Jeśli pracownik straci etat wskutek likwidacji firmy, to mając odpowiedni staż pracy, uzyska z ZUS świadczenie przedemerytalne. Daje ono środki utrzymania osobom starszym, które utraciły pracę, ale nie spełniają jeszcze warunków koniecznych do uzyskania emerytury.
Ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 170 ze zm., dalej: ustawa) wskazuje różne możliwości nabycia prawa do tego świadczenia w zależności od wieku osoby uprawnionej, okresu uprawniającego do emerytury, okresu zatrudnienia w zakładzie albo pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy oraz okresu opłacania składek społecznych.
W art. 2 ustawy przewidziano w sumie sześć grup osób uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego. Prawo do niego przysługuje m.in. osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub jego niewypłacalności w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat (kobieta) oraz 61 lat (mężczyzna) i ma staż pracy uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy). Ponadto może uzyskać takie świadczenie ten, kto do 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy z powodu likwidacji pracodawcy lub jego niewypłacalności, u którego był zatrudniony lub pozostawał w stosunku służbowym przez nie krócej niż sześć miesięcy, ma staż uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn (art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy).
Koniecznie z zasiłkiem
Dalsze warunki uzyskania świadczenia związane są z zasiłkiem dla bezrobotnych. Świadczenie przedemerytalne przysługuje bowiem dopiero po upływie co najmniej sześciu miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Ponadto, po wskazanym okresie wyczekiwania ubezpieczony powinien nadal być zarejestrowany jako bezrobotny i w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie może bez uzasadnionej przyczyny odmówić przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia albo zatrudnienia w zakresie prac interwencyjnych lub robót publicznych. Następnie składa wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego sześciomiesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych (art. 2 ust. 3 ustawy).
Koniec pracodawcy
W praktyce sporne okazało się to, kiedy można mówić o likwidacji pracodawcy. W szczególności chodzi o to, czy zakończenie prowadzenia firmy przez osobę fizyczną można traktować jako likwidację pracodawcy umożliwiającą uzyskanie świadczenia przedemerytalnego. Problem ten różnie rozstrzygały sądy rozpoznające odwołania od decyzji ZUS odmawiających prawa do świadczenia przedemerytalnego.
