Przetargi: kiedy podział zamówienia na części zwiększa konkurencyjność

Zamawiający, przygotowując postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego powinien zweryfikować czy przedmiot zamówienia jest podzielny, czy jego podział na części jest uzasadniony i czy może przynieść korzyści finansowe.

Publikacja: 16.11.2020 17:15

Przetargi: kiedy podział zamówienia na części zwiększa konkurencyjność

Foto: Adobe Stock

Zbyt szeroki przedmiot zamówienia może powodować ograniczenie kręgu wykonawców, którzy mają szanse wziąć udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia.

Zachęta do dzielenia

Instytucja podziału zamówienia na części wywodzi się z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych (dalej: „dyrektywa klasyczna") – motyw 78 dyrektywy stanowi, że „Zamówienia publiczne powinny być dostosowane do potrzeb MŚP. (...) W tym celu oraz aby zwiększyć konkurencję, instytucje zamawiające należy w szczególności zachęcać do dzielenia dużych zamówień na części." Polski ustawodawca nie nałożył jednak na zamawiających obowiązku dzielenie zamówienia na części. Zgodnie z art. 36aa ust. 1 Pzp „Zamawiający może podzielić zamówienie na części, określając zakres i przedmiot tych części." Podział zamówienia na części jest więc jedynie uprawnieniem zamawiającego, które doznaje jednak pewnych ograniczeń.

Czytaj także:

Przetargi: podział zamówienia na części

Potrzebne uzasadnienie

W przypadku, gdy zamawiający nie zdecyduje się dokonać podziału zamówienia na części, jest on zobowiązany zamieścić w protokole postępowania uzasadnienie takiej decyzji (art. 96 ust. 1 pkt 11 Pzp). Przepis ten stanowi transpozycję do polskiego porządku prawnego art. 46 ust. 1 dyrektywy klasycznej. Uzasadnienie braku podziału zamówienia na części powinno być jak najszersze, zawierać analizę sytuacji rynkowej danego rodzaju zamówień, opisywać relacje cenowe poszczególnych świadczeń.

Orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej wskazuje, że uzasadnienie braku podziału zamówienia na części powinno odnosić się do konkretnego stanu faktycznego, przedmiotu zamówienia, warunków rynkowych, powinno zawierać konkretne dane, analizy. W motywie 78 dyrektywy klasycznej jako przyczyny uzasadniające brak podziału zamówienia na części wskazano: groźbę ograniczenia konkurencji, nadmierne trudności techniczne lub nadmierne koszty wykonania zamówienia, brak koordynacji skutkujący groźbą nieprawidłowej realizacji zamówienia. „(...) obawy związane z ewentualnymi niewielkimi trudnościami czy kosztami bądź nieznacznymi problemami z koordynowaniem działań wykonawców, a tym bardziej wygoda zamawiającego, nie powinny stanowić dostatecznej podstawy do zaniechania podziału zamówienia na części." (stwierdza Urząd Zamówień Publicznych w interpretacji przepisów dot. podziału zamówienia na części).

Ilość lub jakość

Podział zamówienia na części może odbywać się:

- na zasadzie ilościowej, tak aby wielkość poszczególnych części lepiej odpowiadała możliwościom małych i średnich przedsiębiorstw,

- na zasadzie jakościowej z uwzględnieniem różnych zaangażowanych branż i specjalizacji, tak aby w większym stopniu dostosować treść poszczególnych zamówień do wyspecjalizowanych sektorów małych i średnich przedsiębiorstw,

- według różnych kolejnych etapów projektu.

Co do zasady zamawiający ma dowolność w kształtowaniu poszczególnych części zamówienia, jednak swobodę tę ogranicza zasada zachowania uczciwej konkurencji. Zamawiający powinien wziąć pod uwagę, czy liczba części i ich zakres nie ograniczy dostępu do postępowania, w szczególności małym i średnim przedsiębiorcom.

Naruszenie zasady konkurencyjności i zasady równego traktowania wykonawców na skutek braku podziału lub sposobu podziału zamówienia na części może jednak nastąpić nie tylko w odniesieniu do podmiotów należących do sektora małych i średnich przedsiębiorstw, ale również w stosunku do większych podmiotów. Na kanwie takiego stanu faktycznego – gdzie brak podziału przedmiotu zamówienia na części uniemożliwiał udział w postępowaniu nawet dużym przedsiębiorcom – wydany został wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 31 sierpnia 2020 r., sygn. akt: KIO 1680/20. Zamawiający w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego nie zdecydował się na rozbicie zamówienia na części, pomimo że przedmiot zamówienia mógł z łatwością zostać podzielony na trzy niezależne zakresy. Podział ten był uzasadniony z uwagi na to, że jedną z usług mógł świadczyć wyłącznie jeden podmiot – producent. Zatem to od tego podmiotu zależało, kto złoży ofertę w postępowaniu i na jakim poziomie cenowym będzie znajdowała się ta oferta. To producent mógł bowiem decydować komu i jaką ofertę przedstawi. Bez oferty od producenta, jakikolwiek podmiot nie był w stanie zrealizować zamówienia. W ocenie KIO doszło do naruszenia zasad uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. Izba uznała, że „umożliwienie wykonawcom składania ofert częściowych jest jednym z podstawowych instrumentów prawnych, mających przeciwdziałać nadmiernej agregacji zamówień, uzależnieniu podmiotów publicznych od jednego usługodawcy, ma sprzyjać dywersyfikacji, a tym samym minimalizowaniu ryzyka występowania na rynku zamówień publicznych patologicznych sytuacji, w których możliwość złożenia oferty na realizację zamówienia ograniczona jest do jednego wykonawcy".

Zdaniem autorki

Aneta Szepietowska, radca prawny w Kancelarii KDKH Krynicki, Dajczer, Kamiński, Heromiński

Zamawiający decydując się na podział zamówienia na części powinien wskazać w SIWZ maksymalną liczbę części, na które wykonawca może złożyć ofertę oraz maksymalną liczbę części, na które może zostać udzielone zamówienie jednemu wykonawcy. W SIWZ powinna znaleźć się również informacja na temat mechanizmu, jakiego zamawiający użyje do wyboru części, na które udzieli zamówienia (w przypadku, gdy oferta wykonawcy będzie najkorzystniejsza w większej liczbie części niż maksymalna, na jaką może zostać udzielone zamówienie).

Analogiczne, jak opisane zasady w zakresie podziału zamówienia na części, ustawodawca przewidział w nowej ustawie Prawo zamówień publicznych, która zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2021 r. (art. 91 ustawy z 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych Dz.U. z 2019 r., poz. 2019).

Zbyt szeroki przedmiot zamówienia może powodować ograniczenie kręgu wykonawców, którzy mają szanse wziąć udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia.

Zachęta do dzielenia

Pozostało 97% artykułu
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawnicy
Awans prokuratora szykanowanego za Ziobry i Święczkowskiego
Prawo karne
Prokuratura przeszukała dom Zbigniewa Ziobry. "Okien nie wybijano"
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe