Tak stanowi art. 118 ustawy z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 748 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna). Jeśli prawo do świadczenia lub jego wysokości zostanie ustalone orzeczeniem organu odwoławczego, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się też dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli ZUS nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Wydając orzeczenie, sąd stwierdza odpowiedzialność ZUS.
Najszybciej jak to możliwe
Gdy na podstawie przedstawionych dowodów nie można ustalić prawa lub wysokości świadczenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów, wyznaczonego przez ZUS albo datę ich ujawnienia. Te zasady stosuje się odpowiednio przy wypłacie wynikającej z decyzji ZUS ponownie ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość. Warunek – wypłata następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia albo w następnym, jeżeli okres między wyjaśnieniem ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji a najbliższą płatnością jest krótszy niż 30 dni.
Odsetki są zawsze
W myśl art. 85 ust. 1 ustawy emerytalnej, jeżeli ZUS – w terminach przewidzianych w przepisach o zasadach przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub go nie wypłacił, musi uregulować od niego odsetki. Będą one sięgały tych ustawowych w prawie cywilnym. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłacie świadczenia jest następstwem okoliczności, za które ZUS nie odpowiada.
Wyrok uprawomocnia się po 14 dniach od dostarczenia uzasadnienia, gdy strony nie wnoszą apelacji. ZUS musi więc wypłacić emeryturę w ciągu 30 dni od ustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do przyznania prawa do świadczenia.
W postępowaniu sądowym ZUS może kwestionować prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ale jednocześnie odpowiada za opóźnienie w ich wypłacie, gdy okaże się, że mógł wydać decyzję zgodną z prawem. Musi zapłacić odsetki ustawowe zwłaszcza wtedy, gdy jego zobowiązanie wynika z prawomocnego orzeczenia sądu. Potwierdza to uchwała Sądu Najwyższego z 24 marca 2011 r. (I UZP 2/11). Zgodnie z nią „brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia".