Przejęcie spółki: co z VAT

Zmiany w strukturze spółek, polegające na przejęciu jednej spółki przez drugą, wywołują wiele skutków nie tylko na gruncie prawa cywilnego. W odniesieniu do rozliczeń podatkowych należy mieć na uwadze przepisy ordynacji podatkowej, zgodnie z którymi osoba prawna łącząca się przez przejęcie innej osoby prawnej (osób prawnych) wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki każdej z łączących się osób lub spółek. Spółka przejmująca nabywa więc prawa i obowiązki spółki przejmowanej, co określa się jako sukcesję podatkową. Reguła ta ma zastosowanie także w podatku od towarów i usług. Połączenie spółek ma wpływ, w szczególności, na sposób wystawiania faktur oraz odliczenie naliczonego podatku. Na kwestie związane z połączeniem powinien zwrócić uwagę nie tylko podmiot pozostający po przejęciu, ale także kontrahenci spółki przejmowanej.

Czytaj także: Połączenie spółek – skutki podatkowe

Z perspektywy kontrahenta

Przejęcie nabywcy towaru lub usługi przez inny podmiot powoduje, że sprzedawca powinien wystawić fakturę na dane spółki przejmującej. Dotyczy to także wcześniejszej sprzedaży na rzecz spółki przejmowanej. Faktura wystawiona po dniu przejęcia, ale dokumentująca sprzedaż sprzed tej daty powinna zawierać dane (nazwa nabywcy / usługobiorcy, jego adres i NIP) właściwe dla spółki przejmującej.

Rabat lub zwrot towaru

Wątpliwości mogą powstać, jeżeli po dniu przejęcia zostaje przyznany rabat lub następuje zwrot towaru, które dotyczą sprzedaży (udokumentowanej fakturą) dokonanej przed tą datą. Wymaga to ze strony sprzedawcy wystawienia faktury korygującej. Zgodnie z ogólnymi zasadami, dokument ten powinien zawierać m.in. określone dane wykazane w fakturze, której dotyczy faktura korygująca. Faktura korygująca powinna się więc odnosić do faktury pierwotnej w zakresie m.in. danych nabywcy, tzn. jego nazwy i adresu oraz NIP. Obowiązek ten należy jednak rozpatrywać zgodnie z zasadą sukcesji. Po dniu przejęcia faktura korygująca powinna więc zostać wystawiona dla spółki przejmującej, która przejmie obowiązek skorygowania rozliczeń odnoszących się do transakcji zrealizowanej na rzecz spółki przejętej. Bezcelowe byłoby bowiem podawanie danych spółki przejętej, która po dniu przejęcia traci odrębny byt prawny i staje się częścią nowego podmiotu.

Ten sposób postępowania znajduje potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych, np. w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 9 stycznia 2018 r. (0114-KDIP1-2.4012.612.2017. 1.RM).

Oczywiście część danych na fakturze korygującej powinna zostać powtórzona z faktury pierwotnej – poprzez wskazanie jej numeru i daty wystawienia.

Kontynuacja

Zasada sukcesji podatkowej powoduje, że podmiot przejmujący zobowiązany jest do wystawiania faktur w stosunku do czynności dokonanych przez przejmowanego, które do momentu przejęcia nie zostały przez niego udokumentowane. Dokument ten z oczywistych względów powinien zawierać dane spółki istniejącej po przejęciu.

Po dniu połączenia prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z nabyciem towarów i usług dotyczących spółki przejętej przysługuje spółce przejmującej. W pełni możliwe jest więc odliczenie podatku naliczonego z faktur wystawionych przed połączeniem na spółkę przejętą.

Niezależnie od błędów formalnych

Pewne wątpliwości mogą przy tym budzić faktury wystawione po połączeniu, ale zawierające dane spółki przejętej jako dane nabywcy/ usługobiorcy. Sporządzenie faktury w ten sposób jest błędem sprzedawcy, ponieważ, jak wspomniano, faktura powinna odnosić się do nowego podmiotu. Tym niemniej, sytuacja taka nie skutkuje utratą prawa do odliczenia podatku naliczonego. Mamy bowiem do czynienia jedynie z błędem formalnym. Faktura, choć błędna, dokumentuje realne zdarzenie gospodarcze. Spółka przejęta uzyskała natomiast, dzięki zasadzie sukcesji podatkowej, prawo do odliczenia podatku po spółce przejętej.

Ocenę tę potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 22 października 2015 r. (I FSK 1131/14). Rozstrzygniecie to dotyczyło następcy prawnego, który otrzymał fakturę zawierającą dane poprzednika. Sąd uznał, że odliczenie podatku naliczonego jest możliwe, oczywiście pod warunkiem, że czynności udokumentowane fakturą zostały wykonane na rzecz tego podatnika i służyły jego działalności opodatkowanej. Mimo zaistniałego błędu formalnego, możliwe było bowiem ustalenie, jaki jest faktyczny (podmiotowy lub przedmiotowy) zakres transakcji wykazanej na fakturze.

To liberalne stanowisko podzielają także organy podatkowe, o czym świadczy interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 grudnia 2017 r. (0112-KDIL1-1.4012.447. 2017.1.MW). Podkreślono w niej, że w przypadku sukcesji nowo powstały podmiot (sukcesor) nie jest całkowicie odrębnym podatnikiem VAT, lecz kontynuuje działalność poprzednika. Organ stwierdził przy tym, że „określenie w fakturze jako nabywcy spółki przejmowanej, nie wyłącza praw spółki przejmującej do odliczenia podatku naliczanego z takiej faktury, bowiem o uprawnieniu tym decydują okoliczności faktyczne zdarzenia gospodarczego, które odzwierciedla faktura, a więc – dokonanie sprzedaży, data tej sprzedaży, data wystawienia faktury, ale przede wszystkim data przekształcenia podmiotu umowy sprzedaży".