– Tak jak Stargard (do niedawna Szczeciński) mógłby pozazdrościć Szczecinowi Zamku Książąt Pomorskich, tak nie tylko Szczecin mógłby pozazdrościć Stargardowi kolegiaty – mówi Wiesław Lewoc, wicedyrektor szczecińskiego Zamku Książąt Pomorskich.
– Kolegiata Najświętszej Marii Panny Królowej Świata w Stargardzie to bez wątpienia jeden z najcenniejszych zabytków Pomorza Zachodniego i jedna z najznakomitszych świątyń gotyckich w zlewisku Bałtyku, z pewnością znacznie cenniejsza niż katedra św. Jakuba w Szczecinie – mówi z wyraźnym żalem dyrektor Lewoc. – Monumentalność bryły i widok wnętrza robią ogromne wrażenie. Co do wysokości wieży (83,5 m) – jest jedną z najwyższych nie tylko na Pomorzu, a wysokość nawy (32,5 m) ustawia ją w grupie najwyższych zabytków architektury gotyckiej w Polsce. Gdy wchodzimy do środka, niekłamany zachwyt budzi gwiaździste sklepienie. Bryła kolegiaty widoczna jest ze wszystkich prowadzących do miasta dróg.
Kościół jest dwuwieżową bazyliką z wieńcem kaplic. Wieże zdobi tzw. blenda stargardzka. W kościele zachowały się oryginalne polichromie z XV w., witraże z XIX i początku XX w. oraz XV-wieczny ołtarz główny
Prawie katedra
– Najstarsze wzmianki o istnieniu w tym miejscu kościoła pochodzą z 1248 r. – opowiada Wiesław Lewoc. – Znalazły się w dokumencie biskupa kamieńskiego przekazującego miasto pod władanie księstwa pomorskiego. Świątynia, zgodnie z prawem lokacyjnym, usytuowana została przy świeżo wytyczonym placu targowym. Pierwszy gmach, murowany z gotyckiej cegły, powstał w latach 1292–1324 na miejscu drewnianej świątyni z 1242 r. Miał trzy nawy z wysuniętym na wschód prezbiterium. Wtedy była to budowla bezwieżowa wzorowana na kościele Mariackim w Kołobrzegu.
Najprawdopodobniej nie wzbudzała ona zachwytu zamożnych mieszczan, którzy marzyli o obiekcie bardziej okazałym i reprezentacyjnym. Takim, który miał odpowiadać ich możliwościom, a przede wszystkim ambicjom. Powstał kościół bazylikowy według projektu Henryka Brunsberga, zwanego także Henrykiem z Braniewa, wybitnego niemieckiego budowniczego i architekta, twórcy pomorskiej szkoły gotyckiego budownictwa sakralnego.
