Aktualizacja: 30.12.2017 08:13 Publikacja: 30.12.2017 00:01
30 grudnia 1922 roku Eligiusz Niewiadomski, zabójca prezydenta RP Gabriela Narutowicza, został skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie. W rocznicę tego wyroku przypominamy tekst z 2011 roku.
Historycy do dziś zastanawiają się, jak do tego doszło. Co popchnęło cenionego malarza, uwielbianego przez studentów wykładowcę sztuki, przykładnego ojca rodziny, „Polaka katolika" – jak sam siebie określił – do tego, by 16 grudnia 1922 r. w sali numer 1 gmachu Zachęty Sztuk Pięknych wyciągnąć broń i oddać trzy strzały w plecy prezydenta Gabriela Narutowicza?
On sam odpowiedziałby: dobro ojczyzny. Wziął na siebie obronę Polski przed wrogami. W trakcie krótkiego procesu dobitnie ich zdefiniował. To elektorat partii socjalistycznych: złodzieje, sutenerzy, awanturnicy, próżniacy, wszelkie odpadki społeczne. A także posłowie reprezentujący mniejszości narodowe, którzy stanęli „poza granicą polskości i obywatelskości". Oni Polskę osłabiają, on pragnie dla niej siły...
Przyznał się do czynu – zabójstwa prezydenta – ale nie do winy. Już po wyroku, czekając na śmierć, pisze w „Kartkach z więzienia" o poświęceniu: „Ojczyzna bowiem stoi jedynie ofiarą i poświęceniem jej synów!". Dochód z publikacji prosi przekazać na budowę pracowni dla artystów malarzy – Polaków.
O tym, że matka Eligiusza, człowieka „chorego na Polskę", była czystej krwi Niemka, wiedziała chyba tylko najbliższa rodzina. Andrzej Prus-Niewiadomski, wnuk Romana Niewiadomskiego, brata Eligiusza, dopiero kilka lat temu odkrył okoliczności, w jakich Julia Werner przybyła do Polski. – Andrigun Corrina Juliana Carolina, czyli Julia Werner, była córką Ferdynanda Wernera, urzędnika pruskiego, starosty powiatu Merzig w prowincji Saary. Kiedy w wieku 37 lat niespodziewanie zmarł on na zapalenie opon mózgowych, okazało się, że w kasie miasta brakuje znacznej sumy pieniędzy. Był bodaj pierwszym pruskim urzędnikiem, któremu zdarzyło się zdefraudować pieniądze. Wdowa z dziećmi szukała więc schronienia przed skandalem, zmieniając poddaństwo z pruskiego na rosyjskie. Przeniosła się pod skrzydła owdowiałego szwagra Fryderyka Wernery (pisownia nazwiska została zmieniona w czasach napoleońskich), znanego w Warszawie lekarza – opowiada Andrzej Niewiadomski. Czy o tej historii wiedział Eligiusz, nie sposób dziś dociec. Julia Werner poślubiła dwa lata młodszego urzędnika mennicy warszawskiej i publicystę Wincentego Prus-Niewiadomskiego. Zmarła wkrótce po urodzeniu Eligiusza, swego szóstego, ostatniego dziecka.
Kontynuuj czytanie tego artykułu w ramach subskrypcji rp.pl
Na bieżąco o tym, co ważne w kraju i na świecie. Rzetelne informacje, różne perspektywy, komentarze i opinie. Artykuły z Rzeczpospolitej i wydania magazynowego Plus Minus.
19 kwietnia 1943 r. o 6 rano żydowscy bojownicy pod dowództwem 24-letniego Mordechaja Anielewicza, dowódcy Żydowskiej Organizacji Bojowej, otworzyli ogień – u zbiegu Nalewek i Gęsiej oraz przy placu Muranowskim w Warszawie – do niemieckich oddziałów policyjnych wspartych przez Łotyszy wkraczających do getta w celu przeprowadzenia ostatecznej akcji likwidacyjnej.
W 2014 r. ówczesny prezydent USA Barack Obama, będąc z oficjalną wizytą w Polsce, w czasie swojego przemówienia na placu Zamkowym przywołał nazwisko Jana Karskiego jako jednego z trzech najsłynniejszych Polaków – obok Jana Pawła II i Lecha Wałęsy. To Karski już w 1943 r. dostarczył prezydentowi Rooseveltowi raport ZWZ-AK o niemieckich planach całkowitej eksterminacji europejskich Żydów.
Dla wielu Yasukuni to świątynia przeklęta, ale mimo to pielgrzymują do niej o każdej porze roku tysiące ludzi.
