Zmiany przepisów o VAT, które zaczną obowiązywać od 1 lipca 2017 r., dotkną wielu podatników z branży wspomagającej usługi finansowe i ubezpieczeniowe. Część usług polegających na czynnościach pomocniczych do usług ubezpieczeniowych i finansowych utraci bowiem zwolnienie z podatku.
Z uzasadnienia do ustawy nowelizującej (uchwalona 1 grudnia 2016 r. ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, w dniu oddania do druku niniejszego wydania tygodnika „Podatki" ustawa czekała na podpis prezydenta) można wysnuć wniosek, że utrata zwolnienia dotyczy zasadniczo usług na rzecz zakładów ubezpieczeń, zwłaszcza w zakresie likwidacji szkód. Analiza regulacji i orzecznictwa prowadzi jednak do wniosku, że nowelizacja będzie miała podobny skutek także w odniesieniu do wielu innych świadczeń wspierających usługi finansowe.
Skutki uchylenia regulacji
W omawianym zakresie kluczowe będzie uchylenie od 1 stycznia 2017 r. art. 43 ust. 13 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41. Regulacja ta dotyczy niektórych czynności pomocniczych do usług okołofinansowych, w szczególności do usług ubezpieczeniowych, usług udzielania kredytów lub pożyczek oraz usług w zakresie wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych. Mowa tu o takich świadczeniach, które, stanowiąc odrębną całość, są związane z usługami zwolnionymi. Z brzmienia przepisu wynika, że zasadnicza jest tu właściwość i niezbędność takich czynności pomocniczych do świadczenia usług zwolnionych. Są to czynności, które są niezbędnym, specyficznym i istotnym elementem do właściwego wykonania usługi zwolnionej, a więc wpisują się w ciąg czynności, które są postrzegane jako fragment usługi zwolnionej (np. ubezpieczeniowej).
Opinia TSUE a polskie przepisy
Unijna dyrektywa w sprawie VAT (Dyrektywa 2006/112 w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej) nie zawiera odpowiednika art. 43 ust. 13 polskiej ustawy o VAT. Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika natomiast, że zwolnienia mogą dotyczyć tylko takich czynności, które stanowią odrębna całość, wypełniając jednocześnie specyficzne i istotne funkcje usługi zwolnionej. Jest to kryterium znacznie węższe od przyjętego w polskiej ustawie o VAT.
Dotychczas podatnicy mogli korzystać z regulacji polskich mimo ich sprzeczności z dyrektywą. Wynikało to z charakteru dyrektyw unijnych, które nie obowiązują bezpośrednio szerokiego kręgu adresatów, ale są skierowane do państwa członkowskiego, które powinno implementować ich postanowienia do swojego porządku prawnego. Gdy zwolnienia z polskich przepisów są szersze od przewidzianych prawem wspólnotowym, to podatnicy mogą stosować rozwiązanie korzystniejsze dla nich. W konsekwencji, dopóki obowiązuje art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, dopóty polscy podatnicy mogą korzystać ze zwolnień odnośnie do usług pomocniczych do usług finansowych i ubezpieczeniowych w zakresie szerszym niż to wynika z prawa wspólnotowego.
