Prawo do jednorazowego dodatku dla emeryta i rencisty - od czego zależy

W tym roku waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych będzie symboliczna. Najniższe świadczenia wzrosną o nieco ponad 2 zł, a średnie o niecałe 5 zł. To wynik wyjątkowo niskiego w tym roku wskaźnika waloryzacji (100,24 proc.), który okazał się jeszcze niższy, niż pierwotnie zakładano w ustawie budżetowej.

Emeryci i renciści praktycznie nie odczują tegorocznej podwyżki świadczeń i dlatego przewidziano dla nich jednorazowy dodatek pieniężny. Szczegółowe zasady jego wypłaty zawiera ustawa z 15 stycznia 2016 r. o jednorazowym dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenia przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe albo nauczycielskie świadczenia kompensacyjne w 2016 r. (DzU z 2015 r., poz. 188). Weszła ona w życie 1 marca i uruchomi wypłatę dodatków dla osób pobierających świadczenia nieprzekraczające 2 tys. zł.

Na koniec lutego

Otrzymają go osoby, które na koniec lutego br. będą uprawnione przynajmniej do jednego ze świadczeń o charakterze emerytalno-rentowym. Chodzi przede wszystkim o emerytury, renty oraz inne świadczenia wypłacane przez ZUS (np. emerytury pomostowe, świadczenia przedemerytalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne). Prawo do jednorazowego dodatku mają też osoby uprawnione do świadczeń wypłacanych przez KRUS, np. emerytury lub renty rolniczej. Dodatek wypłacą też organy emerytalne służb mundurowych – osobom uprawnionym do emerytur i rent wojskowych oraz policyjnych. Jednorazowy dodatek będą mogły też otrzymać osoby uprawnione do uposażenia sędziego lub prokuratora oraz uposażenia rodzinnego dla członków ich rodzin. Szczegółowo wskazujemy rodzaje świadczeń, których pobieranie w lutym br. będzie uprawniało do wypłaty jednorazowego dodatku pieniężnego >patrz ramka.

Może się zdarzyć, że 29 lutego 2016 r. określona osoba będzie uprawniona do więcej niż jednego świadczenia emerytalno-rentowego wymienionego w ustawie (np. do emerytury i renty rodzinnej albo do emerytury rolniczej oraz renty z tytułu niezdolności do pracy wypłacanej przez ZUS). W takim przypadku otrzyma dodatek tylko do jednego świadczenia.

Podstawa nie wyższa niż 2 tys. zł

Samo posiadanie uprawnienia do jednego ze świadczeń wymienionych w ustawie (oraz do jego wypłaty) nie przesądza jeszcze o otrzymaniu jednorazowego dodatku. Dodatkowe pieniądze dostaną tylko ci świadczeniobiorcy, których świadczenia na koniec lutego 2016 r. nie przekroczą 2 tys. zł.

Ustalając ten próg, organ wypłacający dodatek uwzględni kwotę świadczenia brutto (a więc przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne) oraz przed dokonaniem potrąceń i egzekucji, a także zmniejszenia w związku z osiąganiem przychodu. Do tak ustalonej kwoty zostaną doliczone wszelkie dodatki i świadczenia pieniężne przysługujące na podstawie ustawy emerytalnej i odrębnych przepisów wypłacane przez organy emerytalne lub rentowe (np. dodatek pielęgnacyjny, dodatek dla sierot zupełnych, dodatek kombatancki, czy też ekwiwalent kolejowy).

Na ulgę nie mogą liczyć pobierający więcej niż jedno świadczenie. Ustalając, czy przysługuje im dodatek, organ uprawniony do jego wypłaty zsumuje oba uzyskiwane świadczenia. I to niezależnie od tego, czy wypłaca je ten sam organ emerytalny lub rentowy, czy to drugie świadczenie płaci inny organ.

Przykład 1

Pan Andrzej jest uprawniony do emerytury wypłacanej przez ZUS, która 29 lutego 2016 r. wynosiła 1240,60 zł. Ponadto dostaje dodatek pielęgnacyjny w kwocie wynoszącej na koniec lutego 208,17 zł. Ustalając, czy przysługuje mu jednorazowy dodatek pieniężny, ZUS uwzględni kwoty: emerytury brutto (bez potrącenia składki zdrowotnej oraz zaliczki na podatek dochodowy) i dodatku pielęgnacyjnego. Łączna wysokość świadczeń (1448,77 zł) nie przekroczy 2 tys. zł i dlatego pan Andrzej będzie miał prawo do jednorazowego dodatku pieniężnego.

Przykład 2

Pani Anna jest uprawniona do renty wypadkowej (z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową) oraz do emerytury. Ponieważ renta jest wyższa (na koniec lutego wynosiła 1740,55 zł), pobiera ją w całości. Nie osiąga żadnych dodatkowych przychodów i dzięki temu ma też prawo do wypłaty połowy emerytury (1/2 z 1560,40 zł, tj. 780,20 zł). Łączna wysokość świadczeń wypłacanych w zbiegu wyniosła na koniec lutego 2520,75 zł i przekroczyła limit 2000 zł. Dlatego pani Anna nie otrzyma dodatku.