„Jeden z członków grupy Ładosia, żydowski adwokat, działacz syjonistyczny i poseł na sejm II RP Abraham Silberschein twierdził, że paszporty państw Ameryki Południowej i Środkowej dostarczono co najmniej 10 tysiącom Żydów. Instytut Pileckiego oszacował, że spośród nich Holokaust przeżyło blisko 3 tysiące” – mówi profesor Roger Moorhouse, brytyjski historyk i autor książki „Paszporty życia”.
Przez aplikację mobilną, serwis internetowy, telefon i w placówce – w Biurze Maklerskim Pekao klienci sami mogą wybrać najdogodniejszy sposób zakupu detalicznych obligacji skarbowych.
Ledwo martwy faraon trafił na wieki do piramidy, a ci sami, którzy go tam odprowadzali, wracali po cenny łup. Wizja niebotycznych skarbów w grobowcach faraonów od zawsze kusiła rabusiów, także w czasach nowożytnych.
Poranny piątkowy izraelski odwet na Iranie jest zaskakujący i tajemniczy. Teheran atak bagatelizuje, ale też może jeszcze zaskoczyć.
19 kwietnia 1943 r. o 6 rano żydowscy bojownicy pod dowództwem 24-letniego Mordechaja Anielewicza, dowódcy Żydowskiej Organizacji Bojowej, otworzyli ogień – u zbiegu Nalewek i Gęsiej oraz przy placu Muranowskim w Warszawie – do niemieckich oddziałów policyjnych wspartych przez Łotyszy wkraczających do getta w celu przeprowadzenia ostatecznej akcji likwidacyjnej.
Jeśli dochodzenie wykaże, że wykorzystano pracę przymusową, władze nakażą wycofanie towarów z rynku Unii Europejskiej i platform internetowych oraz ich konfiskatę na granicach.
Bieda ustępuje szybciej niż się powszechnie sądzi, a nierówności w granicach państw nie rosną, a być może nawet nieco spadły – pisze publicysta ekonomiczny.
Był przechył w prawo, będzie w lewo. Wyła lewica, zawyje prawica. Ukute przez Rafała Ziemkiewicza powiedzenie „Słychać wycie? Znakomicie” stało się wszak oficjalną doktryną rządzenia, również dla zadeklarowanych demokratów.
W 2014 r. ówczesny prezydent USA Barack Obama, będąc z oficjalną wizytą w Polsce, w czasie swojego przemówienia na placu Zamkowym przywołał nazwisko Jana Karskiego jako jednego z trzech najsłynniejszych Polaków – obok Jana Pawła II i Lecha Wałęsy. To Karski już w 1943 r. dostarczył prezydentowi Rooseveltowi raport ZWZ-AK o niemieckich planach całkowitej eksterminacji europejskich Żydów.
Dla wielu Yasukuni to świątynia przeklęta, ale mimo to pielgrzymują do niej o każdej porze roku tysiące ludzi.
„Jeden z członków grupy Ładosia, żydowski adwokat, działacz syjonistyczny i poseł na sejm II RP Abraham Silberschein twierdził, że paszporty państw Ameryki Południowej i Środkowej dostarczono co najmniej 10 tysiącom Żydów. Instytut Pileckiego oszacował, że spośród nich Holokaust przeżyło blisko 3 tysiące” – mówi profesor Roger Moorhouse, brytyjski historyk i autor książki „Paszporty życia”.
24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę. Premier Ukrainy zapewnia, że pomoc wojskowa z USA trafi na Ukrainę natychmiast po przyjęciu ustawy przyznającej administracji dodatkowe środki na taką pomoc.
Poranny piątkowy izraelski odwet na Iranie jest zaskakujący i tajemniczy. Teheran atak bagatelizuje, ale też może jeszcze zaskoczyć.
W kilku prowincjach w Iranie aktywna była nad ranem obrona przeciwlotnicza - informuje irańska agencja informacyjna IRNA. IRNA podaje, że do eksplozji doszło w pobliżu miasta Isfahan. Amerykańskie media podają, że Izrael przeprowadził atak odwetowy na Iran. Tymczasem przedstawiciel irańskich władz, w rozmowie z Reuterem, zaprzecza jakoby Iran był celem ataku rakietowego.
Dla "Rzeczpospolitej" w rozmowie z Michałem Kolanką pojedynki w poszczególnych miastach w wyborach samorządowych analizuje Łukasz Pawłowski, prezes Ogólnopolskiej Grupy Badawczej: - Najbardziej zaskoczyło mnie to, że te wyniki do sejmików nie wiele różnią się od tych do Sejmu - komentuje w programie "Rzecz o Polityce" ekspert.
Od rana pojawiają się doniesienia, że Izrael dokonał nad ranem 19 kwietnia odwetowego uderzenia na Iran. 19 kwietnia jest dniem urodzin najwyższego przywódcy duchowego Iranu, ajatollaha Alego Chamenei.
Prezes Rosyjskiej Federacji Narciarstwa Biegowego Jelena Wialbe idzie w retoryce równie daleko i mówi o „zdrajcach”.
Minister Sprawiedliwości powołał nowego prezesa Sądu Rejonowego w Olsztynie. Zajmie on stanowisko, z którego w marcu został odwołany Maciej Nawacki, znany z tego, że w 2020 r. podarł projekty uchwał olsztyńskich sędziów.
Meta, właściciel m.in. Facebook i Instagrama, ogłosiła właśnie, że udostępnia nową generację swojego najnowocześniejszego dużego modelu językowego (LLM). Chodzi o Llama 3 – system, który ma być ogólnodostępny, otwarty i „najpotężniejszy”.
Dwie osoby podejrzane o pobicie rosyjskiego opozycjonisty Leonida Wołkowa zostały zatrzymane w Polsce - podał prezydent Litwy Gitanas Nausėda.
Nowe taryfy na energię elektryczną do końca 2025 r., w sytuacji, kiedy nie mamy jeszcze w pełni zabezpieczonych dostaw prądu na przyszły rok, to dla nas wejście do kasyna i gra w ruletkę – mówi nam przedstawiciel jednej spółek energetycznych.
Zatrzymany w środę wieczorem 43-letni Rafał Z., w czwartek usłyszał zarzut zabójstwa żony w zamiarze bezpośrednim. Prokuratura informuje, że przyznał się do winy.
Samolot Tu-22M3 rosyjskiego lotnictwa strategicznego rozbił się w na terenie Kraju Stawropolskiego w Rosji. Co najmniej jeden z pilotów nie żyje. Ukraińcy twierdzą, że to oni zestrzelili maszynę.
Główny Zarząd Wywiadu Wojskowego Ukrainy twierdzi, że to jego współpraca z Siłami Powietrznymi doprowadziła do zestrzelenia rosyjskiego bombowca strategicznego Tu-22M3, który rozbił się na terenie Kraju Stawropolskiego.
"Mamy przerwę w działaniu e-Urzędu Skarbowego". Na taki komunikat natrafić dziś mogli (i mogą nadal) podatnicy, chcący skorzystać z serwisu skarbówki online.
Ideologia transpłciowości dość sprytnie wykorzystuje znany od dawna mechanizm lęku przed odrzuceniem. Posądzenia o brak tolerancji obawiamy się często bardziej niż zarzutu braku kompetencji intelektualnych.
W obliczu wrogości ze strony Azerbejdżanu Erywań ma poważny dylemat bezpieczeństwa. Nie wierząc w pomoc Rosji, Ormianie odwracają się od niej i zbliżają do Zachodu. Pytanie tylko, czy ten jest w stanie udzielić im pomocy, jakiej oczekują.
Karmienie z poszanowaniem tradycji i kultury lokalnej społeczności jest fundamentem działania World Central Kitchen. Widok Amerykanów, Brytyjczyków, Kanadyjczyków i Europejczyków dostarczających posiłki Palestyńczykom może nieco złagodzić bliskowschodni gniew wobec Zachodu.
Izrael będzie bronił się wszystkimi siłami. Jego obrona może stać się pożarem całego świata, jaki znamy. Oby do tego nie doszło.
Lider PO przejął w zasadzie niemal całą agendę światopoglądową i obyczajową lewicowego koalicjanta. Partii Włodzimierza Czarzastego nie pomaga już nawet wojna o aborcję.
Reporterzy trafiają w samo centrum konfliktu, uczestniczą w walkach na ulicach Waszyngtonu i szturmowaniu siedziby prezydenta... Nie, to nie obrazki z ataku na Kapitol 6 stycznia 2021 r., tylko sceny z nowego filmu Alexa Garlanda „Civil War”, który pokazuje, jak mogłaby wyglądać wojna domowa w Ameryce XXI wieku.
Konflikt pomiędzy gejami i lesbijkami a transseksualistami i fetyszystami stał się jednym z głównych tematów dyskusji w zachodniej prasie. Spór ten zaczął się także w Polsce.
Izabela Leszczyna: „Ponieważ mieliśmy ultrakonserwatywne przechylenie w prawo, więc teraz proszę się nie dziwić, że następuje odchylenie w lewą stronę”.
Czy Karina Bosak ma prawo wypowiadać się w imieniu kobiet? Czy mogą to robić tylko przedstawicielki liberalno-postępowego obozu?
Jarosław Kaczyński zapowiedział, że odejdzie z polityki w ciągu najbliższych dziesięciu lat. Podobnie będzie z Donaldem Tuskiem, jak podpowiada metryka. Będzie ciekawie - mówi Tobiasz Bocheński, kandydat PiS w niedawnych wyborach na prezydenta Warszawy.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas
