Kubacki: Nadal kojarzą mnie z Ursusem

Tomasz Wacławek: Mało pana w mediach.

Rafał Kubacki: Jestem człowiekiem pokornym, znam swoje miejsce w szeregu. Może nie ma na mnie zapotrzebowania? Patrzę na wspaniałych sportowców, moje koleżanki i moich kolegów, którzy żyją złudzeniem, że zainteresowanie mediów i uwielbienie kibiców będą trwać wiecznie. A tak nie jest. Wracamy do codzienności, nowe zadania przed nami, trzeba znaleźć pomysł na życie. A to, co robię, czyli praca z trudną młodzieżą, to nie jest temat na pierwsze strony gazet. Chciałbym wprowadzić program resocjalizacji przez sport, z grupą psychoterapeutów staramy się przeciwdziałać agresji w szkołach. To chyba dziś największy problem i wyzwanie.

Z trudną młodzieżą pracował pan również w Oleśnicy. Obronił pan nawet pracę doktorską zatytułowaną „Sprawność fizyczna i umysłowa a agresywność dziewcząt z ośrodków wychowawczych we Wrocławiu”.

Jestem adiunktem na Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, w Katedrze Dydaktyki Sportu. Myślę o habilitacji, ale to jeszcze długa droga. W Oleśnicy byłem dyrektorem Centrum Kształcenia i Wychowania Ochotniczych Hufców Pracy. Trafiają tam młodzi ludzie, którzy nie chcą się uczyć. Do uzyskania pełnoletności są przygotowywani do takich prostych zawodów, jak murarz, malarz, tynkarz. Jednocześnie pomaga się im wrócić do normalnego życia.

Widzi pan wśród swoich podopiecznych kandydatów na dobrych sportowców?

Przygotowując założenia do doktoratu, poddałem dziewczęta z ośrodków wychowawczych międzynarodowemu testowi sprawności fizycznej. Wyniki pokazały, że niektóre z nich przewyższają swoje rówieśniczki z jednego z wrocławskich liceów. Dla mnie przesłaniem jest to, co robił wybitny trener polskiego boksu Feliks Stamm. Szukał młodych niepokornych w trudnych środowiskach i potrafił tak nimi pokierować, że stawali się zawodowcami. Jednego z nich wyciągnął z więzienia, zabrał na mistrzostwa Europy, a ten odwdzięczył się złotym medalem. Spotykam się z młodzieżą w poprawczakach, a nawet w więzieniach. Mówię im, że sport to w Polsce najszybsza droga do sukcesu, podaję wiele przykładów wybitnych sportowców z nieciekawą przeszłością

Ciężko było rozstać się z matą po nieudanych igrzyskach w Sydney?

Wystawiliśmy tam chyba najmocniejszą reprezentację w historii, pojechało trzech mistrzów świata: Beata Maksymow, Paweł Nastula i ja. Poza tym medaliści mistrzostw Europy. Wygraliśmy tylko jedną walkę. Moja kategoria wagowa była rozgrywana jako ostatnia. Po zawodach podeszła do mnie grupa dziennikarzy z prośbą o wywiad dotyczący sytuacji w polskim judo. Działacze i prezes gdzieś się schowali. Przed kamerami przeprosiłem polskich kibiców za nasze porażki i ogłosiłem, że kończę karierę.

Myślał pan o tym już po niepowodzeniu na olimpiadzie w Barcelonie.

Ale podjąłem wyzwanie i w następnym roku zdobyłem w Hamilton pierwsze złoto mistrzostw świata dla Polski. Podobnie było cztery lata później: znów słabe igrzyska w Atlancie, a potem obroniony tytuł na MŚ w Paryżu. Moja kariera to była taka sinusoida, zrobiłem na ten temat kiedyś nawet takie miniwykłady. Sydney to już inna historia, bo przygotowania zbiegły się w czasie z kręceniem zdjęć do filmu „Quo vadis”.

Podobno reżyser Jerzy Kawalerowicz, gdy usłyszał, że nie będzie pan mógł przyjąć roli, powiedział do swojego asystenta: „Musisz zmienić termin igrzysk”.

