Czarna śmierć rodem ze wschodu

Dżuma dotarła do Europy prawie pięć tysięcy lat temu. Zawlekli ja do nas nomadzi przybysze ze stepów eurazjatyckich. Artykuł o tym zamieściło prestiżowe pismo naukowe "Current Biology".

Aktualizacja: 11.01.2018 14:01 Publikacja: 11.01.2018 12:54

Czarna śmierć rodem ze wschodu

Foto: Adobe Stock

Bakterie Yersina pestis, wywołujące chorobę, zostały znalezione w zębach prehistorycznych ludzi. Naukowcy zbadali ponad 500 zębów i kości znalezionych na terenie Niemiec, Rosji, Węgier, Chorwacji, Litwy, Łotwy, Estonii.

Bakterie te wywoływały wielokrotnie w dziejach pandemie osławionej "czarnej śmierci". W połowie XIV wieku zdziesiątkowały populacje Europy, zabiły wówczas co najmniej 30 milionów osób - jedna trzecia populacji kontynentu.

W trakcie badań naukowcy znaleźli kompletne DNA tych bakterii w szczątkach sześciu osób. Zsekwencjonowanie sześciu pierwszych europejskich genomów Yersina pestis umożliwiło badaczom wyciągnięcie wniosku, że dżuma przybyła do Europy środkowej mniej więcej w tym samym okresie, gdy pojawili sie tu eurazjatyccy nomadzi.

- Pozwala to na stwierdzenie, że dżuma docierała do Europy wielokrotnie, w kilku falach, wraz z przybyszami, tworzac lokalne zarzewia choroby - wyjaśnia dr Aida Andrades Valtuena z Max-Planck-Institut, współautorka artykułu.

Poważne ruchy migracyjne zaczęły sie w Europie około 4800 lat temu, gdy na zachód przywędrowały ludy ze stepów w rejonie Morza Kaspijskiego, niosąc ze sobą bakterie Yersina pestis.

- Kompletne DNA tych bakterii, znalezione w zębach i kościach ludzi należących do plemion przybyłych ze wschodu, daje podstawy do wniosku, że  w tym okresie zachodziły zmiany genetyczne związane z ich zaraźliwością. Ale potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić te obserwacje - uważa prof. Alexander Herbig z Max-Planck-Institut.

Z jakiego powodu ludy znad Morza Kaspijskiego "ruszyły się" pod koniec epoki kamienia i na początku epoki brązu? Naukowcy przypuszczają, że przyczyna była właśnie dżuma, wybuchające epidemie i chęć ucieczki przed nimi.

W starożytności, około 540 roku n.e., wybuchła straszliwa epidemia za panowania bizantyjskiego cesarza Justyniana. Ale co było wcześniej?

Naukowcy z Uniwersytetu w Kopenhadze zbadali szczątki kostne około stu osób żyjących w pradziejach w Europie i w Azji. U siedmiu osób żyjących w latach 2800 - 950 p.n.e. stwierdzono bakterie wywołujące dżumę.

Jeszcze głębiej, właśnie do schyłku epoki kamienia sięgnęli teraz badacze z Max-Planck-Institut. Stwierdzili, że objawy, przebieg, śmiertelność dżumy pod koniec epoki kamienia i w epoce brązu były łagodniejsze niż w średniowieczu. Taki obraz rysuje się na podstawie badań nad DNA bakterii Yersina pestis. Początkowo, nie posiadała ona genu umożliwiającego przeżycie w żołądkach pcheł  "roznoszących dżumę". Naukowcy sądzili, że bakteria nabyła ten gen dużo wcześniej. Tymczasem pojawia sie on dopiero w bakteriach znalezionych w kościach ludzi żyjących  około 950 lat p.n.e. A więc, pod koniec epoki kamienia, to nie pchły (i szczury) roznosiły dżumę.

Bakterie Yersina pestis, wywołujące chorobę, zostały znalezione w zębach prehistorycznych ludzi. Naukowcy zbadali ponad 500 zębów i kości znalezionych na terenie Niemiec, Rosji, Węgier, Chorwacji, Litwy, Łotwy, Estonii.

Bakterie te wywoływały wielokrotnie w dziejach pandemie osławionej "czarnej śmierci". W połowie XIV wieku zdziesiątkowały populacje Europy, zabiły wówczas co najmniej 30 milionów osób - jedna trzecia populacji kontynentu.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nauka
Kto przetrwa wojnę atomową? Mocarstwa budują swoje "Arki Noego"
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Nauka
Czy wojna nuklearna zniszczy cała cywilizację?
Nauka
Niesporczaki pomogą nam zachować młodość? „Klucz do zahamowania procesu starzenia”
Nauka
W Australii odkryto nowy gatunek chrząszcza. Odkrywca pomylił go z ptasią kupą
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Nauka
Sensacyjne ustalenia naukowców. Sfotografowano homoseksualny akt humbaków