Z literalnego brzmienia tej regulacji wynika, że zwolnienie jest możliwe za okres marzec – maj jedynie w odniesieniu do składek nieopłaconych. Jednak w art. 113 nowelizacji ustawodawca przewidział korzystne rozwiązanie dla płatników, którzy składki zdążyli już opłacić, a chcą skorzystać z tej ulgi. Przepis ten przewiduje, że zwolnienie z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej za marzec 2020 r. przysługuje także wówczas, gdy te należności już zostały opłacone. Podlegają one zwrotowi na zasadach określonych w art. 24 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2020 r., poz. 266 ze zm.). Oznacza to, że ZUS zaliczy je na poczet przyszłych należności, chyba że płatnik zażąda ich zwrotu (najpóźniej w terminie zapłaty składek za kwiecień br., tj. do 15 maja).
Ta regulacja wprowadziła więc wyjątek od ogólnej zasady z art. 31zo tarczy antykryzysowej. Umożliwia płatnikowi ubieganie się o zwolnienie ze składek, mimo ich uprzedniego opłacenia. Dotyczy to jednak wyłącznie należności wykazanych w deklaracji rozliczeniowej za marzec br. Ten mechanizm nie ma zastosowania do składek opłaconych za kwiecień czy maj 2020 r.
Nie zmienią tego nawet ogólne regulacje dotyczące udzielania różnych preferencji (w tym umorzeń) odnośnie składek, wynikające z ustawy systemowej, w tym jej art. 28. Wynika z niego m.in., że ZUS może umarzać należności z tytułu składek w całości lub w części. Co do zasady jest to możliwe tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności. Na kanwie tych regulacji orzecznictwo sądowe dość jednoznacznie wskazuje, że nie jest możliwe umorzenie składek, które płatnik już opłacił. Przykładowo, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z 14 stycznia 2016 r. (I SA/Bk 690/15) stwierdził, że: „(...) w przypadku nie istnienia zaległości z tytułu składek, postępowanie o ich umorzenie nie może się toczyć, bowiem brak jest przedmiotu tego postępowania". Podobny kierunek interpretacyjny ten sam sąd zaprezentował w aktualnym do dziś wyroku z 9 listopada 2010 r. (I SA/Bd 753/10), wskazując, że: „(...) merytoryczne rozpatrzenie wniosku o umorzenie jest uwarunkowane istnieniem niezapłaconych należności z tytułu składek". Podane przepisy prawa jednoznacznie zatem odnoszą zastosowanie instytucji umorzenia do sytuacji, w której w sposób niesporny występują zaległe należności.
Autor jest radcą prawnym