W Polsce trwała wtedy debata nad tym, kto powinien zagrać Ursusa, wymieniano m.in. Przemka Saletę i Andrzeja Gołotę. Ale Kawalerowicz w tej roli widział od początku mnie. Zostałem zaproszony na casting, dostałem do nauczenia jakiś tekst, przyjechałem. Czekam w korytarzu, jest przerwa, podchodzi do mnie pan Jerzy, mówi, że mnie zna i że bardzo by chciał, bym zagrał w jego filmie. Odpowiadam: „Bardzo mi miło, ale to niestety niemożliwe, bo przygotowuję się do swojej ostatniej olimpiady”. I wtedy Kawalerowicz zwraca się do drugiego reżysera, Krzysztofa Zbieranka: „Chłopie, to zmień termin tych igrzysk”.

Igrzyska odbyły się w terminie, pan wystąpił w „Quo vadis”. Od godz. 9 do 16 był pan na planie, a od 18 do 20 na treningu.

Wywalczyłem miejsce dla Polski w eliminacjach, a związek nie dał mi wyboru: albo pojadę ja, albo nikt. Cały świat trenował wówczas trzy razy dziennie, miałem kłopot ze sparingpartnerami. Patrząc z perspektywy czasu, chyba należało się określić od razu.

Dziś zrezygnowałby pan z gry w „Quo vadis”?

Z jednej strony udział w epokowej produkcji, światowa premiera w Watykanie w obecności papieża Jana Pawła II. Z drugiej – olimpijska pokusa. Chyba zostałbym jednak przy filmie, ale nie byłoby to łatwe.

Na planie też miał pan jednak dobry trening, a znajomość zasady judo „ustąp, aby zwyciężyć”, pomogła panu położyć byka na arenie.

To był spory przeciwnik, grubo powyżej 1,5 tony. Opiekował się nim Jacek Kadłubowski, jeden z najlepszych polskich kaskaderów odpowiedzialnych za przygotowanie zwierząt. Toro, bo tak się ten byk nazywał, zobaczyłem dwa–trzy tygodnie przed realizacją sceny na stadionie Warszawianki. Sama sekwencja przepychania nie wymagała żadnego montażu. Jerzy Kawalerowicz był zachwycony, ale przypomniał, że w scenariuszu jest wyraźnie napisane: „Ursus przewraca byka na arenę, ukręca mu łeb i ratuje Ligię”. Tylko jak to zrobić? Może podać mu środek usypiający? Ale przecież rozłoży się i uśnie.
Weterynarz, znajomy Kadłubowskiego, zaproponował, żeby mu podać takiego „głupiego jasia”. Dał mu jedną dawkę, odczekaliśmy kilka minut, rzeczywiście Toro stał się bardziej elastyczny, ale potem zaczął się usztywniać, trwało to z kilkanaście minut. Dostał jeszcze jedną dawkę, lekko się zachwiał, podchodzę, a on dalej się ze mną przepycha. Weterynarz mówi: „Słuchaj, dałem mu już taką dawkę, że położyłbym siedem koni. Nie rozumiem, dlaczego on dalej stoi. Podam mu kolejną, to zatrzymam mu akcję serca i go zabiję”. Chyba opatrzność czuwała nad tą sceną, bo w piasku był dół, byk się potknął, a ja wykorzystując zasadę „ustąp, aby zwyciężyć”, schodząc z linii pchania i skręcając mu głowę, wreszcie go przewróciłem.

W jednym z wywiadów stwierdził pan, że stał się ofiarą czegoś, co można określić syndromem „Czterech pancernych i psa” czy „Klossa”.

Kiedyś Mieczysław Kalenik, grający Zbyszka z Bogdańca w „Krzyżakach”, opowiadał mi, że ta rola to jego największe przekleństwo. Podobnie było ze Stanisławem Mikulskim – wszyscy wołali na niego Kloss. Franciszek Pieczka, którego poznałem na planie „Quo vadis”, również mówił mi, że po „Czterech pancernych” miał taki moment zaszufladkowania. Dużo osób, które nie są kibicami, kojarzy mnie z Ursusem. Wydawało mi się, że zostanę w branży na dłużej, posypią się kolejne propozycje.

Sportowcy powinni występować w filmach?

Amerykanie świetnie zagospodarowali Arnolda Schwarzeneggera. Pod niego były pisane scenariusze. Pytałem Kawalerowicza: „Panie Jerzy, czego pan ode mnie oczekuje? Nie skończyłem żadnej szkoły aktorskiej. Jak mam to zagrać?”. Odpowiedział: „Niech pan zagra siebie”. Starałem się pokazać swoje wyobrażenie na temat Ursusa. Bardzo pomógł mi też Jerzy Trela, jeden z najlepszych polskich aktorów. Zaprzyjaźniliśmy się.
Niektórzy działacze twierdzili, że rozmieniam się na drobne, tracę niepotrzebnie czas na inne zajęcia. Powtarzałem im, że kariera kiedyś się kończy, a ja wtedy będę mniej więcej wiedział, co chcę robić dalej. Uważam, że dobrze postąpiłem, dzięki temu dziś mogę się realizować na innych polach.

Padały także zarzuty, że zbyt szybko pan się poddawał, gdy coś nie szło po pańskiej myśli.

Prawdziwa cnota krytyk się nie boi – tak mógłbym to podsumować. Ale to za proste. Proszę spojrzeć na mecz polskich siatkarzy z Niemcami o zachowanie szans na igrzyska w Rio. Założyłem się z moją córką, że nasi chłopcy podniosą się z kolan i wygrają. Po zwycięstwie mówię: „No i co, Jowita? – Tato, rzeczywiście miałeś rację. – Widzisz, bo ja już to kiedyś przerabiałem”. Młodym ludziom powtarzam: przegrywasz nie wtedy, gdy upadłeś, ale kiedy nie chcesz się już podnieść. Po Barcelonie albo po Atlancie jeden z działaczy miał do mnie pretensje: „Panie Kubacki, powinieneś nas pan przeprosić, bo zajmujesz miejsce innym zawodnikom”. To mnie zmobilizowało tak bardzo, że zostałem mistrzem świata. Później mu podziękowałem, bo takiej motywacji nikt mi nigdy nie dał.

Zdobył pan na wielkich imprezach tyle medali, że ludzie, spotykając pana na ulicy, wołają: „To mistrz olimpijski!”.

Coraz rzadziej to prostuję. Mam medale wszystkich kolorów z różnych kategorii wagowych i w świadomości ludzi utarło się, że jestem tym mistrzem. Na Wikipedii przeczytałem z kolei, że zostałem odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. A ja nigdy takiego orderu nie otrzymałem. Co prawda razem z Beatą Maksymow zostaliśmy przez nasz klub zgłoszeni do odznaczenia i pojechaliśmy do Pałacu Prezydenckiego z okazji 80- albo 90-lecia AZS, ale zaproszono nas jedynie do zdjęcia. Ukazało się ono w jednym z folderów z podpisem: „Olimpijczycy odznaczeni przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego”. Zastanawiam się, czy nie zwrócić się w tej sprawie do kancelarii.

Karierę judoki zaczął pan dość późno – jako 15-latek. Wcześniej pan pływał.

Pływanie trenowałem w Juvenii Wrocław od pierwszej klasy szkoły podstawowej. Z biegiem lat stawałem się jednak za ciężki do tego sportu. Mistrzowie pływaccy mają i po 2 metry, ale nie ważą dużo powyżej 100 kg.

Ostatnio pływa pan w morzu polityki.

Od 2006 roku jestem członkiem PSL, ale od dłuższego czasu stoję z boku polityki. Mam zdrowy stosunek do tego, co się dzieje, i swoje przemyślenia. Ludzie popadają w jakieś psychozy, przeżywają traumy. Powtarzam im, że to już było, historia kołem się toczy. Jest taka książka „Rzeczpospolita koleżków” napisana przez Roberta de Jouvenela za czasów I Republiki Francuskiej. Pokazuje, jakie są mechanizmy w polityce.

Trudniej w tym świecie odnieść sukces niż w sporcie?

Są pewne rzeczy wspólne, np. wstawanie z kolan, umiejętność przełknięcia porażki. Natomiast zasady fair play, poszanowanie przeciwnika i dotrzymywanie słowa to w tym środowisku coś obcego, odbieranego jako słabość. Tu trzeba mieć grubą skórę. Polityka to gra drużynowa. Jeśli ktoś mówi, że może sam coś zrealizować, jest w błędzie.