Prezydent przypomni o rodzinie Ulmów w Markowej

Prezydent Andrzej Duda odwiedzi Markową na Podkarpaciu i zainauguruje działalność Komitetu Obchodów Towarzyszących Beatyfikacji Rodziny Ulmów.

Publikacja: 23.03.2023 16:35

Rodzina Ulmów z Markowej zostanie beatyfikowana.

Rodzina Ulmów z Markowej zostanie beatyfikowana.

Foto: IPN

W piątek przed południem prezydent Duda złoży wieńce przy Pomniku Ulmów w Markowej. Na ścianie pamięci, która znajduje się obok muzeum zostanie odsłoniętych pięć tabliczek poświęconych pamięci osób ratujących Żydów: Stefanii i Antoniego Wawrzaszków, Marii i Szymona Fołtów oraz ich dzieci: Aleksandry, Bronisławy, Antoniego i Władysława, Marii i Ludwika Kilianów, Karoliny i Jana Kilianów oraz  Piotra Kapłona.

Planowane jest przemówienie prezydenta, w trakcie którego ma on ogłosić utworzenie Komitetu Obchodów Towarzyszących Beatyfikacji Rodziny Ulmów. Zgodnie z decyzją papieża Franciszka beatyfikacja rodziny Ulmów odbędzie się 10 września 2023 roku w Markowej. 

Józef i Wiktoria Ulmowie mieszkali we wsi Markowa w przedwojennym województwie lwowskim, obecnie podkarpackim. Podczas okupacji niemieckiej ukrywali ośmiu Żydów: Saula Goldmana i jego czterech synów Barucha, Mechela, Joachima i Mojżesza (w Łańcucie nazywano ich Szallami), a ponadto dwie córki i wnuczkę Chaima Goldmana z Markowej Gołdę Grünfeld i Leję Didner oraz córkę tej ostatniej o imieniu Reszla.

Czytaj więcej

IPN oddaje hołd Węgrom, którzy walczyli u boku Niemców

Wiosną 1944 r. Ulmów zadenuncjował granatowy policjant z Łańcuta. Rankiem 24 marca 1944 r. przed ich dom przybyło pięciu niemieckich żandarmów i kilku granatowych policjantów. Dowodził nimi por. Eilert Dieken. Niemcy najpierw zamordowali Żydów, a potem Józefa i Wiktorię, która była w siódmym miesiącu ciąży. Następnie Dieken zadecydował o zabiciu dzieci – ośmioletniej Stanisławy, sześcioletniej Barbary, pięcioletniego Władysława, czteroletniego Franciszka, trzyletniego Antoniego i półtorarocznej Marii.

W 1995 r. Wiktorię i Józefa Ulmów jerozolimski Instytut Jad Waszem uhonorował pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny tej rodziny.

Od 2018 roku w rocznicę zbrodni w Markowej obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Święto zostało ustanowione przez parlament „w hołdzie Obywatelom Polskim – bohaterom, którzy w akcie heroicznej odwagi, niebywałego męstwa, współczucia i solidarności międzyludzkiej, wierni najwyższym wartościom etycznym, nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia oraz etosowi suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, ratowali swoich żydowskich bliźnich od Zagłady zaplanowanej i realizowanej przez niemieckich okupantów”.

Czytaj więcej

Kto stał za wielką wsypą w bunkrze „Krysia” na warszawskiej Ochocie

W najbliższych dniach odbędą się uroczystości, których celem będzie upamiętnienie Polaków ratujących Żydów. Z tej okazji IPN przygotował materiały edukacyjne, które są dostępne na stronie internetowej Instytutu. Uroczystości organizuje też m.in. Instytut Pileckiego.

W Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku zaprezentowane zostanie obuwie odnalezione w czasie ekshumacji rodziny Książków zamordowanych przez Niemców za pomoc Żydom. 29 stycznia 1943 r. w ramach działań związanych z karaniem Polaków za pomoc Żydom we wsiach Wierzbica i Wolica zginęło łącznie ponad 20 osób. Tego dnia zginęli także: rodzina Książków, Julia i Piotr (małżeństwo) wraz z synami - Janem oraz Zygmuntem, a także ukrywające się u nich żydowskie małżeństwo, wszyscy zostali wyprowadzeni przed dom i rozstrzelani. Ciała zamordowanych zostały pozostawione w gospodarstwie, a następnie pochowane. W maju 2022 r. szczątki osób zamordowanych zostały ekshumowane i pochowane w na cmentarzu parafialnym w Kozłowie.

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach wraz z Urzędem Miasta Częstochowa upamiętnią Anielę i Henryka Brustów, Lucynę i Mariana Brustów oraz Henrykę i Zygmunta Mielczarków, którzy byli zaangażowani w ratowanie Żydów. Odsłonięta zostanie tablica pamiątkowa. Podobna uroczystość odbędzie się w Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego przy ul. Kawęczyńskiej w Warszawie. Upamiętnieni zostaną księża Michał Kubacki SDB i Jan Stanek SDB, którzy w salezjańskiej bazylice ukrywali Żydów, uciekających z transportów do obozów koncentracyjnych oraz szukających ocalenia podczas likwidacji warszawskiego getta.

W piątek przed południem prezydent Duda złoży wieńce przy Pomniku Ulmów w Markowej. Na ścianie pamięci, która znajduje się obok muzeum zostanie odsłoniętych pięć tabliczek poświęconych pamięci osób ratujących Żydów: Stefanii i Antoniego Wawrzaszków, Marii i Szymona Fołtów oraz ich dzieci: Aleksandry, Bronisławy, Antoniego i Władysława, Marii i Ludwika Kilianów, Karoliny i Jana Kilianów oraz  Piotra Kapłona.

Pozostało 89% artykułu
Kraj
Instytut Jad Waszem: Ratującą Żydów rodzinę Ulmów zdradzili polscy sąsiedzi
Historia
Rodzina Ulmów bliżej beatyfikacji
Historia Polski
Kołtun a sprawa polska. Jak trwała i trwa plica polonica
Historia Polski
Utracona szansa: bitwa nad Worsklą. Książę Witold przeciwko Złotej Ordzie
Historia Polski
Tajemnica pierwszej koronacji. Jakie sekrety kryje obraz Jana Matejki