Ile więcej

Rzeczpospolita

Nie każdemu po równo

Wysokość jednorazowego dodatku została zróżnicowana w zależności od kwoty świadczenia przysługującej osobie uprawnionej na koniec lutego 2016 r. Ustawa wprowadziła cztery różne kwoty dodatku: od 50 zł dla osób uprawnionych do świadczeń między 1500 a 2000 zł do 400 zł dla świadczeń nieprzekraczających 900 zł >patrz tabela. Prezentujemy w niej kwoty dodatku w zależności od poziomu świadczenia przysługującego w ostatnim dniu lutego 2016 r.

Co istotne – są to kwoty ,,na rękę". Dodatek nie będzie bowiem opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych i nie będzie podlegał składce zdrowotnej.

Ustalając wysokość jednorazowego dodatku, ZUS zastosuje te same zasady jak przy ocenie prawa do tego świadczenia. Uwzględni więc kwotę świadczenia brutto (przed odliczeniem składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych), przed dokonaniem potrąceń i egzekucji oraz zmniejszenia z tytułu osiągania przychodu mającego wpływ na wypłatę świadczenia.

Oprócz podstawowej kwoty emerytury, renty lub innego świadczenia do kwoty istotnej dla wysokości dodatku ZUS wliczy różne dodatki i świadczenia pieniężne wypłacane przez organy emerytalno-rentowe, przysługujące zarówno na podstawie ustawy emerytalnej, jak i odrębnych przepisów.

Kumulacja przy rencie rodzinnej

Jednorazowy dodatek pieniężny otrzymają też osoby uprawnione do rent rodzinnych. Ale nie każda oddzielnie.

Renta rodzinna jest świadczeniem przysługującym łącznie wszystkim uprawnionym członkom rodziny i podlega podziałowi w równych częściach między tych uprawnionych. To samo dotyczy jednorazowego dodatku pieniężnego. Do jednej renty rodzinnej będzie przysługiwał tylko jeden taki dodatek. Jeśli kwota świadczenia na koniec lutego 2016 r. pozwoli na wypłatę dodatku, otrzymają go wszyscy uprawnieni członkowie rodziny w równych częściach.

Przykład 3

Dwójka rodzeństwa ma prawo do renty rodzinnej po zmarłym ojcu. Świadczenie na koniec lutego 2016 r. wyniosło 1080 zł i uprawniało do dodatku w wysokości 300 zł. Zostanie on im wypłacony w marcu w równych częściach – po 150 zł dla każdego z nich.

Kiedy na koncie

ZUS wypłaci dodatek pieniężny w marcu ze świadczeniem przysługującym za ten miesiąc. Nie będzie to dotyczyło świadczeń i zasiłków przedemerytalnych, które wypłaca się w danym miesiącu za miesiąc poprzedni. Świadczenie za marzec te osoby otrzymają w kwietniu i wtedy ZUS wypłaci im także dodatek pieniężny.

Inne organy emerytalne wypłacające świadczenia rolnicze i mundurowe także w marcu dokonają takiej operacji. Wyjątek będzie dotyczył osób uprawnionych do świadczeń rolniczych wypłacanych w kwocie niższej od najniższej emerytury. Im dodatek zostanie przekazany w kwietniu.

W marcu nie dostaną jednak dodatku osoby, którym od tego miesiąca organ rentowy zawiesi świadczenie. Nie oznacza to jednak, że te pieniądze im przepadną. Dostaną je wtedy, gdy wypłata świadczenia zostanie podjęta.

Przykład 4

Pani Maria jest uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy. Na koniec lutego 2016 r. świadczenie te wyniosło 1230,85 zł i uprawniałoby ją do dodatku pieniężnego w wysokości 200 zł. W marcu 2016 r. pani Maria zamierza podjąć zatrudnienie i zgłosiła już do ZUS zamiar osiągania przychodu skutkującego zawieszeniem renty. ZUS zawiesi jej świadczenie od 1 marca 2016 r. i dlatego w tym miesiącu nie otrzyma ona ani renty, ani jednorazowego dodatku. Dodatek ten zostanie jej wypłacony z pierwszą wypłatą podjętego świadczenia.

Do czego dodatek

Świadczeniami uprawniającymi do wypłaty jednorazowego dodatku pieniężnego są:

- emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa oraz renta rodzinna przewidziane w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

- okresowa emerytura kapitałowa,

- świadczenie przedemerytalne i zasiłek przedemerytalny,

- renta z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową, w tym renta szkoleniowa oraz renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego,

- renta z tytułu niezdolności do pracy powstała wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach lub wskutek choroby zawodowej powstałej w szczególnych okolicznościach oraz renta rodzinna po osobie, która zmarła wskutek takiego wypadku lub choroby,

- renta socjalna,

- nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,

- emerytura pomostowa,

- renta inwalidy wojennego, renta inwalidy wojskowego oraz renta rodzinna po inwalidzie wojennym lub wojskowym,

- emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rodzinna określona w ustawie z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego,