- ZUS wydał pod koniec grudnia 2016 r. decyzję określającą moje zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (z działalności gospodarczej). Jednak w marcu 2016 r. zawarłem układ ratalny, który spłacam. W uzasadnieniu ZUS podał, że ta decyzja ma stanowić podstawę wpisu hipoteki przymusowej. Czy ZUS ma prawo wpisać hipotekę, mimo że wypełniam umowę? Czy po złożeniu odwołania sąd zweryfikuje, jak się z niej wywiązuję? – pyta czytelnik.
Po pierwsze, należy przypomnieć specyficzny tryb rozpoznawania spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych przed sądami. Otóż przedmiot rozpoznania tych spraw wyznacza decyzja ZUS, od której wniesiono odwołanie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 20 stycznia 2010 r., II UZ 49/09). Jak z kolei SN wskazał w wyroku z 23 kwietnia 2010 r. (II UK 309/09) – w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu. Ponadto treść decyzji wydanej przez ZUS, a także zakres wniesionego od niej odwołania, wyznacza przedmiot sporu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10 listopada 2004 r., III AUa 430/2004). Z powyższego należy zatem wywieść, że po ewentualnym odwołaniu do sądu ubezpieczeń społecznych, sąd ten będzie zajmował się jedynie kwestią tego rodzaju, czy przedsiębiorca jest dłużnikiem ZUS z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne.
Po drugie, należy odnieść się do odpowiednich przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Jej art. 46 ust. 1 wprowadza generalną zasadę, że płatnik składek ma obowiązek obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Według art. 47 ust. 1 musi on też przesyłać deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacać składki za dany miesiąc w jednym z trzech wskazanych tam terminów. Z opisu stanu faktycznego wynika, że przedsiębiorca nie opłacał składek, ostatecznie jednak zawarto umowę o układ ratalny. W konsekwencji podpisując tę umowę, zaakceptował stan swojego zadłużenia wobec ZUS.
Po trzecie, wydaje się, że wydanie przez ZUS decyzji miało oparcie w art. 83 ust. 1 ustawy systemowej. Przepis ten stanowi, że organ wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności podanych tam przypadków. Jak wskazano w komentarzu do ww. przepisu (B. Gudowska, J. Strusińska-Żukowska (red.), Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2014, stan na 1 lipca 2016 r.): „Katalog tych spraw nie ma charakteru zamkniętego, należy jednak zgodzić się z poglądem P. Brzozowskiego zaprezentowanym w głosie do wyroku WSA w Lublinie z 10 stycznia 2006 r., III SA/LU 547/05 (...), że ogranicza się on wyłącznie do spraw indywidualnych, które swoją podstawę materialnoprawną wywodzą ze stosownych ustaw wchodzących w skład systemu ubezpieczeń społecznych".
Po czwarte – i najistotniejsze – na podstawie przywołanego przepisu, Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z 26 września 2016 r. (VIII U 2678/15) stwierdził, że: „Organ rentowy, wydając zaskarżoną decyzję w celu określenia zadłużenia do ewentualnego przyszłego ustanowienia zabezpieczenia należności, nie naruszył układu ratalnego zawartego z ubezpieczonym". Jednocześnie zaakcentował, że zawarcie umowy ratalnej nie wyklucza ustanowienia zabezpieczenia hipotecznego albo zastawu. Nie stanowi to egzekucji roszczenia. -Autor jest radcą prawnym
