Wypłata zysku w formie rzeczowej podlega VAT

Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 grudnia 2016 r. (I FSK 1728/16).

Stan faktyczny

Spółka posiada niepodzielone zyski z lat poprzednich. Jej zarząd przewiduje, że w bieżącym roku obrotowym odnotuje kolejne zyski nadające się do podziału między wspólników. Jednak zamiast wypłacić dywidendę w formie pieniężnej, spółka zamierza wypłacić ją w formie rzeczowej. W ramach podziału wypracowanych zysków zostanie nieodpłatnie przekazane wspólnikom prawo własności nieruchomości należących do spółki. Spółka jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT i przysługiwało jej prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę naliczonego przy nabywaniu nieruchomości, które mają być przedmiotem dywidendy.

Podatniczka zapytała czy wypłata dywidendy w formie niepieniężnej – poprzez przeniesienie na rzecz wspólników prawa własności nieruchomości – jest nieodpłatnym przeniesieniem towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

Sama uważała, że nie. Wypłata dywidendy nie jest bowiem czynnością polegającą na dysponowaniu przez spółkę własnym majątkiem. Nie jest ona nieodpłatną dostawą towarów, gdyż dywidenda z natury rzeczy jest świadczeniem nieodpłatnym. Przy wypłacie dywidendy nie istnieje taki stosunek prawny, w wyniku którego dochodzi do wzajemnych świadczeń. Skoro dywidenda pieniężna nie jest obciążona VAT, to nie ma powodu, dla którego zasadne byłoby różnicowanie pod względem podatkowym wypłaty dywidendy pieniężnej i niepieniężnej.

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Uznał, że wypłata dywidendy jest szczególnym rodzajem czynności prawnej. Źródłem nabycia przedmiotu dywidendy i tytułem do uzyskania przysporzenia przez wspólnika spółki nie jest bowiem umowa cywilnoprawna, ale uchwała walnego zgromadzenia wspólników (akt o charakterze właścicielskim) podjęta na podstawie odpowiednich zapisów umowy spółki. W opinii fiskusa opodatkowanie dywidendy rzeczowej jest zgodne z zasadą powszechności opodatkowania VAT. Przypomniał, że określone transakcje podlegają temu podatkowi niezależnie od formy, w której zostały dokonane i dotyczy to również zbycia nieruchomości czy też innych towarów w formie wypłaty dywidendy. Jeżeli w ramach wypłaty dywidendy zamiast wypłaty pieniędzy spółka będzie przekazywać prawo własności nieruchomości, to – zdaniem urzędników – wystąpi nieodpłatne przekazanie towaru opodatkowane VAT, jeżeli spełnione są warunki z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. A tak jest w tej sprawie, bo przekazanie nieruchomości nastąpi na cele osobiste udziałowców, a spółce – przy nabywaniu nieruchomości – przysługiwało prawo do odliczenia podatku. W związku z tym wypłata dywidendy w formie niepieniężnej w postaci prawa własności nieruchomości będzie nieodpłatnym przekazaniem towarów, które będzie opodatkowane VAT.

Rozstrzygnięcie

Spółka zaskarżyła interpretację, ale WSA we Wrocławiu oddalił jej skargę. Racji skarżącej nie przyznał też NSA.

Zauważył m.in., że zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT za dostawę towarów uznaje także przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych i członków stowarzyszenia – jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. NSA podkreślił przy tym, że wyliczenie w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT nie jest katalogiem zamkniętym.

W ocenie sądu, w spornej sytuacji, tj. gdy spółka wypłaca dywidendę w formie rzeczowej poprzez przeniesienie prawa własności nieruchomości, dochodzi do nieodpłatnej dostawy towarów, która podlega opodatkowaniu. Dla takiej kwalifikacji bez znaczenia jest przy tym przyczyna przekazania tych rzeczy. Bez względu bowiem na to, czy będzie to umowa darowizny, czy dywidenda z zysku spółki, w aspekcie opodatkowania podatkiem od wartości dodanej nie ma to żadnego znaczenia. Efektem ekonomicznym, który ma istotne znaczenie dla tej daniny, jest to, że spółka zrealizowała dostawę towarów.

NSA zauważył, że dywidenda jest formą partycypowania przez udziałowca w zysku rocznym spółki. Jest ona jednostronnym świadczeniem spółki na rzecz udziałowca.

Jak przypomniał sąd, aby doszło do uznania czynności nieodpłatnego przekazania towarów za czynność zrównaną z dostawą odpłatną, muszą być spełnione łącznie określone warunki. W spornej sprawie wszystkie są spełnione, tj.: skarżąca jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT, przysługiwało jej prawo do odliczenia tego podatku, a nieruchomości będące przedmiotem dywidendy należą do przedsiębiorstwa.

Wypłata przez spółkę dywidendy w formie niepieniężnej – poprzez przeniesienie na rzecz wspólników prawa własności nieruchomości - jest zatem nieodpłatnym przeniesieniem towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.