Tramwaj z gwiazdą Dawida w muzeum

Tramwaje Warszawskie zrekonstruowały wagon, który jeździł w getcie w czasie wojny. Trafi on w depozyt do Muzeum Getta Warszawskiego.

Publikacja: 25.04.2023 03:00

Prezentacja zrekonstruowanego tramwaju na terenie Zakładu Naprawy Tramwajów w Warszawie

Prezentacja zrekonstruowanego tramwaju na terenie Zakładu Naprawy Tramwajów w Warszawie

Foto: PAP, Albert Zawada

Po zamknięciu bram getta 16 listopada 1940 r. po jego terenie kursowała specjalna linia oznaczona gwiazdą Dawida, przeznaczona tylko dla żydowskich mieszkańców. Tramwaj kursował z północy na południe getta. Prawdopodobnie ostatni raz wyjechał na tory w lipcu 1942 roku – podczas wielkiej akcji likwidacyjnej, gdy do Treblinki zostało wysłanych na śmierć ok. 300 tysięcy Żydów.

Czytaj więcej

Spór o tramwaj linii z gwiazdą

Zachowało się stalowe podwozie jednego z wagonów, który kursował po warszawskim getcie. Jego autentyczność nie jest kwestionowana, dlatego o obiekt ten już w 2020 roku starało się Muzeum Getta Warszawskiego, o czym pisaliśmy na łamach „Rzeczpospolitej”.

Z apelem takim do władz miasta wystąpił wtedy naczelny rabin Polski Michael Schudrich który jest przewodniczącym Rady MGW. W liście do prezydenta stolicy Rafała Trzaskowskiego napisał on m.in., że to „świadek tragicznych doświadczeń warszawskich Żydów pod okupacją niemiecką oraz obiekt o szczególnym znaczeniu historycznym i symbolicznym dla mieszkańców Warszawy, Polaków, ale także Żydów”. Rabin przypominał, że kursował on na tzw. linii z gwiazdą przez getto warszawskie. Dodał, że pozyskanie go do zbiorów muzeum „jest priorytetem najwyższej rangi”.

Czytaj więcej

Marian Turski: Nie bądź obojętny

W drugiej połowie 2022 roku rozpoczęła się odbudowa zabytkowego tramwaju typu A pochodzącego z 1907 roku, który został zbudowany w Niemczech, jeszcze przed elektryfikacją tramwajów konnych w Warszawie. Rekonstrukcja tramwaju była realizowana według zachowanej oryginalnej dokumentacji, z wykorzystaniem tych samych materiałów, jakie stosowano ponad 100 lat temu, gdy powstawały takie tramwaje. Zastosowano także technologie pracy z początku XX wieku – np. nitowanie z wykorzystaniem oryginalnej nitownicy. Większość robót stanowiły prace stolarskie – budowa szkieletu, ścian i dachu z drewna dębowego. Burty wagonu zostały obite blachą i pomalowane na czerwono. Na pojeździe umieszczono ozdobne wzory i wizerunek syrenki, które wykonano na podstawie zdjęć tramwaju. Do zakończenia rekonstrukcji pozostało tylko uzupełnienie wyposażenia wnętrza. Odnowiony eksponat nie będzie jeździł. Może stać się częścią stałej wystawy muzeum.

Przy okazji 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie, której obchody odbyły się w poprzednim tygodniu, Tramwaje Warszawskie, we współpracy ze stołecznym ratuszem oraz samorządem województwa mazowieckiego, zdecydowały się przekazać w depozyt odnowiony tramwaj do powstającego Muzeum Getta Warszawskiego. Będzie się ono mieściło w zabytkowym gmachu Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów w Warszawie przy ul. Siennej 60, gdzie kilka dni temu została złożona kapsuła czasu. To oznacza symboliczny początek budowy tej placówki. Wystawa stała powinna być gotowa do 2026 r.

W listopadzie 1940 roku szpital ten stał się częścią getta. Przy Siennej pracowali m.in. Anna Braude-Hellerowa, Adina Blady-Szwajger, Hanna Merenholc, jedna ze współpracownic Janusza Korczaka, a w charakterze gońca Marek Edelman.

Po zamknięciu bram getta 16 listopada 1940 r. po jego terenie kursowała specjalna linia oznaczona gwiazdą Dawida, przeznaczona tylko dla żydowskich mieszkańców. Tramwaj kursował z północy na południe getta. Prawdopodobnie ostatni raz wyjechał na tory w lipcu 1942 roku – podczas wielkiej akcji likwidacyjnej, gdy do Treblinki zostało wysłanych na śmierć ok. 300 tysięcy Żydów.

Zachowało się stalowe podwozie jednego z wagonów, który kursował po warszawskim getcie. Jego autentyczność nie jest kwestionowana, dlatego o obiekt ten już w 2020 roku starało się Muzeum Getta Warszawskiego, o czym pisaliśmy na łamach „Rzeczpospolitej”.

Pozostało 82% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Historia Polski
Kołtun a sprawa polska. Jak trwała i trwa plica polonica
Historia Polski
Utracona szansa: bitwa nad Worsklą. Książę Witold przeciwko Złotej Ordzie
Historia Polski
Tajemnica pierwszej koronacji. Jakie sekrety kryje obraz Jana Matejki
Historia Polski
Rodzina Siniarskich. Zginęli, bo ratowali Żydów w Lutkówce
Historia Polski
„Biała odwaga”: dramat pośród górskich szczytów