VAT: samorządy mogą odzyskiwać podatek od inwestycji wodociągowych

To, że w początkowym okresie funkcjonowania infrastruktura nie była wykorzystywana do wykonywania czynności opodatkowanych VAT, nie przekreśla prawa gminy do późniejszego odliczenia podatku przez korektę.

Publikacja: 28.11.2018 01:00

VAT: samorządy mogą odzyskiwać podatek od inwestycji wodociągowych

Foto: Fotolia.com

Z wnioskiem o interpretację wystąpiła gmina. Tłumaczyła, że jako jednostka samorządu terytorialnego jest odpowiedzialna za realizację projektów inwestycyjnych, m.in. budowę i modernizację infrastruktury kanalizacyjnej i wodociągowej. W 2012 r. zakończyła realizację takiego projektu. W latach 2009-2011 poniosła wydatki na zakup towarów i usług koniecznych do budowy gminnej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, nie odliczając VAT. Po zakończeniu inwestycji infrastruktura została przekazana nieodpłatnie do używania spółce komunalnej. Ta świadczy usługi w zakresie dostawy wody i odbioru ścieków od mieszkańców gminy, opodatkowane VAT.

Czytaj także: Inwestycje wodociągowe z prawem do pełnego odliczenia

Gmina wyjaśniła, że w celu uporządkowania poszczególnych działań wykonywanych podczas realizacji zadań własnych, planuje rozpoczęcie procesu reorganizacji działalności wodno-kanalizacyjnej. Przewidziane jest wniesienie poszczególnych elementów infrastruktury aportem do spółki. Przed tym planuje odpłatne udostępnienie poszczególnych elementów infrastruktury spółce, m.in. na podstawie umowy dzierżawy. Zapytała m.in. czy odpłatne udostępnienie poszczególnych elementów infrastruktury będzie stanowiło zmianę jej przeznaczenia i czy będzie miała prawo do zastosowania tzw. korekty wieloletniej podatku naliczonego z art. 91 ustawy o VAT.

Odpowiedź fiskusa okazała się negatywna. Uznał, że gmina, nabywając towary i usługi w związku z realizacją inwestycji, nie działała w charakterze podatnika VAT. A po oddaniu do użytkowania, infrastruktura ta nie była używana do działalności gospodarczej gminy. W jego ocenie, dopiero po wydzierżawieniu infrastruktury spółce komunalnej będzie ona wykorzystywana do czynności opodatkowanych.

Spór trafił na wokandę. WSA w Gorzowie Wielkopolskim uznał skargę gminy za zasadną, ale nie uwzględnił wszystkich zarzutów. Fiskus zaskarżył wyrok do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uznał, że w sprawie wyłoniło się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości. Wystąpił o uchwałę siedmiu sędziów: czy realizując inwestycję polegającą na budowie infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej gmina występuje jako organ władzy publicznej realizujący zadania własne czy w charakterze podatnika VAT? I czy wobec tego przysługuje jej prawo do odliczenia VAT związanego z wydatkami poniesionymi na tę inwestycję.

Siedmioosobowy skład NSA nie podjął uchwały. Postanowił przejąć ją do rozpoznania, ale wstrzymał się z tym do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C–140/17. Ostatecznie uznał, że stanowisko fiskusa nie jest prawidłowe.

Z wyroku TSUE wynika, że przy ustaleniu czy w chwili dostawy dobra inwestycyjnego podmiot prawa publicznego działał jako organ władzy publicznej, czyli nie działał w charakterze podatnika, co w przyszłości wyklucza możliwość korekty w związku z tym dobrem, istotny jest całokształt okoliczności faktycznych. Chodzi przede wszystkim o charakter danych dóbr i okres, jaki upłynął pomiędzy ich nabyciem i wykorzystaniem do celów działalności gospodarczej.

Wskazówką za przyjęciem, że podmiot prawa publicznego zamierzał działać przy nabyciu takiego dobra jako podatnik VAT, jest także fakt zarejestrowania go w takim charakterze. Jednak w ocenie Trybunału w istocie nie ma znaczenia, że dane dobro nie zostało po wytworzeniu bezpośrednio wykorzystane do celów czynności opodatkowanych. Wykorzystanie go wyznacza bowiem jedynie zakres wstępnego odliczenia lub ewentualnej późniejszej korekty. Nie ma jednak wpływu na powstanie prawa do odliczenia. Zdaniem NSA, charakter dobra, jakie stanowi infrastruktura wodno-kanalizacyjna, również przemawia za przyjęciem, że w czasie jego wytwarzania gmina zamierzała działać jako podatnik VAT. Uwzględniając orzeczenie unijne, NSA uznał, że w spornych okolicznościach, gmina dokonując w ramach zadań własnych, inwestycji wodno-kanalizacyjnej działa w charakterze podatnika VAT. A to powoduje możliwość odliczenia podatku naliczonego związanego z nią również poprzez korekty, jeśli w początkowym okresie infrastruktura nie była wykorzystywana do wykonywania czynności opodatkowanych.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 października 2018 r.

Sygnatura akt:I FSK 294/15

Mirosław Siwiński radca prawny, doradca podatkowy, dyrektor departamentu podatków Kancelarii Prof. W. Modzelewskiego

Z komentowanym wyrokiem NSA należy w pełni się zgodzić. Sąd słusznie bowiem powołał się na wyrok TSUE z 25 lipca 2018 r. w sprawie C–140/17, którego tezy są bardzo daleko idące. Skoro bowiem Trybunał zauważył m.in., że „(...) podmiot prawa publicznego nie wskazał wyraźnie zamiaru wykorzystywania tego dobra do celów działalności opodatkowanej, ale też nie wykluczył, że będzie wykorzystywane do takich celów", a jednocześnie organ związany był stanem faktycznym, wynikającym z wniosku o interpretację (co wytknął sąd I instancji), to trudno wyobrazić sobie odmienne rozstrzygnięcie w sprawie. Podatnik – organ władzy publicznej może więc zmienić zamiar wykorzystywania nabytych dóbr, jeśli nabył je jako podatnik VAT, a nie jako organ. Zasadnie też NSA zwrócił uwagę na tezę TS UE, iż bez znaczenia pozostaje pierwotne wykorzystanie towaru na cele nieopodatkowane. Gmina słusznie w tym zakresie podniosła art. 91 ust. 7 ustawy o VAT, który przy przyjęciu poglądu organu stawałby się bezprzedmiotowy, co dla obowiązujących przepisów jest niedopuszczalne. Po co bowiem przewidywać korektę przy zmianie sposobu wykorzystania towaru na wykorzystanie do działalności opodatkowanej, skoro byłaby ona niemożliwa z uwagi na dotychczasowe niewykorzystanie do takiej działalności. Ponadto, gdyby organ interpretacyjny nie pominął faktu, że gmina realizowała inwestycję wykorzystując umowy cywilnoprawne, co NSA wytknął, to może cały kosztowny spór sądowy nie byłby potrzebny. Przepis art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie pozostawia tu bowiem pola do interpretacji.

Rozpatrywana sprawa dotyczyła interpretacji, a w postępowaniu wymiarowym organ może inaczej ocenić zamiar gminy, niż ta przedstawiła to we wniosku. Jest to o tyle istotne, że organy w postępowaniach dość dowolnie i w sposób bezdowodowy „ustalają" zamiar stron. Niestety, niejednokrotnie przy akceptacji sądów.

Z wnioskiem o interpretację wystąpiła gmina. Tłumaczyła, że jako jednostka samorządu terytorialnego jest odpowiedzialna za realizację projektów inwestycyjnych, m.in. budowę i modernizację infrastruktury kanalizacyjnej i wodociągowej. W 2012 r. zakończyła realizację takiego projektu. W latach 2009-2011 poniosła wydatki na zakup towarów i usług koniecznych do budowy gminnej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, nie odliczając VAT. Po zakończeniu inwestycji infrastruktura została przekazana nieodpłatnie do używania spółce komunalnej. Ta świadczy usługi w zakresie dostawy wody i odbioru ścieków od mieszkańców gminy, opodatkowane VAT.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona