Czy wybór preferencyjnej podstawy składek trzeba jakoś szczególnie zgłosić w ZUS, czy wystarczy dokonywać wpłat w niższej wysokości?
Katarzyna Kamińska: Preferencyjne składki ZUS to przywilej, z którego mogą skorzystać osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, jeśli nie prowadziły takiej działalności w okresie ostatnich 60 miesięcy oraz jeśli w ramach tej działalności nie wykonują pracy na rzecz swojego byłego pracodawcy. Przywilej ten jest zatem skierowany do osób rozpoczynających działalność gospodarczą po raz pierwszy lub po 5-letniej przerwie. Okres, w którym można opłacać składki w najniższej wysokości (30 proc. stawki minimalnego wynagrodzenia) to 24 miesiące, poczynając od momentu rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. Zainteresowana osoba powinna zatem od razu zdecydować, czy korzysta z tego uprawnienia, czy nie. Technicznym rozwiązaniem tej kwestii jest formularz ZUS ZUA, w którym prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą powinien wskazać odpowiedni kod, tj. 05 70 xx.
Czy zadeklarowanie niższej podstawy musi oznaczać wybór równowartości 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, czy można wskazać inną stawkę?
W tym zakresie należy odróżnić dwa pojęcia, które są ze sobą mylone. Przepis art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje, że w omawianej sytuacji podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przedsiębiorcy stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Ubezpieczony powinien więc zadeklarować, że korzysta z ulgi, dzięki czemu będzie mógł opłacać składki w najniższej wysokości. Nie oznacza to jednak, że przez cały okres trwania tego przywileju musi wskazywać jako kwotę zadeklarowaną wartość odpowiadającą 30 proc. minimalnej płacy. W kolejnych miesiącach prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej może deklarować kwoty wyższe, co będzie wpływało na wysokość świadczenia, do jakiego ewentualnie nabędzie prawo. Najczęściej ubezpieczeni posługują się jednak skrótem myślowym, przyjmując że odprowadzają składki w wysokości 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Tymczasem w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność podstawę wymiaru składek zawsze stanowi kwota zadeklarowana – ustawodawca wprowadza w tym zakresie jedynie dwa minima: ogólne oraz to preferencyjne, od których podstawa wymiaru nie może być niższa.
Czy w sytuacji, gdy przedsiębiorca dowiedział się o swoim uprawnieniu z opóźnieniem, może skorygować wcześniejsze dokumenty, deklarując preferencyjną podstawę składek?
