Przedmiotowa sytuacja powinna mieć charakter wyjątkowy, a jej wystąpienie w świetle art. 138 § 2 ustawy z 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego („KPA"), zostało ściśle uzależnione od łącznego spełnienia dwóch przesłanek: wydania decyzji z naruszeniem przepisów postępowania oraz stwierdzenia, że konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na rozstrzygnięcie. Zasady te powinny być ściśle przestrzegane, gdyż w przypadku zaskarżenia przedmiotowego rozstrzygnięcia do sądu, kontrola będzie polegała jedynie na ocenie, czy powyższe dwie podstawy w istocie wystąpiły.
Sprzeciw od decyzji
Strona nie zgadzająca się z treścią decyzji kasacyjnej, jest uprawniona do jej zaskarżenia sprzeciwem, który w tym zakresie na mocy art. 9 pkt 7) ustawy z 7 kwietnia 2017 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw, z dniem 1 czerwca 2017 roku zastąpił skargę. Powstaje wobec tego pytanie, czy organ I instancji może prowadzić postępowanie, czy też powinien powstrzymać się z podejmowaniem czynności w tym zakresie, co najmniej do czasu zakończenia postępowania sądowoadministracyjnego. Odpowiedź nie jest oczywista i może wzbudzać wątpliwości praktyczne.
Wstrzymanie wykonania decyzji
Stosownie do art. 61 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi („PPSA"), wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego aktu lub czynności. Ostateczna decyzja administracyjna podlega zatem co do zasady wykonaniu, o ile nie dojdzie do jej wstrzymania, co przewiduje między innymi art. 61 § 2 PPSA (w szczególności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków).
Zgodnie z art. 64b § 1 PPSA, do sprzeciwu od decyzji stosuje się odpowiednio przepisy o skardze, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, co mogłoby prowadzić do wniosku, iż wskazane reguły odnoszące się do skargi, mają też zastosowanie do sprzeciwu.
W orzecznictwie sądowym przyjmuje się jednak, że przedmiotem ochrony tymczasowej mogą być jedynie takie akty lub czynności, które nadają się do wykonania i wymagają wykonania. Nie zaliczają się do nich decyzje wydawane na podstawie art. 138 § 2 KPA. Kasacyjny charakter tego rozstrzygnięcia oznacza, że decyzja administracyjna nie przyznaje uprawnień ani nie nakłada obowiązków na adresata tego rodzaju decyzji. Obowiązki prawne, jakie są związane z powyższym aktem dotyczą jedynie organu administracji publicznej, a nie strony postępowania. Nie dochodzi zatem w sprawie do wydania rozstrzygnięcia o charakterze merytorycznym, gdyż decyzja organu odwoławczego wywołuje jedynie skutki procesowe, polegające na ukształtowaniu toku postępowania poprzez zwrócenie sprawy do organu niższej instancji. Nie ma zatem możliwości wstrzymania wykonania decyzji kasacyjnej (tak: Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w postanowieniach z: 24 stycznia 2014 roku, sygn. akt: II OZ 34/14; 17 stycznia 2008 roku, sygn. akt: II GZ 220/07; 25 lipca 2017 roku, sygn. akt: II GZ 563/17; 12 kwietnia 2017 roku, sygn. akt: II OZ 383/17).