Zasiłek opiekuńczy: pobyt w szpitalu wpływa na prawa rodziców

Pracownica może przekazać urlop macierzyński ojcu po ośmiu tygodniach od porodu. Jeśli zachoruje wcześniej, tata może skorzystać z zasiłku opiekuńczego.

Publikacja: 10.03.2016 05:00

Zasiłek opiekuńczy: pobyt w szpitalu wpływa na prawa rodziców

Foto: 123RF

Urlop macierzyński gwarantuje kobiecie przygotowanie się do porodu, dlatego może ona z niego skorzystać jeszcze przed porodem. Kolejne cele to regeneracja sił po narodzinach dziecka oraz opieka nad nim, szczególnie w pierwszych miesiącach jego życia. Często spełnienie tych warunków przerywa pobyt matki lub jej pociechy w szpitalu. Kodeks pracy przewiduje wyjście z takich sytuacji.

Rodzicielka w lecznicy

Gdy ubezpieczona matka dziecka wymaga opieki szpitalnej i z tego powodu nie może się nim zająć, ma prawo przerwać urlop macierzyński, ale dopiero po wybraniu ośmiu jego tygodni po porodzie. I to pod warunkiem, że o urlop macierzyński wystąpi ubezpieczony ojciec dziecka lub inny najbliższy członek rodziny. Wtedy urlop, i co za tym idzie płatny zasiłek macierzyński, przysługują ubezpieczonemu ojcu dziecka lub innemu najbliższemu członkowi rodziny za okres pobytu matki w szpitalu. Łączny okres zasiłku macierzyńskiego wypłaconego rodzicom nie może przekraczać wymiaru urlopu macierzyńskiego z kodeksu pracy.

Przykład

10 grudnia 2015 r. pani Jolanta urodziła dziecko i od tego dnia przebywa na urlopie macierzyńskim, który skończy się 27 kwietnia br. Od 26 stycznia do 20 lutego była w szpitalu. Wystąpiła do pracodawcy o przerwanie urlopu macierzyńskiego, ale dopiero po wybraniu ośmiu tygodni zasiłku macierzyńskiego po porodzie, tj. od 4 do 20 lutego 2016 r. (17 dni). Za ten okres o urlop macierzyński wystąpił pracownik-ojciec dziecka. Od 21 lutego, a więc po wyjściu matki ze szpitala, ponownie korzysta ona z urlopu macierzyńskiego. Przysługuje jej zasiłek macierzyński od 21 lutego do 27 kwietnia 2016 r. (67 dni), tj. do wykorzystania łącznie z ojcem dziecka 140 dni tego świadczenia (56 dni + 17 dni + 67 dni).

Zgodnie z art. 180 § 10 i art. 182

1

g k.p. pobyt matki dziecka w szpitalu uprawnia ją do przerwania zarówno urlopu macierzyńskiego za jego podstawowy okres, jak i za okres urlopu rodzicielskiego. Jeżeli natomiast ojciec nie jest ubezpieczony i nie ma tytułu do nabycia prawa do urlopu macierzyńskiego, matka nie może przerwać urlopu macierzyńskiego.

Przykład

Zatrudniona na etacie pani Krystyna 9 września 2015 r. urodziła syna i jest na urlopie macierzyńskim od tego dnia do 26 stycznia 2016 r. (140 dni). 4 stycznia 2016 r. wystąpiła z wnioskiem o urlop rodzicielski w wymiarze 32 tygodni od 27 stycznia do 6 września 2016 r.

Od 18 lutego br. przebywa w szpitalu. Ponieważ przed przyjęciem do niego wykorzystała osiem tygodni zasiłku macierzyńskiego po porodzie, mogłaby wystąpić do pracodawcy o przerwanie urlopu macierzyńskiego od 18 lutego br. Jednak ojciec dziecka, który prowadzi działalność gospodarczą, nie podlega z tego tytułu dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Pani Krystyna nie przerwie urlopu rodzicielskiego w związku z pobytem w szpitalu, gdyż nie może przekazać uprawnień ojcu dziecka.

W czasie gdy matka przerywa urlop macierzyński, po przedłożeniu zaświadczenia lekarskiego za okres pobytu w szpitalu zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas choroby, o którym mowa w art. 92 k.p., w wymiarze 80 proc. podstawy wymiaru, oraz do zasiłku chorobowego w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru.

Jednak ubezpieczony ojciec wychowujący dziecko w czasie pobytu matki w szpitalu powinien niezwłocznie poinformować płatnika zasiłku macierzyńskiego o wypisaniu matki z lecznicy oraz udokumentować datę tego wypisu.

Do ośmiu tygodni

Po wykorzystaniu ośmiu tygodni urlopu i zasiłku macierzyńskiego po porodzie pracownica przebywająca w szpitalu może przerwać ten urlop, przekazując go ojcu. Przed tym okresem jednak dziecko też wymaga opieki, której nie może zapewnić chora matka. Dlatego jeżeli ubezpieczony ojciec dziecka albo inny najbliższy członek rodziny przerwie pracę lub inną działalność zarobkową, aby osobiście opiekować się dzieckiem, może skorzystać z dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Gwarantuje to art. 32a ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159 ze zm.).

Prawo do tego świadczenia przysługuje ubezpieczonemu ojcu dziecka do ośmiu tygodni (56 dni), gdy matka – w okresie korzystania z urlopu i zasiłku macierzyńskiego do ośmiu tygodni po porodzie – przebywa w szpitalu. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy ubezpieczony otrzyma nawet wtedy, gdy w tym roku kalendarzowym w tej rodzinie wykorzystano już okres wypłaty zasiłku opiekuńczego wynoszący 60 dni (np. na opiekę nad starszymi dziećmi lub innymi chorymi członkami rodziny). Tego rodzaju opieki nie wlicza się bowiem do limitu 60 dni zasiłku opiekuńczego w roku kalendarzowym. Nie jest on też związany z rokiem kalendarzowym.

Przykład

Zatrudniona w firmie gastronomicznej na umowę o pracę pani Magda 18 grudnia 2015 r. urodziła córkę. Wypisano ją z dzieckiem ze szpitala 23 grudnia 2015 r. Zły stan zdrowia matki powodował, że 2 lutego trafiła do szpitala i przebywała w nim do 26 lutego br. W tym czasie opiekę nad dzieckiem sprawował jego ojciec podlegający ubezpieczeniu chorobowemu z prowadzonej własnej firmy spedycyjnej. Z tego tytułu ojciec ma prawo do:

- dodatkowego zasiłku opiekuńczego w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru od 2 do 11 lutego br., tj. do dnia wykorzystania przez matkę dziecka ośmiu tygodni urlopu macierzyńskiego po porodzie.

Od 12 lutego 2016 r., tj. po wybraniu ośmiu tygodni po porodzie, pracownica ma prawo przerwać urlop macierzyński na rzecz męża, a sama może się starać o wynagrodzenie i zasiłek chorobowy na podstawie zaświadczenia lekarskiego.

Wówczas ojciec dziecka ma prawo do:

- zasiłku macierzyńskiego od 12 do 26 lutego br., tj. za okres po przerwaniu urlopu macierzyńskiego przez matkę do dnia jej wyjścia ze szpitala i powrotu na urlop macierzyński.

Noworodek pod kroplówką

Przerwanie urlopu macierzyńskiego i przesunięcie jego części na inny termin przewiduje art. 181 k.p. Zgodnie z nim pracownica lub inna ubezpieczona, która wybrała po porodzie osiem tygodni (56 dni) urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego, może przerwać ten urlop, jeżeli dziecko wymaga opieki szpitalnej. Pozostałą część urlopu wolno wziąć później, tj. po wypisaniu dziecka ze szpitala.

Od 2 stycznia 2016 r. przerwanie urlopu lub zasiłku macierzyńskiego w związku z pobytem potomka w szpitalu rozszerzono na urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlop rodzicielski i urlop ojcowski.

Wcześniejsza regulacja przewidywała to tylko w czasie korzystania z urlopu macierzyńskiego za jego podstawowy okres.

Przykład

Ojciec dziecka urodzonego 6 stycznia 2016 r., podlegający ubezpieczeniu chorobowemu z umowy-zlecenia, wystąpił o zasiłek macierzyński za dwa tygodnie urlopu ojcowskiego – od 25 stycznia do 7 lutego 2016 r. 1 lutego 2016 r. chore dziecko przyjęto do szpitala, w którym przebywało do 18 lutego 2016 r.

Na ten okres jego ojciec przerwał pobieranie zasiłku macierzyńskiego, przedkładając zaświadczenie o przyjęciu syna do lecznicy. Od następnego dnia po wypisaniu go ze szpitala ojciec wykorzystał siedem dni zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego od 19 do 25 lutego 2016 r. Pozostały one w wyniku przerwania części urlopu w związku z pobytem syna w szpitalu. Rodzic nabył za ten okres zasiłek macierzyński.

Ponieważ zasiłek macierzyński wypłaca się przez okres ustalony w kodeksie pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, po jego przerwaniu przerywa się też wypłata zasiłku. Pauza w korzystaniu z urlopu macierzyńskiego nie powinna trwać dłużej niż pobyt dziecka w szpitalu. Dlatego po jego wypisaniu ubezpieczona matka powinna wznowić ten urlop aż do wyczerpania pełnego przysługującego jej okresu. Choć w wypłacie zasiłku macierzyńskiego wystąpi przerwa, to łącznie pracownica wykorzysta cały przysługujący jej wymiar urlopu macierzyńskiego.

Dziecko dalej na oddziale

Przerwanie korzystania z urlopu macierzyńskiego po wybraniu jego 56 dni nie oznacza, że matka musi wrócić do pracy. Jeżeli lekarz leczący dziecko w szpitalu uzna, że stan jego zdrowia wymaga osobistej opieki rodzicielki, wystawi zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA. Wówczas matka będzie mogła korzystać z zasiłku opiekuńczego. Jeśli pobyt dziecka w lecznicy będzie trwał na tyle długo, że pracownica wyczerpie przysługujące jej 60 dni opieki w roku kalendarzowym, musi wrócić do pracy. Chyba że jej stan zdrowia będzie uzasadniał wystawienie zaświadczenia lekarskiego ZUS ZLA uprawniającego ją do wypłaty wynagrodzenia, a następnie zasiłku chorobowego.

Urlop macierzyński gwarantuje kobiecie przygotowanie się do porodu, dlatego może ona z niego skorzystać jeszcze przed porodem. Kolejne cele to regeneracja sił po narodzinach dziecka oraz opieka nad nim, szczególnie w pierwszych miesiącach jego życia. Często spełnienie tych warunków przerywa pobyt matki lub jej pociechy w szpitalu. Kodeks pracy przewiduje wyjście z takich sytuacji.

Rodzicielka w lecznicy

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów