Nowe przeliczenie emerytury z korzyścią dla aktywnego emeryta

Od 1 maja osoby, które po przyznaniu emerytury podjęły zatrudnienie i dobrze zarabiały, mogą obecnie wnosić o ustalenie jej wysokości na nowo i podwyższenie, choć wcześniej nie miały do tego prawa.

Publikacja: 03.07.2015 06:20

Nowe przeliczenie emerytury z korzyścią dla aktywnego emeryta

Foto: www.sxc.hu

ZUS ustali im emeryturę od nowej kwoty bazowej nawet wtedy, gdy nowo wskazane zarobki są nieco niższe od tych, które ostatnio przyjął, licząc jej poziom.

W powiązaniu z zarobkami

Osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., a także tym, które do końca 2008 r. spełniły warunki wymagane do uzyskania wcześniejszej emerytury, wysokość świadczenia ZUS naliczał według wcześniej obowiązujących zasad, które potocznie nazywa się dotychczasowymi. Na wyliczoną im kwotę emerytury najbardziej wpływają zarobki uzyskane w wybranych latach życia zawodowego. Mogą one podwyższyć swoje świadczenie również wtedy, gdy te zarobki osiągały w okresie przypadającym po jego przyznaniu. W wyniku ostatniej nowelizacji ustawy emerytalnej z tego sposobu skorzystają też emeryci, którzy podczas kariery zawodowej mieli wysokie wynagrodzenia.

„Stara" emerytura zależy od kilku czynników – przede wszystkim aktualnej kwoty bazowej, liczby udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych oraz podstawy wymiaru świadczenia. Tę ostatnią oblicza się, mnożąc wskaźnik wysokości tej podstawy (wypadkowa zarobków ubezpieczonego z lat kalendarzowych wskazanych do jej ustalenia i przeciętnych płac z tych lat) przez aktualną kwotę bazową.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury można podać zarobki z dziesięciu kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatniego 20-lecia przypadającego przed rokiem zgłoszenia wniosku o to świadczenie lub z 20 lat dowolnie wybranych z całego okresu ubezpieczenia przypadającego przed tym rokiem.

Przepisy dopuszczają przeliczenie podstawy wymiaru emerytury przy zastosowaniu nowej kwoty bazowej dla osób, które pracują po jej przyznaniu. Wyższa baza od poprzedniej pozwala podwyższyć świadczenie. Jednak dotychczas warunkiem tego przeliczenia było – co do zasady – uzyskiwanie wyższych zarobków od tych, które poprzednio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru emerytury.

Tylko wyższe kwoty

Podstawowa metoda przeliczenia emerytury przy zastosowaniu nowej kwoty bazowej wynika z art. 110 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 748, dalej: ustawa emerytalna). Stosując ten przepis, ZUS przeliczy emeryturę od podstawy obliczonej na nowo, jeśli do ponownego jej ustalenia emeryt wskazuje zarobki z:

- dziesięciu kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatniego 20-lecia przypadającego przed rokiem złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości świadczenia lub

- 20 dowolnych lat z całego okresu ubezpieczenia sprzed roku zgłoszenia wniosku.

ZUS dokona tego przeliczenia, stosując nową kwotę bazową (obowiązującą w dniu zgłoszenia wniosku o przeliczenie podstawy), jeśli:

- nowo wskazane przez emeryta wynagrodzenia przynajmniej częściowo przypadają po przyznaniu świadczenia oraz

- wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury z nowo wskazanego okresu jest wyższy od obliczonego poprzednio.

Ten ostatni warunek nie jest wymagany wtedy, gdy emeryt od dnia ustalenia prawa do świadczenia do dnia zgłoszenia wniosku o przeliczenie nie pobrał emerytury (nawet za jeden miesiąc) wskutek zawieszenia prawa do tego świadczenia. Emeryt nie musi się też legitymować wyższym wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru, jeśli do ponownego jej ustalenia podaje zarobki osiągnięte w całości po przyznaniu świadczenia, a nowy wskaźnik wynosi co najmniej 130 proc.

Dawniej opcja niedostępna

Wymóg posiadania wyższego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia znacznie ograniczał przeliczenie emerytury osobom uzyskującym wynagrodzenia przekraczające 2,5-krotność przeciętnej płacy. Przy ustalaniu podstawy jej wymiaru obowiązuje żelazna reguła, zgodnie z którą wskaźnik podstawy świadczenia nie może przekraczać 250 proc.

Ponieważ od 1 stycznia 1999 r. obowiązuje roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek (do 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia), od zarobków ponad ten limit nie odprowadza się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Tym samym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury obliczony wyłącznie od zarobków uzyskanych po 1998 r. nigdy nie przekracza 250 proc. Ograniczenie podstawy wymiaru składek nie działało natomiast przed 1 stycznia 1999 r. U osób uzyskujących ponaddwuipółkrotność przeciętnej miesięcznej pensji ZUS musiał zawsze ograniczać wskaźnik podstawy wymiaru emerytury do 250 proc.

