Rozwód a zaległości w ZUS: rozkład pożycia małżeńskiego nie zwolni z długu

Małżonek przedsiębiorcy nie odpowiada za nieuregulowane przez niego składki, których termin płatności przypada dopiero od dnia uprawomocnienia się wyroku o rozwodzie.

Aktualizacja: 28.10.2016 11:40 Publikacja: 28.10.2016 06:40

Rozwód a zaległości w ZUS: rozkład pożycia małżeńskiego nie zwolni z długu

Foto: 123RF

- Otrzymałam decyzję ZUS o mojej odpowiedzialności za długi byłego męża z tytułu składek ubezpieczeniowych (prowadził firmę). Mieliśmy wspólność małżeńską. Rozwód był w maju br., ale rozkład pożycia trwał już od około dwóch lat. Termin płatności nieuregulowanych składek przypadał zarówno w okresie małżeństwa, jak i po rozwodzie. Czy w tej sytuacji ZUS ma prawo obciążyć mnie długami byłego męża? – pyta czytelniczka.

Tak. Wynika to z następujących okoliczności. Po pierwsze, z mocy odesłania z art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (zwanej dalej ustawą systemową) do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio m.in. art. 110 ordynacji podatkowej. Ten przepis jest zaś kluczowy w kontekście analizy poruszonej problematyki. Wynika z niego, że rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej – ale tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Natomiast z § 2 wynika, że odpowiedzialność, o której mowa w § 1, nie obejmuje:

- niepobranych należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1,

- odsetek za zwłokę oraz

- kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.

Po drugie, prawomocny wyrok orzekający rozwód jest dokumentem stwierdzającym ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej. Z uwagi na jego konstytutywny charakter, wywołuje on skutki dopiero od uprawomocnienia się (por. uchwała Sądu Najwyższego z 21 czerwca 2001 r., III CZP 16/01). Wobec tego ustanie między stronami wspólności majątkowej małżeńskiej następuje po uprawomocnieniu się orzeczenia rozwodowego.

Po trzecie, jak wynika z podanego stanu faktycznego, czytelniczka i jej były małżonek rozwiązali związek małżeński w maju br. Jest to jednocześnie data tożsama z ustaniem wspólności małżeńskiej w tym związku. Z kolei, jak zaakcentował Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 22 marca 2016 r. (III AUa 745/15), „bez znaczenia zatem, z punktu widzenia cyt. art. 110 § 1 ordynacji podatkowej, w szczególności odnośnie zakresu odpowiedzialności za zobowiązania, pozostaje podniesiony przez skarżącą faktyczny rozkład pożycia małżonków, który nastąpił w jej ocenie wcześniej niż orzeczono rozwód.". Jednocześnie sąd podkreślił, że „zupełny i trwały rozkład pożycia między małżonkami w myśl art. 56 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi przesłankę do rozwiązania przez sąd małżeństwa przez rozwód, nie wpływa natomiast na kwestię odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania składkowe, jeżeli nie doszło wcześniej do zawarcia umowy o ograniczeniu wspólności ustawowej bądź o ustanowieniu rozdzielności majątkowej (art. 47 k.r.o.)".

Po czwarte, w doktrynie (H. Dzwonkowski, Ordynacja podatkowa. Komentarz. wydanie. 6. Warszawa 2016) wskazuje się, że wykładnia art. 110 § 1 ordynacji podatkowej prowadzi do wniosku, że momentem determinującym do objęcia odpowiedzialnością rozwiedzionego małżonka jest moment powstania zobowiązania podatkowego, przy czym zobowiązanie to musi powstać w czasie trwania wspólności majątkowej. Podkreślono tam również, że „w grę wchodzić będzie tu zarówno odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe byłego współmałżonka, których termin płatności upłynął w trakcie trwania wspólności, jak i te, w stosunku do których termin płatności upłynął już po ustaniu wspólności".

Decyzja ZUS o odpowiedzialności małżonki za długi byłego męża – przedsiębiorcy, która dotyczy zobowiązań powstałych w okresie pozostawania we wspólności małżeńskiej, jest zatem prawidłowa.

—Marcin Nagórek, radca prawny

WNIOSEK

Odpowiedzialność małżonka obejmie zobowiązania powstałe do uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód. Nie ma znaczenia wcześniejszy rozkład pożycia małżeńskiego.

podstawa prawna: art. 110 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 613 ze zm.)

- Otrzymałam decyzję ZUS o mojej odpowiedzialności za długi byłego męża z tytułu składek ubezpieczeniowych (prowadził firmę). Mieliśmy wspólność małżeńską. Rozwód był w maju br., ale rozkład pożycia trwał już od około dwóch lat. Termin płatności nieuregulowanych składek przypadał zarówno w okresie małżeństwa, jak i po rozwodzie. Czy w tej sytuacji ZUS ma prawo obciążyć mnie długami byłego męża? – pyta czytelniczka.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego