- Decyzją z 4 maja br. ZUS odmówił mi umorzenia składek (ok. 40 tys. zł) za pracowników w części finansowanej przez płatnika, czyli przez mnie jako prowadzącego działalność gospodarczą. Wskazał, że nie zostały spełnione warunki z art. 28 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (nie ma całkowitej nieściągalności), bo mam stałą emeryturę ok. 3 tys. zł, auto. Zaprzestałem jednak działalności, mam inne długi do spłaty, choruję, a łącznie moje miesięczne wydatki to ok. 2 tys. zł. Z art. 28 ust. 3a ustawy wynika, że mimo braku nieściągalności długi i tak mogą być umorzone. Dodatkowo ZUS umorzył postępowanie, ale nie długi co do składek za pracowników w części finansowanej, ale przez ubezpieczonych (ok. 11 tys. zł). Czy ZUS wydał słuszną decyzję? Czy mam szansę na jej zmianę przez sąd? – pyta czytelnik.
Zgodnie z art. 28 ust. 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa o sus) należności z tytułu składek mogą być umarzane w całości lub w części przez ZUS tylko w razie ich całkowitej nieściągalności, która zachodzi w sytuacjach wskazanych w ust. 3. Te wskazania są wyczerpujące i stanowią zamknięty katalog. Dopiero pojawienie się którejkolwiek z przesłanek określonych w tym przepisie dopuszcza umorzenie należności.
Może, ale nie musi
Dla organu podejmującego rozstrzygnięcie oznacza to wówczas tylko możliwość umorzenia należności ze składek, a nie prawny obowiązek ich umorzenia. Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 6 maja 2004 r. (II UZP 6/04). Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika zaś, że dopóki istnieją niewykorzystane możliwości wyegzekwowania zaległości podatkowej, dopóty jej umorzenie przed ich wyczerpaniem byłoby sprzeczne z interesem publicznym (por. wyrok NSA w Katowicach z 21 czerwca 2000 r., I SA/Ka 14/99).
Przy braku całkowitej nieściągalności, ustalanej według kryteriów wskazanych w art. 28 ust. 3 ustawy o sus, organ podejmujący decyzję na podstawie art. 28 ust. 2 ustawy pozbawiony jest w ogóle prawnej możliwości umorzenia należności ze składek. W sytuacjach, w których nie występuje całkowita nieściągalność składek w świetle art. 28 ust. 3 pkt 1–6 ustawy o sus, mamy do czynienia z tzw. decyzją związaną w przedmiocie odmowy umorzenia należności ZUS, nie zaś z decyzją uznaniową wydaną o umorzeniu tych należności, gdyż wydanie takiej decyzji jest niemożliwe, bo naruszałaby ona prawo materialne (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 7 grudnia 2015 r., I SA/Kr 1554/15).
Czytelnik pobiera świadczenie emerytalne (ok. 3 tys. zł) i ma inny majątek. Te okoliczności – wobec podanych wydatków (2 tys. zł) – skłaniają do stanowiska, że nie ma przesłanki umorzenia należności z powodu ich całkowitej nieściągalności. Brakuje zatem warunków z art. 28 ust. 2 i 3 pkt 3 ustawy o sus, a tym samym podstaw do uznania całkowitej nieściągalności zadłużenia.