Właśnie takie osoby, którym ZUS ograniczył ten wskaźnik, jeśli pracowały po przyznaniu emerytury i chciały ją przeliczyć, do niedawna były w niekorzystnej sytuacji. Wskazując przynajmniej częściowo nowe pensje, musiały wykazać wyższy wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia od ustalonego wcześniej. W wielu przypadkach było to możliwe tylko wtedy, gdy nowo podane 10-lecie (lub 20 dowolnie wybranych lat) obejmowało lata przypadające przed wprowadzeniem tzw. 30-krotności (tj. przed 1 stycznia 1999 r.). Tylko wtedy spełniali warunek posiadania wyższego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru od ustalonego poprzednio (przekraczającego 250 proc.). Jeśli natomiast nowo podane zarobki przypadały w całości po 31 grudnia 1998 r., a poprzedni wskaźnik przewyższał 250 proc., te osoby nie mogły skorzystać z art. 110 ustawy emerytalnej.

Ponad próg

Od 1 maja 2015 r. dopuszczono przeliczenie emerytury u osób, które podczas kariery zawodowej osiągały wysokie zarobki, a przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia ZUS ograniczył wskaźnik do 250 proc. Na mocy nowego art. 110a ustawy emerytalnej emeryci mogą się ubiegać o przeliczenie świadczenia z użyciem nowej kwoty bazowej również wtedy, gdy nowy wskaźnik okaże się niższy od poprzedniego, ale przekracza 250 proc. Dzięki nowej regulacji nie muszą już wykazywać, że po przejściu na to świadczenie mieli wyższe wynagrodzenia. Wystarczy, że wskażą takie przekraczające 2,5-krotność przeciętnej płacy.

Nie mogą to być jednak wynagrodzenia z dowolnego okresu. Aby ZUS oszacował świadczenie, trzeba podać zarobki według jednego z możliwych wariantów, czyli z:

- dziesięciu kolejnych lat kalendarzowych przypadających w ostatnim 20-leciu przed zgłoszeniem wniosku o przeliczenie emerytury lub

- 20 lat kalendarzowych dowolnie wybranych z całego okresu ubezpieczenia przypadającego przed rokiem zgłoszenia wniosku.

Wymagany do tego przeliczenia warunek legitymowania się wskaźnikiem podstawy wymiaru emerytury przekraczającym 250 proc. nie oznacza, że ZUS właśnie taki przyjmie do ustalenia podstawy. Tak jak w każdym innym przypadku zostanie on ograniczony do 250 proc.

Przykład

W maju 2006 r. pani Anna uzyskała prawo do emerytury. Podstawę jej wymiaru obliczono z lat 1996–2005. Wskaźnik wysokości z tych lat wyniósł 274,30 proc. i został ograniczony do 250 proc. Już w czerwcu 2006 r. pani Anna ponownie podjęła pracę i wykonywała ją do 31 grudnia 2013 r. Uzyskiwała za nią niewiele niższe zarobki niż przed przejściem na emeryturę. W każdym z kolejnych lat 2006–2013 przekraczały one 250 proc. Składki emerytalne i rentowe były jednak opłacane od kwoty nieprzekraczającej tego limitu, gdyż do podstawy wymiaru emerytury za te lata mogłyby zostać uwzględnione wyłącznie zarobki ograniczone do 2,5-krotności przeciętnej płacy. Tym samym pani Anna nie mogłaby liczyć na to, że wskaźnik podstawy wymiaru emerytury będzie wyższy od poprzedniego (274,30 proc.). Po wejściu w życie nowelizacji ustawy emerytalnej z 5 marca 2015 r. skorzystała z art. 110a ustawy emerytalnej, zgłaszając na początku maja wniosek o ponowne obliczenie emerytury na mocy tego przepisu. Do ustalenia nowej podstawy wskazała wynagrodzenia przypadające częściowo po przyznaniu emerytury, tj. z lat 1997–2006. Zawierają się one w dziesięciu kolejnych latach kalendarzowych wybranych z ostatniego 20-lecia przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne obliczenie emerytury. Wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia ustalony z tych lat wyniósł 265,40 proc., a więc był niższy od poprzedniego, ale wyższy od 250 proc. Dzięki temu ZUS na nowo obliczył podstawę wymiaru i wysokość świadczenia, stosując nową kwotę bazową obowiązującą od 1 marca 2015 r. (3308,33 zł).

podstawa prawna: art. 1 i 3 ustawy z 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2015 r., poz. 552)

ZUS ustali im emeryturę od nowej kwoty bazowej nawet wtedy, gdy nowo wskazane zarobki są nieco niższe od tych, które ostatnio przyjął, licząc jej poziom.

W powiązaniu z zarobkami

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego