- Prowadzę działalność gospodarczą. Zatrudniam kilkunastu pracowników. Mam przejściowe problemy z kontrahentami i długi składkowe za pracowników na ok. 30 tys. zł. Dostałem z ZUS odmowę ich umorzenia. Chcę złożyć skargę do sądu administracyjnego, ale nie mam środków na pokrycie kosztów sądowych i wysokich kosztów pełnomocnika – radcy prawnego, a potrzebuję fachowej pomocy. Czy sąd może zwolnić z tych kosztów? Jak jest w przypadku spółki z o.o.? – pyta czytelnik.
Przedsiębiorca jest ustawowo zwolniony od opłaty od skargi na decyzję ZUS o odmowie umorzenia składek. Tak samo jest z osobą prawną oraz spółką z o.o. Natomiast kwestia ustanowienia w ramach prawa pomocy pełnomocnika z urzędu pozostaje w ocenie sądu. Wiele zależy tu od okoliczności faktycznych, czyli sytuacji finansowej wnioskującego. Z pewnością jednak trudniej uzyskać prawo pomocy dla spółki z o.o.
Dla oceny prawnej podanej problematyki konieczne jest odniesienie się do stosownych regulacji ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1369 ze zm.; dalej: ustawa).
Wniosek konieczny...
Jeśli chodzi o kwestię zwolnienia od kosztów sądowych od wniesienia skargi na decyzję ZUS, to art. 243 ustawy stanowi, że tzw. prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Wniosek ten jest wolny od opłat sądowych. Z tego przepisu wynika więc, że sąd administracyjny orzeka o przyznaniu prawa pomocy jedynie na wniosek strony. Zatem to do obowiązków strony należy przedstawienie i uwiarygodnienie okoliczności uzasadniających ten wniosek. Wnioskujący powinien przekonać sąd tym, że jego sytuacja materialna nie pozwala na pokrycie kosztów toczącego się postępowania (por. np. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 listopada 2014 r., I GZ 513/14). Jest to jednak ogólna zasada.
... nie w sprawach ZUS
Od powyższej zasady są jednak istotne wyjątki. Dotyczą one m.in. skarg wnoszonych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Jak bowiem wynika z art. 239 § 1 pkt 1 lit. e ustawy, nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych strona skarżąca:
