Minimalną podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą jest co do zasady 60 proc. przeciętnego planowanego na dany rok wynagrodzenia. W 2016 r. jest to 2433 zł. Jednak art. 18a ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) przewiduje w tym zakresie ulgę, z której można korzystać przez pierwsze 24 miesiące kalendarzowe prowadzenia biznesu. W tym okresie podstawą składek może być kwota zadeklarowana, nie niższa niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia (w 2016 r. – 555 zł). Możliwości skorzystania z tej ulgi nie mają jednak osoby, które:
- prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,
- wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, dla którego przed dniem jej rozpoczęcia wykonywały w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym czynności wchodzące w zakres działalności w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.
Z preferencji nie mogą zatem korzystać m.in. osoby, które wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, jeśli przedmiot działalności pokrywa się z zakresem czynności realizowanych w ramach stosunku pracy.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 23 marca 2010 r. (I UK 323/09) przez czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, które uniemożliwiają opłacanie preferencyjnych składek osobom podejmującym po raz pierwszy działalność gospodarczą, należy rozumieć czynności odpowiadające tym, które były uprzednio wykonywane w ramach stosunku pracy na rzecz byłego pracodawcy.
