Kiedy ZUS wydaje decyzję ws. prawa do emerytury

Decyzję w sprawie prawa do emerytury lub ustalenia jej wysokości po raz pierwszy ZUS wydaje w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania.

Publikacja: 27.05.2016 02:00

Tak stanowi art. 118 ustawy z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 748 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna). Jeśli prawo do świadczenia lub jego wysokości zostanie ustalone orzeczeniem organu odwoławczego, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się też dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli ZUS nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Wydając orzeczenie, sąd stwierdza odpowiedzialność ZUS.

Najszybciej jak to możliwe

Gdy na podstawie przedstawionych dowodów nie można ustalić prawa lub wysokości świadczenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów, wyznaczonego przez ZUS albo datę ich ujawnienia. Te zasady stosuje się odpowiednio przy wypłacie wynikającej z decyzji ZUS ponownie ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość. Warunek – wypłata następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia albo w następnym, jeżeli okres między wyjaśnieniem ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji a najbliższą płatnością jest krótszy niż 30 dni.

Odsetki są zawsze

W myśl art. 85 ust. 1 ustawy emerytalnej, jeżeli ZUS – w terminach przewidzianych w przepisach o zasadach przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub go nie wypłacił, musi uregulować od niego odsetki. Będą one sięgały tych ustawowych w prawie cywilnym. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłacie świadczenia jest następstwem okoliczności, za które ZUS nie odpowiada.

Wyrok uprawomocnia się po 14 dniach od dostarczenia uzasadnienia, gdy strony nie wnoszą apelacji. ZUS musi więc wypłacić emeryturę w ciągu 30 dni od ustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do przyznania prawa do świadczenia.

W postępowaniu sądowym ZUS może kwestionować prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ale jednocześnie odpowiada za opóźnienie w ich wypłacie, gdy okaże się, że mógł wydać decyzję zgodną z prawem. Musi zapłacić odsetki ustawowe zwłaszcza wtedy, gdy jego zobowiązanie wynika z prawomocnego orzeczenia sądu. Potwierdza to uchwała Sądu Najwyższego z 24 marca 2011 r. (I UZP 2/11). Zgodnie z nią „brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia".

W uzasadnieniu tej uchwały SN stwierdził m.in., że „obowiązek rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności ZUS za opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia ciąży na sądzie, który wydaje decyzję w sprawie przyznania emerytury lub renty. Gdy sąd nie postanowi o odpowiedzialności ZUS, należy przeprowadzić postępowanie dowodowe".

Bez angażu

Do 31 grudnia 2012 r. wymóg rozwiązania stosunku pracy był konieczny do przyznania prawa do emerytury z art. 184 ustawy emerytalnej (czyli wcześniejszej). Od 1 stycznia 2013 r., aby ubiegać się o przyznanie emerytury z art. 184 ustawy emerytalnej, nie trzeba już rozwiązywać umowy o pracę.

Przykład

Sąd pracy i ubezpieczeń społecznych, do którego odwołałem się od odmownej decyzji ZUS, przyznał mi prawo do emerytury z racji szczególnych warunków pracy z datą złożenia wniosku o jej przyznanie, tj. od 15 maja 2016 r. Podczas trwania sprawy sądowej byłem i jestem nadal zatrudniony. Czy ZUS powinien wypłacić mi wyrównanie emerytury od daty jej przyznania przez sąd czy od daty złożenia wniosku w ZUS?

Jeżeli sąd wydał wyrok i jest on prawomocny, ZUS musi wypłacić emeryturę od daty jej przyznania przez sąd.

Ponieważ jednak przez cały ten okres skarżący był zatrudniony oraz zakładając, że w chwili przyznania przez sąd prawa do wcześniejszej emerytury z art. 184 ustawy emerytalnej nie osiągnął powszechnego wieku emerytalnego, obowiązują go zasady zawieszania i zmniejszanie świadczeń. W myśl zaś art. 104 prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te są zmniejszane (patrz ramka), gdy osiąga się przychód z działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Za taką działalność uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności.

—Zygmunt Łobejko

Aktywny będzie miał mniej

Gdy osiągany przez świadczeniobiorcę przychód przekroczy 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale nie jest wyższy niż 130 proc. takiego wynagrodzenia, świadczenie zmniejsza się o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia. Przekroczenie niższego progu zarobkowego skutkuje zmniejszeniem emerytury lub renty w wysokości tego przekroczenia, ale nie więcej niż o maksymalną kwotę zmniejszenia dla danego rodzaju świadczenia. Natomiast konsekwencją osiągnięcia zarobków powyżej 130 proc. przeciętnej pensji jest zawieszenie prawa do emerytury lub renty.

Tak stanowi art. 118 ustawy z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 748 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna). Jeśli prawo do świadczenia lub jego wysokości zostanie ustalone orzeczeniem organu odwoławczego, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się też dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli ZUS nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Wydając orzeczenie, sąd stwierdza odpowiedzialność ZUS.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe