legionowe nazwano na cześć dowódcy 4 pułku piechoty "Rojowym Osiedlem". W 1916 r. Bolesław Roja był członkiem Rady Pułkowników, nieformalnego organu doradczego przy Komendzie Legionów Polskich. Wziął udział w bitwie pod Kostiuchnówką, największej bitwie legionowej I wojny światowej. Po kryzysie przysięgowym w 1917 r. znalazł się ponownie armii austro-węgierskiej.

W listopadzie 1918 przebywał w Krakowie biorąc udział w przejmowaniu władzy przez Polaków. Otrzymał za to nominację na stopień generała brygady. W latach 1919-1920 brał udział w walkach o nowe granice odrodzonego państwa polskiego. W 1922 r. przeniesiono go w stan spoczynku. Rok później został zweryfikowany w stopniu generała dywizji.

W latach 20. i 30. XX w. zajmował się działalnością polityczną. W 1928 r. został posłem z ramienia Stronnictwa Chłopskiego. Wcześniej zwolennik Józefa Piłsudskiego, z czasem znalazł się w gronie jego przeciwników. Po śmierci marszałka krytykował rządy sanacyjne. W 1937 r. doprowadziło to do internowania generała i przetrzymywania na oddziale psychiatrycznym szpitala wojskowego.

Za swoje zasługi wojenne Bolesław Roja został odznaczony m. in. Orderem Wojennym Virtuti Militari, klasy V oraz czterokrotnie Krzyżem Walecznych.

We wrześniu 1939 r. generał prowadził działalności na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża. Prawdopodobnie z tego powodu został aresztowany w marcu 1940 r. Był więziony na Pawiaku, skąd 3 maja został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen.  Został zamordowany 27 maja 1940 r. przez esesmana. Symboliczny grób Roi znajduje się na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim.

Pomnik stanął obok upamiętnienia poświęconego gen. Stefanowi Roweckiemu ps. Grot, w okolicach budynku komendantury obozu.

W styczniu 2018 roku środowisko kombatantów i byłych więźniów obozów koncentracyjnych, skupione w Stowarzyszeniu Pamięci Narodowej „Czwartak" w Kielcach zwróciło się do Prezydenta Kielc z prośbą o podjęcie rozmów z władzami Muzeum KL Sachsenhausen w sprawie upamiętnienia generała Bolesława Jerzego Roi. Pomnik powstał przy współpracy urzędu miasta Kielce oraz Instytutu Pamięci Narodowej.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Historia
Stanisław Ulam. Ojciec chrzestny bomby termojądrowej, który pracował z Oppenheimerem
Historia
Nie tylko Barents. Słynni holenderscy żeglarze i ich odkrycia
Historia
Jezus – największa zagadka Biblii
Historia
„A więc Bóg nie istnieje”. Dlaczego Kazimierz Łyszczyński został skazany na śmierć
Historia
Tadeusz Sendzimir: polski Edison metalurgii