Na takim stanowisku stanął Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wydanym 27 kwietnia 2017 roku orzeczeniu C 620/15 w sprawie A-Rosa Flussschiff GmbH przeciwko francuskiej instytucji zabezpieczenia społecznego URSSAF. Orzeczenie to będzie miało istotny wpływ na respektowanie wydanych przez ZUS zaświadczeń A1 potwierdzających przynależność delegowanych pracowników do polskiego systemu ubezpieczeń społecznych.
Okoliczności sprawy
W rozpatrywanej sprawie niemiecka spółka A-Rosa Flussschiff GmbH eksploatowała między innymi dwa statki pływające po francuskich rzekach. Na statkach tych zatrudniała łącznie 91 pracowników sezonowych, niebędących obywatelami Francji, którzy zatrudnieni byli przez szwajcarski oddział spółki. Posiadali oni wydane przez tamtejszą instytucję zabezpieczenia społecznego formularze E101 (odpowiednik obecnie obowiązujących zaświadczeń A1), stwierdzające podleganie pracowników szwajcarskim ubezpieczeniom społecznym.
W trakcie przeprowadzonej na statkach w 2007 roku kontroli URSSAF stwierdził, że ich załoga powinna podlegać ubezpieczeniom społecznym we Francji. W wyniku postępowania wydano decyzję zobowiązującą spółkę A-Rosa Flussschiff GmbH do zapłaty ponad 2 milionów euro tytułem zaległych składek do francuskiego systemu zabezpieczenia społecznego. Podstawą takiego rozstrzygnięcia było zakwestionowanie okoliczności faktycznych, które umożliwiały objęcie pracowników systemem ubezpieczeń społecznych w Szwajcarii. Francuska instytucja uznała bowiem, że pracownicy spółki wykonywali pracę we Francji w sposób stały, a statki pływały jedynie na francuskich wodach. Uznano tym samym, że nie zostały spełnione warunki umożliwiające odstępstwo od zasady terytorialności ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do osób dokonujących transportu międzynarodowego. Decyzja została podtrzymana zarówno przez sąd I jak i II instancji.
Dopiero Francuski Sąd Kasacyjny postanowił zwrócić się z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zmierzało ono do ustalenia, czy wydane zaświadczenie E 101 wiąże zarówno instytucje zabezpieczenia społecznego państwa przyjmującego, jak i sądy tego państwa członkowskiego, w sytuacji, w której stwierdzono, że warunki wykonywania pracy wskazują na to, że pracownik powinien podlegać ubezpieczeniom społecznym w państwie świadczenia pracy.
Co na to TSUE
Na samym wstępie rozważań Trybunał podkreślił, że zaświadczenie E 101 ma na celu ułatwienie swobodnego przepływu pracowników i swobodnego świadczenia usług. W omawianym zaświadczeniu właściwa instytucja informuje, że jej system zabezpieczenia społecznego znajduje zastosowanie do danych pracowników. Musi to jednocześnie oznaczać, że nie można objąć ich systemem innego państwa.
