Zakazu handlu w niedziele: Sąd Najwyższy zaostrza wyjątki

Przedsiębiorca, który zorganizował wypożyczalnię sprzętu sportowego czy książek na terenie sklepu, nie urządzi u siebie handlowej niedzieli. Tak wynika z wyroków Sądu Najwyższego w sprawie zakazu handlu w niedziele.

Aktualizacja: 26.09.2023 06:40 Publikacja: 26.09.2023 02:00

Zakazu handlu w niedziele: Sąd Najwyższy zaostrza wyjątki

Foto: Adobe Stock

Dwa wyroki (sygn. akt III KK 647/23 oraz sygn. akt III KK 155/23) to efekt kasacji wniesionej przez prokuratora generalnego od wyroków uniewinniających właścicieli sklepów.

Odmienne spojrzenie

Problemy z wykładnią dotyczyły art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (tekst jedn. DzU z 2023 r., poz. 158). Na jego podstawie spod generalnego zakazu wyjęte są placówki handlowe w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku. Przedsiębiorcy, na podstawie tej regulacji, prowadzili na terenie sklepu spożywczego np. klub czytelnika, agencję turystyczną czy punkt informacji turystycznej. Wszystkie rodzaje działalności współdzieliły niektóre elementy infrastruktury. Zazwyczaj jednak przeznaczona dla czytelni, agencji i punktu informacji przestrzeń była stosunkowo niewielka. Dużo więcej miejsca zajmował obszar sprzedaży.

Czytaj więcej

Sposób na wypożyczalnię w sklepie już nie przejdzie. Jest wyrok Sądu Najwyższego

Taka praktyka została zakwestionowana przez inspekcję pracy. Zdarzało się jednak, że sądy zajmujące się takimi przypadkami były innego zdania (m.in. Sąd Okręgowy w Tarnowie w wyrokach o sygn. akt II Ka 457/22 oraz sygn. akt II Ka 267/22). A to z kolei nie spodobało się prokuratorowi generalnemu, który wniósł kasacje od wyroków uniewinniających właścicieli sklepów, którzy bazując na wspomnianym artykule, omijali zakaz handlu.

Teraz SN przyznał mu rację. W ustnych motywach wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, że możliwość korzystania ze wskazanego wyjątku istnieje wyłącznie wówczas, gdy placówka handlowa zlokalizowana jest w zakładzie prowadzącym działalność w dziedzinie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku, a tego warunku nie spełnia zorganizowanie wypożyczalni sprzętu sportowego i rekreacyjnego, wypożyczalni książek itp. na terenie sklepu.

Bez paniki

Eksperci przekonują, że przedsiębiorcy powinni wstrzymać się z pochopnymi działaniami.

– Nie podzielam poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w tych dwóch wyrokach. W przepisie nie ma mowy o kryterium skali działania na poszczególnych płaszczyznach, powierzchni czy obrotów uzyskiwanych z określonej działalności. Z literalnego brzmienia artykułu płynie wniosek, że przedsiębiorcy powinni móc łączyć handel z działalnością kulturalną, sportową, oświatową czy turystyczną i nie martwić się przy tym, że nie mają one pod względem funkcjonalnym charakteru przeważającego nad sprzedażą towarów. Tego typu orzeczenia są niewłaściwe. Jeżeli bowiem pozwolimy, żeby sąd mógł wyinterpretować z przepisów co tylko chce, to zacznie nam się zacierać granica pomiędzy tworzeniem prawa a jego stosowaniem – mówi adwokat Paweł Matyja.

Co w tej sytuacji mają zrobić przedsiębiorcy?

– W panikę bym nie wpadał, bo dwa orzeczenia SN zasad gry w sposób definitywny nie zmieniają. Przypominam bowiem, że nie mamy w Polsce prawa precedensowego. Nie zalecam zatem zmiany praktyki prowadzenia biznesu. Inny skład SN może bowiem uznać za jakiś czas inaczej. Co innego, gdyby to rozstrzygnięcie zapadło w drodze uchwały składu siedmiu sędziów SN. Wówczas byłaby to bardziej wymierna wskazówka. Choć rozumiem niepokój prowadzących biznes – mówi.

Ekspert uważa, że by uniknąć niepewności związanych ze stosowaniem obowiązujących regulacji, konieczne są zmiany prawa. – Jeżeli cel ustawodawcy pokrywa się z treścią wyroków SN, to należały zmienić przepis w tym kierunku – tłumaczy.

Linia jeszcze nietrwała

O spokój apeluje także Katarzyna Siemienkiewicz z Pracodawców RP.

– Te wyroki SN są wiążące w danej sprawie. Minie zapewne jeszcze sporo czasu, zanim linia orzecznictwa w tym zakresie się wykształci, a następnie utrwali. Za wcześnie zatem na drastyczne działania. Pracodawcy powinni natomiast przyjrzeć się swoim praktykom pod kątem wyjątków zawartych w ustawie i pojawiających się w związku z nimi orzeczeń. Być może w niektórych przypadkach wystarczyłoby jedynie inne rozłożenie akcentów przy prowadzeniu działalności – sugeruje Katarzyna Siemienkiewicz.

Ekspertka krytykuje jednocześnie ogrom wyjątków od zakazu handlu, które przewiduje obowiązująca ustawa.

– W efekcie pracodawcy nie tyle nadużywają przepisów, ile czasami niewłaściwie je interpretują. Dobrze, żeby były one bardziej precyzyjne – mówi.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Oskar Sobolewski, ekspert emerytalny i rynku pracy HRK Payroll Consulting

Zakaz handlu w niedzielę wraca nie tylko za sprawą wyroków SN, ale także w kampanii wyborczej. Koalicja Obywatelska proponuje jego zniesienie, a w zamian zagwarantowanie pracownikom i pracownicom dwóch wolnych niedziel w miesiącu i 200 proc. stawki za pracę w siódmy dzień tygodnia. Wydaje mi się, że to jest kompromis pomiędzy oczekiwaniami zwolenników powrotu do poprzedniego stanu i osób, które popierają obecne regulacje. Na pewno warto by wrócić ponownie do tematu m.in. ze względu na zmiany gospodarcze, które zaszły w naszym kraju w ciągu ostatnich lat. Wysoka inflacja i spadek wartości wynagrodzeń spowodowała, że z pewnością więcej osób zastanawia się nad możliwościami dorabiania, np. w weekendy. Nie powinniśmy jednak wracać do poprzedniego rozwiązania, tylko pomyśleć raczej nad zmianami chroniącymi interesy i prawa pracowników i pracownic.

Dwa wyroki (sygn. akt III KK 647/23 oraz sygn. akt III KK 155/23) to efekt kasacji wniesionej przez prokuratora generalnego od wyroków uniewinniających właścicieli sklepów.

Odmienne spojrzenie

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Koniec 500+. Kiedy ostatnie wypłaty? 800+ na koncie już w grudniu?
Prawo dla Ciebie
Koniec abonamentu RTV. Ma go zastąpić opłata w wysokości 8-9 zł miesięcznie
Konsumenci
Będą zmiany w zakazie handlu w niedziele. Prezydent Duda podpisał ustawę
Prawo dla Ciebie
Trybunał: koła łowieckie nie muszą płacić rolnikom za każdą szkodę
Sądy i trybunały
Po wyroku TK rząd Morawieckiego chce szybko wyrównać krzywdy sędziom
Materiał Promocyjny
Jakie technologie czy też narzędzia wspierają transformację cyfrową biznesu?