Skarga na przewlekłość postępowania ZUS

- Nasza spółka ma w ZUS dwie sprawy – o rozłożenie na raty należności z tytułu składek oraz sprawę dotyczącą zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego z ustaleniem podstawy wymiaru składek. W obu przypadkach ZUS działa opieszale i przewlekle. Do jakiego sądu możemy wnieść skargi, bo przepisy są tu rozbieżne? – pyta czytelnik.

Aby przeanalizować podany stan faktyczny, trzeba odnieść się do ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1302 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) oraz do ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2019 r., poz. 300 ze zm.).

Czytaj także: Jak skarżyć ZUS za przewlekłość postępowania

W temacie rat...

Jeśli chodzi o kwestię skargi na przewlekłe postępowanie ZUS w sprawie wniosku o rozłożenie należności składkowych na raty, to – zgodnie z art. 52 § 1 i 2 p.p.s.a. – skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie (chyba że skargę wnosi prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka). Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub ponaglenie, przewidziany w ustawie.

Zgodnie zaś z art. 53 § 2b p.p.s.a., skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można wnieść w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu.

... do sądu administracyjnego

Na kanwie tych regulacji prawnych Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w postanowieniu z 30 kwietnia 2018 r. (I SAB/Gd 5/18) wskazał, że: Z powyższych przepisów wynika, że warunkiem koniecznym skutecznego wniesienia skargi do sądu administracyjnego na bezczynność organu administracji lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest zatem uprzednie, tj. przed złożeniem skargi do sądu administracyjnego, wniesienie ponaglenia. W tym orzeczeniu sąd przypomniał również o treści art. 37 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego. Wynika z niej, że stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli:

- nie załatwiono sprawy w terminie określonym w art. 35 lub przepisach szczególnych ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 § 1 (bezczynność),

- postępowanie jest prowadzone dłużej, niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość).

W opisanej sprawie przedsiębiorca nie skierował do ZUS ponaglenia w trybie art. 37 k.p.a. W konsekwencji sąd przyjął, że nie wyczerpano przysługujących środków zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym. Okoliczność niewyczerpania środków zaskarżenia przysługujących skarżącemu uniemożliwia nadanie skardze dalszego biegu i obliguje sąd do odrzucenia skargi jako niedopuszczalnej.

Z powyższego wynika więc, że czytelnik może wnieść skargę na przewlekłe prowadzenie postępowania przez ZUS w sprawie rozłożenie na raty zaległości składkowych – ale do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a nie do sądu powszechnego. Jednak wcześniej musi w tej sprawie złożyć ponaglenie do ZUS. W razie braku tego ponaglenia, sąd administracyjny odrzuci skargę przedsiębiorcy.

W sprawie składek...

Inaczej wygląda kwestia wniesienia ewentualnej skargi na przewlekłe prowadzenie sprawy związanej ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego i ustalaniem podstawy wymiaru składek. Art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a. określa wprawdzie, że kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1-4 lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadku określonym w pkt 4a. Jednak ww. przepisy nie mogą mieć tu zastosowania.

Taki kierunek interpretacyjny prezentuje orzecznictwo sądowe. Tytułem przykładu warto odnotować postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 15 grudnia 2017 r. (II SAB/Go 127/17). Tam podkreślono, że: Należy wskazać, iż skarga na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania (art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a.) jest dopuszczalna tylko w takich granicach, w jakich służy skarga do sądu administracyjnego na decyzje, postanowienia oraz na akty i czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Warunkiem dopuszczalności skargi na przewlekłość postępowania jest więc istnienie podstawy prawnej do określonego zachowania się organu. Przy czym nie zawsze działania lub zaniechania organów administracji publicznej objęte będą kognicją sądów administracyjnych.

... do sądu powszechnego

Jednocześnie w orzeczeniu tym wskazano, że do rozpoznania skargi na przewlekłe prowadzenie postępowania przez ZUS w przedmiocie zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego i ustalania podstawy wymiaru składek właściwe są sądy powszechne. W tym zaś zakresie przywołano treść art. 83 ust. 1 – 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepisy te określają:

- sprawy, w jakich decyzje wydaje ZUS,

- możliwość odwołania do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego,

- prawo wniesienia odwołania do takiego sądu również w razie niewydania decyzji przez ZUS w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia wniosku o świadczenie lub inne roszczenia.

Autor jest radcą prawnym