Jacek Poświata (Partner Zarządzający, Bain & Company Poland/CEE): Jakie perspektywy dla rynku PE wyłaniają się w 2021 roku? Jak fundusze postrzegają region i jakie spółki cieszyć się będą zainteresowaniem?
Krzysztof Kulig (Senior Partner, Innova Capital): Spodziewam się, że w najbliższym czasie dominować będą dwa typy transakcji. Z jednej strony będziemy obserwować przejęcia spółek, które dzięki pandemii umocniły swoją pozycję rynkową i potrzebują kapitału na dalszy rozwój i konsolidację. Warto tu dodać, że w tej grupie nie ma co liczyć na obniżenie wycen, zwłaszcza wśród liderów rynku. Druga grupa to spółki, które wymagają restrukturyzacji na poziomie operacyjnym lub finansowym. Choć to już transakcje dla wyspecjalizowanych funduszy, które mają doświadczenie w tego typu transformacjach. Bez wątpienia sektor technologiczny nadal cieszyć się będzie sporym zainteresowaniem inwestorów, choć trzeba przyznać, że obecne wyceny stanowią duże wyzwanie dla wielu funduszy.
Krzysztof Krawczyk (Partner i szef warszawskiego biura CVC Capital Partners): Czwarty kwartał przyniósł znaczne ożywienie na rynku i prawdopodobnie ta zwiększona aktywność utrzyma się także w tym roku. Oprócz kontynuacji dotychczasowych trendów związanych z inwestycjami w „nową ekonomię”, na rynku fuzji i przejęć pojawiać się też będą bardzo tradycyjne biznesy, jak chociażby niedawna sprzedaż polskich aktywów przez Grupę Aviva. Należy pamiętać o rosnącej konkurencji między funduszami i strategicznymi inwestorami oraz ogromnych środkach na inwestycje na rynku publicznym. To wszystko będzie napędzać aktywność inwestorów, ale też podnosić wyceny przejmowanych spółek, a co za tym idzie ryzyko takich akwizycji.
Jacek Poświata: Jakie lekcje z pandemii płyną dla funduszy i zarządzania spółkami portfelowymi?
Małgorzata Bobrowska-Jarząbek (Partner Zarządzający, Resource Partners): Po pierwsze, sprawdziła się stara zasada, że „cash is king”, czyli najważniejsza jest gotówka. Szczególnie było to istotne w pierwszych miesiącach pandemii, kiedy niepewność była ogromna. Dzięki zasobom gotówki i ograniczonemu poziomowi zadłużenia nasze spółki mogły w miarę stabilnie funkcjonować. Po drugie, ważne jest podejście agile do zarządzania. Szczególnie sprawdza się w sytuacji, gdy szybko musimy przejść na tryb zarządzania kryzysowego i być elastyczni w podejmowaniu decyzji, a z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w przypadku pandemii. I lekcja trzecia to taka, że nawet jeśli mamy do czynienia z tak nieprawdopodobnym zdarzeniem, jakim jest pandemia, istotne jest by nasze długoterminowe cele związane z budowaniem wartości pozostały niezmienne i pomagały nam nawigować w tym trudnym czasie, nawet pomimo chwilowych trudności związanych na przykład ze spadkiem popytu na produkty czy usługi.
Paweł Gieryński (Partner Zarządzający, Abris Capital Partners): Ważne jest, w jaki sektor inwestujemy. Gospodarki naszego regionu mają inną strukturę niż gospodarki Europy Zachodniej. Recesja wywołana pandemią dotknęła przede wszystkim sektor usług, a w mniejszym stopniu przemysł. W tym względzie mieliśmy nieco więcej szczęścia, ponieważ w naszej części świata w dużej mierze dominuje sektor przemysłowy. To, co pomogło naszym spółkom portfelowym, to zbudowanie pewnej odporności, rozwinięcie umiejętności absorbowania szoków. Jednak to były inwestycje, które poczyniliśmy dużo wcześniej. Dla nas ważne okazało się wcześniejsze opracowanie planów zapewniających kontynuację działalności w sytuacjach kryzysowych. To zdecydowanie pomaga, gdy menedżerowie wcześniej wiedzą, jak mają reagować na trudne i niespotykane sytuacje. Uważam, że zadaniem funduszy jest wdrażać taką kulturę i podejście do prowadzenia biznesu. Jednym słowem, trzeba być zawsze przygotowanym na kryzys, ponieważ kryzysy to zdarzenia cykliczne, więc obecny kryzys nie jest ostatnim, którego doświadczamy. Ponadto, pandemia przyspieszyła digitalizację wielu biznesów i pokazała, jak ważna jest dojrzałość cyfrowa dla sprawnego funkcjonowania spółek. Sukces w większości odnoszą firmy, które potrafią wdrażać strategię zrównoważonego rozwoju w połączeniu ze strategią digitalizacji.
Jacek Poświata: Jaką rolę będzie odgrywać giełda w strategii funduszy? Czy stanowi konkurencję dla możliwości pozyskania ciekawych spółek, czy też jest atrakcyjnym sposobem wyjścia z inwestycji?
Milan Kulich (Dyrektor, Advent International): Giełda będzie stanowić atrakcyjną opcję dla wyjścia z inwestycji, co pokazała przeprowadzona przez nas oferta publiczna spółki InPost. Natomiast jeśli chodzi o przejmowanie spó-łek notowanych na giełdzie, to obecnie pewną barierą dla funduszy mogą być wysokie wyceny, zwłaszcza w sektorze spółek technologicznych. Moim zdaniem w procesie rozwoju spółki kluczową rolę odgrywa założyciel oraz zespół zarządzający, dlatego wpieramy zarządy, dla których partnerstwo z funduszami private equity oferuje lepsze środowisko do tworzenia wartości niż rynek publiczny. W szczególności widać to na przykładzie większych i bardziej złożonych organizacji, firm będących w procesach restrukturyzacyjnych oraz spółek szczególnie dotkniętych przez Covid, czego dowodem jest nasza inwestycja w Dufry, globalnego operatora sklepów wolnocłowych.
Małgorzata Bobrowska-Jarząbek: Jeśli chodzi o możliwości, jakie oferuje funduszom giełda, to warto podkreślić, że dotyczy to głównie największych spółek oraz obszaru venture capital. W przypadku SME np. z branży dóbr konsumenckich, giełda nie stanowi dla nas konkurencji, jeśli chodzi o pozyskiwanie potencjalnych celów do przejęcia. Jeśli chodzi o wyjście z inwestycji poprzez giełdę, to przyglądamy się wycenom możliwym do uzyskania, choć jak pokazuje nasze dotychczasowe doświadczenie, sprzedaż do inwestora branżowego była do tej pory korzystniejszą opcją.
Jacek Poświata: Jak fundusze postrzegają region Europy Środkowej i w jakim stopniu pandemia może zmienić ten obraz?
Krzysztof Kulig: Trzeba na to spojrzeć z dwóch stron. Z jednej strony nasz region postrzegany jest wciąż jako bardziej ryzykowny w porównaniu z krajami Europy Zachodniej. W rozmowach z naszymi inwestorami bardzo często pojawia się temat ryzyka walutowego, które jest przez nich postrzegane jako znaczne. Ponadto, pomimo coraz liczniejszych dużych transakcji, wyniki osiągane przez fundusze inwestujące w naszym regionie nie są znacząco lepsze od funduszy inwestujących w Europie Zachodniej. To powoduje, że przy uwzględnieniu stóp dyskontowych dla regionu, czasem nie jest łatwo pozyskać finansowanie na nowe inwestycje. Z drugiej strony, atrakcyjność regionu zdecydowanie rośnie, a szczególnie Polski. W przyszłości będziemy świadkami coraz ciekawszych transakcji, które będą przyciągać kolejnych inwestorów. Istotną sprawą przesądzającą o atrakcyjności regionu jest jego bliskość i powiązania z krajami Europy Zachodniej, a zwłaszcza z rynkiem niemieckim. Region stanowi swoisty punkt wejścia do Europy Zachodniej. Kolejną rzeczą, która działa na plus to szybki wzrost gospodarczy i dalszy znaczny potencjał rozwoju związany z wyrównywaniem poziomów pomiędzy krajami regionu a Europą Zachodnią.
Jacek Poświata: Inwestowanie zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, zwane w skrócie ESG, staje coraz bardziej popularne. Czy jest to nowa moda czy konieczność? Na ile istotny jest to czynnik przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, a później przy budowaniu wartości spółek portfelowych?
Krzysztof Krawczyk: Ten trend rozpoczął się już sporo przed wybuchem pandemii, a w jej wyniku zdecydowanie przyspieszył. Manifest ogłoszony w 2019 roku przez Amerykańską Radę Biznesu, zrzeszającą prezesów najbardziej wpływowych globalnych spółek, apelował o zmianę priorytetów korporacyjnego świata – przedsiębiorstwo ma działać nie tylko w interesie swoich akcjonariuszy, zgodnie z doktryną Miltona Friedmana, będącym credo biznesu od lat 70-tych. Cel działania spółki powinien wykraczać poza jednowymiarowe maksymalizowanie zysków i brać pod uwagę jej interesariuszy. Rosną oczekiwania, że sektor prywatny, w świetle słabości administracji publicznej w takich obszarach jak kryzys emerytalny, potrzeba globalnej reformy szkolnictwa czy choćby pandemia, w coraz większym stopniu będzie się angażować w działania prospołeczne. Hasło „ESG” przestało być zatem modnym zwrotem, kolejnym polem do odhaczenia w formularzu lub wypełnienia w raporcie. Stało się centralnym elementem strategii rozwoju firm, które poważnie myślą o długoterminowym wzroście. Powodów jest kilka. Klienci firm są coraz bardziej świadomi, jak ich decyzje konsumenckie wpływają na środowisko czy dobrostan pracowników. Biznes musi zabiegać o wykształconych i zaangażowanych pracowników, którzy wybierają pracodawcę wspierającego ich styl życia. Innymi słowy, aby się rozwijać i odnosić sukcesy, biznes musi równoważyć interes całego ekosystemu, w którym funkcjonuje. Rośnie też presja inwestorów funduszy, którymi często są fundusze emerytalne czy fundacje naukowe i uniwersyteckie, w pełni świadome wyzwań cywilizacyjnych, przed jakimi stoi ludzkość. Ci inwestorzy chcą decydować, jaki wpływ na środowisko i społeczeństwo mają finansowane przez nich inwestycje i coraz częściej domagają się by firmy, którym powierzyli swój kapitał, postępowały zgodnie z zasadami ESG.
Jacek Poświata, Partner Zarządzający, Bain & Company Poland/CEE: Europa Środkowa pozostaje atrakcyjnym miejscem do inwestycji ze względu na perspektywy wzrostu gospodarczego, potencjał rynku, możliwości konsolidacji i restrukturyzacji. Fundusze interesują się spółkami z sektora technologii, e-commerce, ochrony zdrowia, czy też dóbr konsumenckich. W 2020 roku liczba przejęć spółek z udziałem funduszy PE wzrosła w Polsce o około jedną trzecią, z czego ponad połowa transakcji miała miejsce w czwartym kwartale. Fundusze były również często sprzedającymi. Na rekordowym poziomie utrzymują się wyceny przejmowanych spółek na całym świecie, czego powodem jest rosnąca konkurencja między inwestorami i znaczne środki na inwestycje zgromadzone przez fundusze.
Małgorzata Bobrowska-Jarząbek Partner Zarządzający, Resource Partners
Paweł Gieryński Partner Zarządzający, Abris Capital Partners
Krzysztof Krawczyk Partner i szef warszawskiego biura CVC Capital Partners
Milan Kulich Dyrektor, Advent International
Krzysztof Kulig Senior Partner, Innova Capital
Jacek Poświata Partner Zarządzający, Bain & Company Poland/CEE
Materiał Promocyjny
