Złożyłem w ZUS wniosek o rozłożenie na raty zadłużenia z tytułu składek i o umorzenie odsetek za nieterminowe ich opłacanie. ZUS w decyzji odmówił tylko umorzenia tych odsetek, ale nie rozpatrzył wniosku o raty. Wskazał, że zgodnie z art. 28 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniach społecznych umorzenie składek powoduje także umorzenie odsetek za zwłokę, kosztów upomnienia i dodatkowej opłaty. Oznacza to, że ZUS jest obowiązany umarzać odsetki tylko w przypadku, gdy umorzeniu podlega należność główna – a taka sytuacja nie ma miejsca. Czy ZUS ma rację? – pyta czytelnik.
Nie. Wynika to z następujących okoliczności. Konstrukcja prawna art. 28 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa o sus) pozwala przyjąć, że umorzenie należności ze składek na ubezpieczenie społeczne może nastąpić albo z urzędu, albo na wniosek zainteresowanej strony. Przy czym gdy został złożony wniosek o umorzenie tych należności – stanowisko uprawnionego do jego złożenia przesądza o zakresie żądania, w ramach którego może zapaść rozstrzygnięcie.
Czego chciał zainteresowany
Takie rozumienie tego przepisu określa art. 63 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (k.p.a.). Wskazuje on m.in. na konieczność określenia we wniosku żądania strony, a przepis ten, tak jak i inne przepisy k.p.a., stosuje się w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych z mocy art. 123 ustawy o sus (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 3 grudnia 2007 r., V SA/WA 1604/07).
Jak wynika z podanego stanu faktycznego, czytelnik wystąpił po pierwsze: o rozłożenie na raty zadłużenia ze składek, po drugie: o umorzenie należności z odsetek. Na uwagę zasługuje to, że ZUS nie odniósł się do pierwszego z tych roszczeń, czyli wniosku o rozłożenie na raty samych składek. W sytuacji, kiedy ZUS odmawia stronie ulgi, musi wydać decyzję administracyjną i poprzedzić ją postępo- waniem administracyjnym w oparciu o przepisy k.p.a., które z mocy art. 123 ustawy o sus stosuje się w sprawach nieuregulowanych w ustawie o sus. W konsekwencji ZUS, nie wydając decyzji w tym zakresie, uniemożliwił czytelnikowi zakwestionowanie odmowy rozłożenia zaległości na raty.
Co jednak najistotniejsze, błędne jest stanowisko ZUS, że z art. 28 ust. 4 ustawy o sus wynikała możliwość umorzenia odsetek od należności tylko przy umorzeniu należności głównej. W art. 24 ust. 2 ustawy o sus ustawodawca posłużył się terminem „należności", a nie „należność", co oznacza, że wszystkie elementy, takie jak: składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata, są należnościami ze składek.
