Jak liczyć termin przedawnienia długów składkowych w ZUS?

Publikacja: 26.09.2017 02:00

Jak liczyć termin przedawnienia długów składkowych w ZUS?

Foto: fotolia

- Obecnie prowadzę firmę przewozową. Mój problem dotyczy natomiast poprzednio nieudanej działalności. ZUS wydał 11 września br. decyzję, że mam długi składkowe za okres od stycznia do września 2007 r. Wcześniej, w decyzji z 15 grudnia 2016 r., ustalił zaś sam fakt, że podlegałem w tym czasie ubezpieczeniom. Uważam, że decyzja z 11 września br. jest wadliwa. Przede wszystkim nastąpiło przedawnienie, bo ustawa mówi o 5-letnim jego okresie. Ponadto ZUS nieprawidłowo wyliczył odsetki. Czy jest podstawa do podważenia tej decyzji? – pyta czytelnik.

Decyzja ZUS wydaje się prawidłowa. Z dużym prawdopodobieństwem składki nie uległy przedawnieniu. Wynika z tego, że nie ma uzasadnionych podstaw do zakwestionowania tej decyzji.

Konieczna samodyscyplina

Zgodnie art. 46 ust. 1 oraz art. 47 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 963 ze zm.; dalej ustawa systemowa) płatnik składek ma obowiązek – według zasad wynikających z przepisów ustawy – obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy, a także przesyłać deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacać składki za dany miesiąc. Z kolei z art. 23 ust. 1 ww. ustawy wynika, że od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika odsetki za zwłokę, obliczane na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 201 ze zm.) z wyłączeniem art. 56a.

Obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę nie zależy przy tym ani od okoliczności powstania zaległości składkowej, ani od woli stron stosunku ubezpieczeniowego. Jak wskazuje się w orzecznictwie, należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne wynikają ze zobowiązania powstającego z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą powstanie takiego zobowiązania.

Przykładowo, w wyroku z 2 lutego 2017 r. (VI U 971/16) Sąd Okręgowy w Szczecinie podkreślił, że: Obowiązek samoobliczenia i opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne powstaje z mocy samego prawa za każdy okres ubezpieczenia (miesiąc kalendarzowy), a ewentualna decyzja organu ubezpieczeń społecznych ustalająca wysokość zobowiązania składkowego lub zaległości z tytułu nieopłaconych w terminie zobowiązań składkowych ma charakter wyłącznie deklaratoryjny. Jednocześnie akcentuje się, że na płatniku jest powinność wykazania faktu, że np. należne składki opłacił w terminie lub, że winien je opłacić w innej wysokości, niż to wskazał ZUS.

Z powyższego wynika, że gołosłowne argumenty przeciwko decyzji ZUS nie odniosą skutku w postaci zakwestionowania podanych tam obliczeń. Konieczne jest odpowiednie wykazanie i udowodnienie racji przez przedsiębiorcę.

W zapomnienie po 5-ciu lub 10-ciu latach

Odrębnej analizy wymaga kwestia przedawnienia składek za ww. okres prowadzenia działalności gospodarczej. Jak wynika z art. 24 ust. 4 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2011 r., należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu (zasadniczo) po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Okres przedawnienia składek na ubezpieczenia społeczne został skrócony z 10 do 5 lat dopiero od 1 stycznia 2012 r. Z podanego stanu faktycznego wynika zaś, że bieg przedawnienia należności składkowych rozpoczął się przed 1 stycznia 2012 r. W konsekwencji znaczenie ma tu art. 27 ustawy z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (regulującej m.in. okres przejściowy dotyczący przedawnienia składek). W ust. 1 przepis ten stanowi, że do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed 1 stycznia 2012 r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą (tj. 5-letni okres przedawnienia), jednak bieg przedawnienia rozpoczyna się od 1 stycznia 2012 r.

Trafnie sprecyzował to Sąd Okręgowy w Lublinie w wyroku z 10 stycznia 2017 r. (VIII U 3301/16): Wedle zatem zasady wynikającej z tego przepisu do należności składkowych nieprzedawnionych do 1 stycznia 2012 r. (wedle starych zasad z zastosowaniem 10-letniego okresu przedawnienia) ma zastosowanie 5-letni termin przedawnienia, z tym jednakże bardzo istotnym zastrzeżeniem, że liczy się go nie od daty ich wymagalności, tak jak o tym stanowi art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ale od 1 stycznia 2012 r.

Jak jednak podkreślono w ww. wyroku, od tej zasady obowiązuje wyjątek określony w art. 27 ust. 2 przywołanej ustawy. Stanowi on, że jeśli przedawnienie rozpoczęte przed 1 stycznia 2012 r. miałoby nastąpić wcześniej zgodnie z przepisami dotychczasowymi, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Ruch wyprzedzający

Z powyższego wynika, że zastosowanie 5-letniego terminu przedawnienia (liczonego od 1 stycznia 2012 r.) lub terminu 10-letniego (liczonego od daty wymagalności składki) zależy od tego, który z nich upłynie wcześniej. Przedsiębiorca podał, że składki dotyczą okresu styczeń – wrzesień 2007 r., a decyzja ZUS stwierdzająca zadłużenie składkowe została wydana 15 września br. Przy założeniu 10-letniego okresu przedawnienia, można by przyjąć, że składki za ww. okres się przedawniły. Będzie jednak inaczej, ponieważ 15 grudnia 2016 r. ZUS wydał decyzję o samym podleganiu obowiązkowi składkowemu. Ta okoliczność spowodowała zawieszenie biegu terminu przedawnienia.

Podobnie argumentował Sąd Okręgowy w ww. wyroku podając, że: W myśl bowiem przepisu art. 24 ust. 5e cytowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych bieg terminu przedawnienia zawiesza się, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd; zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez 2 lata. Ostatecznie sąd przyjął, że: Uznać zatem należy, że od tego dnia aż do dnia uprawomocnienia się tej decyzji termin przedawnienia uległ zawieszeniu.

Marcin Nagórek, radca prawny

- Obecnie prowadzę firmę przewozową. Mój problem dotyczy natomiast poprzednio nieudanej działalności. ZUS wydał 11 września br. decyzję, że mam długi składkowe za okres od stycznia do września 2007 r. Wcześniej, w decyzji z 15 grudnia 2016 r., ustalił zaś sam fakt, że podlegałem w tym czasie ubezpieczeniom. Uważam, że decyzja z 11 września br. jest wadliwa. Przede wszystkim nastąpiło przedawnienie, bo ustawa mówi o 5-letnim jego okresie. Ponadto ZUS nieprawidłowo wyliczył odsetki. Czy jest podstawa do podważenia tej decyzji? – pyta czytelnik.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów