Począwszy od rozliczenia VAT za październik 2020 r. należy przy dowodach sprzedaży stosować znacznik „TP", jeżeli ewidencjonowany w rejestrze dokument dotyczy dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu powiązanego.
Ocena jakie podmioty są powiązane jest w dużej mierze nowym zadaniem dla podatników VAT z sektora publicznego - takich jak gminy, powiaty, związki jednostek samorządu terytorialnego i spółki komunalne. Wynika to w szczególności z faktu, że gminy i powiaty co do zasady nie składają rocznego zeznania CIT, gdyż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT są one zwolnione z opodatkowania tym podatkiem w odniesieniu do dochodów określonych w przepisach ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (w praktyce w odniesieniu do wszystkich uzyskiwanych dochodów). Z kolei zakłady budżetowe czy spółki komunalne, które rozliczają CIT, nie mają obowiązku przygotowywania dokumentacji cen transferowych z uwagi na niespełnienie wielu warunków wprowadzających ten obowiązek. W konsekwencji, nie było dotychczas podatkowej potrzeby określenia, z kim takie podmioty są powiązane.
Definicja powiązania podmiotów, do której odwołuje się ustawa o VAT, została wprowadzona przepisami ustaw o podatkach dochodowych, tzn. art. 11a ust. 1 pkt 4–5 oraz ust. 2-3 ustawy o CIT. Oceniając, jakie podmioty są powiązane, należy przeanalizować kwestię wywierania tzw. znaczącego wpływu przez jednego podatnika na innego lub inne podmioty. Pod tym terminem rozumie się w szczególności posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale zakładowym spółki lub co najmniej 25 proc. praw głosu w organach stanowiących, zarządzających lub kontrolnych (są tzw. powiązania właścicielskie bezpośrednie lub pośrednie).
Podstawowe zasady
W pierwszej kolejności należy podkreślić, że powiązanie pomiędzy podmiotami jest wzajemne, czyli jeżeli jeden spełnia warunek powiązania z drugim, bo przykładowo posiada w nim 100 proc. udziałów, to również ten drugi podmiot jest powiązany z pierwszym. Oznaczenie „TP" wskazuje się dla dokumentów sprzedażowych (i nie wskazuje się go dla faktur zakupowych) dotyczących transakcji podlegających ewidencji VAT (opodatkowanych według stawek VAT i zwolnionych z VAT). Symbol ten będzie więc musiał zaznaczyć wyłącznie sprzedawca przy odpłatnej dostawie towarów i odpłatnym świadczeniu usług na rzecz podmiotów z nim powiązanych. Podane poniżej przykłady transakcji obrazują w jakich okolicznościach trzeba wpisać symbol „TP" na dokumentach sprzedażowych dokumentujących transakcje pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego a/i spółkami prawa handlowego oraz związkami gmin/powiatów.
PRZYKŁAD 1.
Gmina A posiada 100 proc. udziałów w spółce komunalnej B. Pomiędzy gminą A i jej spółką B wystąpią bezpośrednie powiązania właścicielskie (jest to bezpośrednie powiązanie kapitałowe).
